به گزارش مشرق، به گواه تاریخ، دیلیمان بعد از فتح بغداد در سده 300 قمری اولین حکومتی بودند که نه‌تنها دستور برپایی مجالس تعزیه سیدالشهدا در دهه اول محرم را دادند، بلکه بازارها را بستند و شهرها را سیاه‌پوش کردند و در رثای شهادت امام حسین(ع) به عزاداری مشغول شدند و شاید این تاریخ را سرآغاز تعزیه باید برشمرد.

البته محققانی چون بهرام بیضایی ریشه تعزیه را در انواع و مدل‌های گوناگون به ادوار قبل‌تر بسط و ربط داده است اما فی الحال آنچه مدنظر ماست از نام و مفهوم تعزیه آغازش به معذالدوله دیلمی در سال 346 قمری می‌رسد، آیینی که مسیر پرپیچ‌وخمی را طی کرد تا امروز در قرن 15 قمری چنان در رگ و پی مردم ایران نفوذ کرده است که دیگر نه یک‌شکل نمایش بلکه آیینی اعتقادی قلمداد می‌شود و فارغ از دستورات و بروکراسی‌های اداری باروح و جان عشاق اهل‌بیت عصمت و طهارت گره جدانشدنی خورده است.

اما در این میان چند سالی است که فارغ از استان‌ها و شهرستان‌ها که بستر اصلی تعزیه در کشور می‌باشند در مکان‌های فرهنگی و هنری نیز تعزیه مخاطبان خاص خودش را پیداکرده و گروه‌های نمایشی با اهتمام مدیران مربوطه در فضایی باز و میدان گاهی به برپایی تعزیه اقدام می‌کنند.

امسال نیز علی‌رغم شرایط ویژه با اهتمام مدیرکل هنرهای نمایشی کشور در مقابل تالار وحدت و مجید رجبی معمار مدیرعامل خانه هنرمندان ایران رو به روی این خانه شاهد برگزاری مجالس تعزیه هستیم، یکی از ساعت 17:30 تا اذان مغرب و دیگر بعد از اذان مغرب به گونه برنامه‌ریزی شدند که تداخلی هم نداشته باشند، در گام نخست به خانه هنرمندان ایران رفتیم تا در اولین شب برپایی مراسم که مصادف با شب تاسوعای حسینی بود از حال و هوای برگزاری تعزیه گزارشی تهیه کنیم.

حوالی ساعت 17 به پارک هنرمندان رسیدم و رو به روی عمارت قدیمی خانه هنرمندان ایران ایستادم، حوضچه مقابل خانه هنرمندان و با چندتخته فرش مسقف شده و حدود 50 صندلی با رعایت فاصله‌گذاری در حال جانمایی بود میز و سیستم صوتی نیز کمی آن‌طرف تر در حال تکمیل و تست‌های نهایی بود، آسیه مزینانی معاون هنری مدیرعامل خانه هنرمندان که مسئول برپایی تعزیه است نیز پا به‌پای همکاران در گرمای شدید ظهر تابستان در حال کمک بود از چیدمان و اصلاح قرارگیری صندلی‌ها گرفته تا هماهنگی برای تهیه مواد ضدعفونی مجالی برای چند لحظه ایستادن و کمی گفتگو نداشت.

از یک‌سو حفظ سلامت مردم و از سوی دیگر هماهنگی برای برپایی مجلس تعزیه او را یکجا بند نمی‌کرد و مداوم در حال حل‌وفصل مسائل مختلف بود از او قول یک‌زمان دیگر برای گفتگو را گرفتم، خلاصه اینکه از کارکنان و همکار خدماتی گرفته تا مدیر و معاون همگی در تلاش بودند تا شرایط را مهیا برگزاری کنند، رأس ساعت 17:30 همه امکانات آماده برپایی اولین مجلس تعزیه شد، گروه تعزیه به سرپرست آقا سید اکبر هاشمی کارش را آغاز می‌کند، هنوز نور تیز آفتاب بر نیمی از میدان حاکم است و اغلب حضار در بخشی که سایه است قرارگرفته‌اند، آقا سید اکبر کارش را با مدح عظمت امام حسین (ع) ویارانش شروع می‌کند و مردم رهگذر نیز با صدای رسا این تعزیه‌خوان به گردش جمع می‌شوند.

کمتر از نیم ساعت از مجلس نمی‌گذرد که حدود 70 نفر دورتادور حوضچه خانه هنرمندان ایستاده و نشسته مات و مبهوت مجلس هستند، تعزیه شب اول، تعزیه حضرت علی‌اکبر است، گروه طبل و سنج نیز به زیبایی در حال همراهی هستند از اشک‌های حلقه شده چشمان مردم می‌توان به‌سادگی حدس زد که مراسم در بهترین حالت خودش در حال انجام است، در خیابان مقابل عمارت خانه هنرمندان خودروهای عبوری بعضاً با دیدن مراسم و جمع شدن مردم توقف می‌کنند و چند لحظه از درون ماشین با تلفن همراه از مجلس تعزیه فیلم می‌گیرند.

در این میان حضور خردسالان نیز قابل‌توجه است از مادری که همراه دختر خردسالش به این مجلس آمده بود علت حضورش را جویا شدم مادر گفت هرسال برای برپایی عزای امام حسین (ع) به شهرستان می‌رفتیم که امسال بنا به شرایط توفیق حضور نداشتیم از خانه، دخترم صدای طبل و سنج شنید اصرار کرد که بیاییم و حال و دوتایی به اینجا آمدیم و خدا به بانیان این مراسم خیر بدهد.

کمی آن‌طرف تر خانمی که مشخص است ایرانی نیست با تلفنش در حال فیلم گرفتن است نام و کشورش را جویا شدم فارسی را سخت صحبت می‌کرد اما متوجه شدم دانشجو است و از شهر «یربون اندوزی» دو سالی است که در ایران است، گفت در حال عبور بودم که صدا توجه هم را جالب کرد، از او در برپایی تعزیه در اندوزی کشوری که بیش از 90 درصد جمعیتش مسلمان هستند، پرسیدم و گفت چند سال پیش نیز از طرف ایران یک گروه برای اجرای تعزیه به شهر ما آمده بودند اما من هیچ تصویری نتوانستم ثبت کنم و همین علت باعث شد با دیدن تعزیه در این مکان تلفن همراه را درآوردم تا از مجلسشان فیلمی ضبط کنم.

حمید محسنی جوان دیگری بود که با او گفت وگو کردم، محسنی خود را دانشجوی ارشد تئاتر معرفی کرد از او درباره علت استقبال مردم از تعزیه در تمام این سال‌ها پرسیدم که گفت: تعزیه نه یک‌شکل نمایشی بلکه یک آیین اعتقادی برای ملت ماست، وی با انتقاد از حذف درس تعزیه در دانشگاه‌های هنر با استناد به مصاحبه چندی پیش داوود فتحعلی بیگی از پیشکسوتان حوزه تعزیه گفت وقتی این استاد دانشگاه به‌صراحت می‌گوید، درد حذف تعزیه در دانشگاه را باید به کجا ببریم معلوم هست چه بر سر این نمایش اصیل و اعتقادی دارند می‌آورند، این دانشجو از خاطره تأسف‌آور خود در خصوص برگزاری کارگاه های آموزش تعزیه در حاشیه جشنواره تئاتر فجر چند سال گذشته گفت وقتی از یک‌طرف در دانشگاه تعزیه را حذف می‌کنند، طبیعتاً باید برای برگزاری کارگاه‌های آموزشی از خارج استادی بیاورند که هیچ ارتباطی با اعتقادات مردم ما ندارد و به ما از تعزیه بگوید، وی با خنده البته گفت خدا پدر قطب‌الدین صادقی را بیامرزد که در آن کارگاه حضور داشت و ایرادات آن به‌اصطلاح دکتر خارجی متخصص تعزیه را می‌گرفت.

ساعت حوالی 19 شده بود و آفتاب کم‌کم در حال غروب بود، حالا دیگر حدود صدنفری در مقابل خانه هنرمندان جمع شدند و در حال اشک ریختن در مجلس حضرت علی‌اکبر هستند، چند خانواده خارجی نیز دورتر ایستاده و در حال نظاره می‌باشند فرصت گفت وگو دست نداد اما نگاه مات و مبهوتشان کاملاً معلوم بود که از این مراسم شگفت‌زده شده‌اند.

کارکنان خانه هنرمندان هم که چند روز پراسترسی را برای برگزاری این مراسم سپری کرده بودند حالا آرام هرکدامشان یک‌گوشه پارک خلوت کرده و همراه مردم به عزاداری پرداختند. برگزاری مراسم تعزیه چند سالی ست که با حضور مجید رجبی معمار در مسند مدیرعاملی خانه هنرمندان در فضای باز این خانه‌پا گرفته مراسمی که قطعاً با تردد توریست‌های خارجی از این مکان و همچنین مراودات هنرمندان می‌تواند بسیار مؤثر و جریان ساز باشد.

مراسم تعزیه در مقابل خانه هنرمندان ایران قرار است روزهای جمعه، شنبه و یکشنبه از ساعت 17:30 تا نماز مغرب و عشا در مقابل خانه هنرمندان برگزار شود. حضور مردم و هنرمندان قطعاً خالی از لطف نخواهد بود.