به گزارش مشرق، از اوایل اسفند ۹۸ با شیوع ویروس‌کرونا در ایران گرچه دولت تقریبا هیچ محدودیتی در آمدوشدها و فعالیت‌ها ایجاد نکرد، اما طبق آمارهای وزارت‌کار، دراغلب مشاغل خدماتی فروش و فعالیت بین ۲۵ تا ۵۰ درصد کاهش یافته است. این افت فعالیت‌ها در بازار لوازم دیجیتال شاید به این مقدار نباشد، اما آمارهای جهانی می‌گوید در فوریه ۲۰۲۰ تقاضای جهانی موبایل و اغلب لوازم دیجیتالی همانند لپ‌تاپ و کامپیوترها حدود ۳۸ درصد نسبت به‌مدت مشابه سال ۲۰۱۹ کاهش یافته است. همچنین آمارهای دیگری برآورد کرده‌اند که درصورت ادامه شیوع ویروس‌کرونا در جهان تا نیمه‌دوم سال، تقاضای جهانی این محصولات به‌طور میانگین ۲۹ درصد نسبت به‌سال گذشته کاهش خواهد یافت. منطقی است این کاهش تقاضا اگرهم منجربه کاهش قیمت‌های جهانی این محصولات نشود، قطعا به‌ثبات قیمت‌ها در این بازارها کمک خواهد کرد.

بیشتر بخوانید:

کاهش نرخ سود بانکی یک گام در مسیر جهش تولید

هجوم مردم به طلافروشی‌ها برای فروش طلا

دلایل جذابیت بورس تهران چیست؟

با این حال برخلاف روندهای جهانی، بررسی‌ها نشان می‌دهد در ایران طی ۳۹ روز اخیر با وجود اینکه بازارها کمتر از ۱۰ روز فعال بوده‌اند، اما طی همین مدت قیمت لوازم دیجیتال همانند موبایل و لپ‌تاپ به‌طور متوسط بین ۲۰ تا ۳۰ درصد و در برخی محصولات نیز تا ۴۰ درصد و بیشتر افزایش یافته است.

دراین‌خصوص برخی فعالان بازار، افزایش قیمت‌ها در این حوزه را به‌کاهش واردات و کاهش عرضه در این بازارها مرتبط می‌دانند، با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد درسال گذشته از ۱.۵ میلیارد دستگاه گوشی ‌تلفن همراهی که درجهان به‌فروش رفته، یک‌درصد آن را (نزدیک به ۱۵ میلیون دستگاه) ایرانی‌ها وارد کرده‌اند. این میزان واردات گوشی تلفن‌همراه دقیقا برابر با سهم یک‌درصدی جمعیت ایران از کل جمعیت جهان نیز هست. همچنین آمارهای گمرک نیز گرچه جزئیاتی از واردات گوشی در دوره اسفند ۹۸ تا فروردین ۹۹ ارائه نداده، اما کل واردات کالایی ایران طی این مدت ۱۰درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته است که لوازم دیجیتال نیز خارج از این فرآیند نیست. به‌هرحال به‌نظر می‌رسد این روزها که با افزایش دورکاری‌ها (آموزش، اشتغال و...) نیاز و تقاضای لوازم دیجیتال در کشورمان بیشتر شده است، سیاستگذار و ناظر نمی‌تواند بی‌تفاوت به‌افزایش نجومی قیمت‌ها در این بازار باشد. 

کورس گرانی در بازار موبایل

در گزارش حاضر روند تحولات قیمتی در بازار موبایل در دومقطع ۲۸اسفند سال ۱۳۹۸ و ۷اردیبهشت سال ۱۳۹۹ مقایسه شده است. در این گزارش برای مقایسه قیمت‌ها در دومقطع ذکر شده، وضعیت قیمت‌های پنج برند سامسونگ، هوآوی، شیائومی، اپل و نوکیا در تهران بررسی شده است. همچنین برای انجام این مقایسه، از هر برند ۶ تا ۷ محصول انتخاب شده است. در ادامه به‌طور مختصر به بررسی هرکدام از برندهای مذکور می‌پردازیم.

 رشد ۳۰ تا ۶۰درصدی قیمت برخی محصولات سامسونگ

سامسونگ ازجمله برندهای پرطرفدار و پرفروش گوشی‌های تلفن همراه در کشورمان است، به۲طوری که در هفت‌ماهه نخست سال ۱۳۹۸ سامسونگ با سهم ۵۱درصدی از واردات و ۵۲درصدی از مصرف در جایگاه اول گوشی‌های تلفن همراه مصرفی در ایران قرار داشته و پس از این برند، نوکیا به‌ترتیب با ۲۳ و ۲۰.۶ و هوآوی با ۸.۳  و ۹.۲ درصد در جایگاه‌های دوم و سوم قرار دارند. قابل ذکر است یکی از علل بالا بودن سهم نوکیا از بازار ایران، مربوط به گوشی‌های فاقد سیستم‌عامل یا فیچرفون این شرکت است. اما درخصوص تغییرات قیمتی گوشی‌های همراه برند سامسونگ، از بین محصولات مختلف نام و عنوان و قیمت هفت محصول بررسی و جزئیات آنها در جدول آمده است.

طبق آمارهای ذکرشده در جدول طی دوره ۳۹روزه ۲۸اسفند ۱۳۹۸ تا ۷اردیبهشت سال جاری قیمت Samsung Galaxy M۲۰ با افزایش ۶۶درصدی از حدود دومیلیون و ۲۵۰هزار تومان در ۲۸اسفند به بیش از ۳.۷میلیون تومان در ۷اردیبهشت رسیده است. محصول دیگر Samsung Galaxy M۳۰s است که قیمت آن با افزایش ۵۵درصدی در دوره مذکور، از ۲.۹میلیون تومان به حدود ۴.۵میلیون تومان رسیده است. سومین محصول این برند که قیمت آن افزایش قابل‌توجهی در ۳۹روز اخیر داشته، Samsung Galaxy A۳۰s است که قیمت آن با رشد ۳۱درصدی از ۳.۳میلیون تومان در ۲۸اسفند سال‌گذشته به ۴.۳میلیون تومان در ۷اردیبهشت رسیده است. همچنین در بین محصولات این گروه، چهار محصول دیگر نیز که جزئیات قیمت آنها در جدول ذکرشده، به ترتیب قیمت آنها رشد ۲۲ (دو محصول)، ۱۸ و ۱۰درصدی داشته‌اند. نکته قابل‌توجه اینکه در گروه سامسونگ طی این مدت قیمت محصولات پرفروش بازار رشد عجیب‌وغریب بین ۳۱ تا ۴۰درصدی داشته و رشد قیمتی محصولات با قیمت بالاتر از ۱۰میلیون تومان، بین ۱۰ تا ۱۵درصد است. همچنین طبق آمارهای ذکرشده در جدول قیمت گوشی‌های موبایل، میانگین افزایش قیمت محصولات سامسونگ طی ۳۹روز اخیر ۳۲درصد بوده است که در نوع خود رشد شگفت‌انگیزی است.

 افزایش ۲۹درصدی قیمت‌های هوآوی

گفته شد که از لحاظ تعداد واردات و مصرف (براساس تعداد گوشی‌های ثبت‌شده در سامانه همتا) سامسونگ گوی رقابت را از سایر برندها ربوده و در جایگاه اول فروش و واردات گوشی همراه در ایران قرار دارد. اما طبق آمارهایی که فروشگاه آنلاین دیجی‌کالا منتشر کرده، در نیمه‌اول سال گذشته به‌لحاظ حجم فروش ریالی، هوآوی پرفروش‌ترین برند گوشی موبایل در دیجی‌کالا بوده و از سامسونگ در حجم فروش سبقت گرفته است. اما این دوگزاره به هیچ‌وجه با هم تناقض ندارند و درهرحال بر این امر صحه می‌گذارند که برند هوآوی در ایران سهم بزرگی از بازار دارد. اما از مقدمه که بگذریم، مقایسه قیمت‌های ۷محصول از برند هوآوی در دوره ۳۹روزه ۲۸اسفند سال‌گذشته و ۷اردیبهشت سال جاری نشان می‌دهد در این گروه بیشترین افزایش قیمت مربوط به دومحصول  Huawei Y۶ ۲۰۱۹ وHuawei Y۹ Prime ۲۰۱۹ با ۵۰درصد رشد است. بر این اساس قیمت محصول اولی از ۱.۸میلیون تومان در ۲۸اسفند به ۲.۷میلیون تومان در روزهای اخیر رسیده و محصول دومی نیز طی این مدت از ۲.۸میلیون تومان به ۴.۲میلیون تومان در روز گذشته رسیده است.

در گروه هوآوی پس از دومحصول مذکور، قیمت  Honor ۸A نیز طی این مدت افزایش ۴۸درصدی داشته است. پس از این محصول، قیمت چهار محصول دیگر نیز به ترتیب ۲۶، ۱۳، ۱۱ و ۷درصد رشد داشته است. در مجموع مقایسه ۷محصول از محصولات برند هوآوی در ۳۹روز اخیر نشان می‌دهد قیمت‌ها در این گروه به‌طور متوسط ۲۹درصد افزایش یافته است. لازم به ذکر است باتوجه به اینکه گروه آنر (honor) یکی از برندهای زیرمجموعه‌ شرکت هوآوی است، در جدول قیمت برخی محصولات این گروه در زیرگروه هوآوی آمده‌اند.

 رشد ۲۲ تا ۳۳ درصدی قیمت‌های شیائومی

سومین برندی که در این گزارش به‌بررسی تغییرات قیمت‌های آن پرداخته‌ایم، محصولات شرکت شیائومی است. گرچه آماری از سهم این برند در بازار ایران در دست نیست، اما شیائومی هفتمین برند پرفروش دیجی‌کالا در نیمه‌اول سال گذشته بوده و بین برندهای موبایلی، سهم ۴درصدی از کل ارزش فروش ریالی این فروشگاه را به‌خود اختصاص داده است. مقایسه قیمت هفت محصول از این گروه نشان می‌دهد قیمت گوشی تلفن همراهXiaomi Redmi ۸A این شرکت طی مدت ۳۹ روز اخیر با افزایش ۶۰ درصدی از دو میلیون تومان در ۲۸ اسفند به ۳.۲ میلیون تومان در روزهای اخیر رسیده است. پس از این محصول، دومحصول دیگر یعنی  Xiaomi Redmi ۸ و Xiaomi Mi A۳ به‌ترتیب با افزایش ۳۳ و ۲۳ درصدی، بیشترین افزایش قیمت را دربین هفت محصول بررسی شده، داشته‌اند. همچنین طی‌مدت مذکور قیمت چهار محصول دیگر این شرکت به‌ترتیب ۲۰، ۱۰، ۴ و ۲درصد افزایش یافته‌اند. درمجموع و به‌طور میانگین قیمت هفت محصول بررسی شده برند شیائومی در ۳۹  روز اخیر ۲۲ درصد افزایش داشته است.

 رشد ۱۵درصدی قیمت‌های اپل

گوشی‌های موبایل اپل گرچه به‌لحاظ تعداد فروش، سهم قابل ملاحظه‌ای در مقایسه با سایر برندهای گوشی تلفن همراه ندارند، اما محصولات این برند به‌رغم اینکه به‌لحاظ قیمتی جزو گران‌ترین برندهای موبایلی هستند، با این حال جایگاه ویژه‌ای در میان گوشی‌بازهای حرفه‌ای دارند. مقایسه تغییرات قیمت‌ها طی ۳۹ روز اخیر در گروه اپل نشان می‌دهد در بین هفت محصول بررسی شده در این گزارش، قیمت Apple iPhone ۱۱ با افزایش ۲۲ درصدی از ۱۶ میلیون تومان به ۱۹.۵ میلیون تومان رسیده است. پس از آن، دو محصول Apple iPhone XS و Apple iPhone ۸ به‌ترتیب با ۱۹ و ۱۵درصد بیشترین افزایش قیمت را طی ۳۹ روز اخیر داشته‌اند. همچنین قیمت چهار محصول دیگر این برند نیز به ترتیب ۱۱ و ۱۲ درصد و دومحصول نیز ۱۰ درصد افزایش یافته است. به‌طور میانگین میزان افزایش قیمت‌ها در هفت محصول این برند ۱۴ درصد طی ۳۹ روز بوده است.

 افزایش ۱۱ درصدی قیمت‌های نوکیا

گفته شد که گروه نوکیا از برندهای پرطرفدار در ایران البته در بخش گوشی‌های فاقد سیستم‌عامل یا فیچرفون هستند. در این گروه به‌لحاظ محدویت دسترسی به قیمت‌های قبل از عید، فقط قیمت پنج محصول بررسی شده که نتایج آن نشان می‌دهد قیمت Nokia ۷ Plus با افزایش ۲۶ درصدی در ۳۹ روز اخیر از ۲.۷ میلیون تومان به ۳.۴میلیون تومان رسیده است. پس از این محصول، قیمت Nokia ۶ نیز با افزایش ۱۵ درصدی از ۲.۳میلیون تومان در اواخر اسفند ۹۸ به ۲.۳ میلیون تومان در روزهای اخیر رسیده است. سه محصول دیگر این برند نیز به‌ترتیب رشد ۶ و ۵درصدی داشته‌اند. درمجموع طی ۳۹ روز اخیر رشد قیمت‌ها در پنج محصول این برند ۱۱ درصد بوده است.

افزایش ۱۸ تا ۳۶ درصدی قیمت لپ‌تاپ‌ها

گفته شد که در مقایسه با گوشی‌های تلفن همراه که با طرح ریجستری آمارهای نسبتا دقیقی از میزان واردات و فروش آنها وجود دارد، درخصوص میزان واردات و مصرف لپ‌تاپ آمارهای چندان مستندی وجود ندارد.
 اما درخصوص تغییرات قیمت‌ها در بازار لپ‌تاپ، در گزارش پیش رو براساس آمارهای موجود، وضعیت قیمت‌های چندین محصول از سه برند ایسر، ایسوس و لنوو که از برندهای پرفروش بازار ایران هستند، به‌طور مختصر و به تفکیک برندها پرداخته می‌شود.

افزایش ۲۰ تا ۳۶ درصدی قیمت‌های ایسر

در گروه ایسر مقایسه قیمت‌ها در ۳۹ روز اخیر نشان می‌دهد قیمت محصول Acer Predator ۱۵ G۹-۵۹۳-۷۳ با افزایش ۳۶ درصدی از ۲۲ میلیون تومان به حدود ۳۰ میلیون تومان رسیده و بیشترین افزایش قیمت در این گروه را داشته است. پس از این محصول، قیمت  Acer Aspire A۷۱۵ ۷۱G با افزایش ۲۳ درصدی دومین محصول با بیشترین افزایش قیمت در گروه ایسر بوده است.

 بررسی قیمت‌های پنج محصول دیگر نیز نشان می‌دهد قیمت دو محصول هرکدام ۲۰ درصد و دیگر محصولات نیز به ترتیب ۱۱، ۸ و یک درصد افزایش داشته‌اند. در مجموع هفت محصول بررسی شده در این گروه به طور متوسط ۱۷ درصد افزایش قیمت داشته‌اند.

 رشد ۲۶ درصدی قیمت‌های ایسوس

در گروه ایسوس افزایش قیمت‌ها نسبتا چشمگیر است، به‌طوری که میانگین افزایش قیمت در پنج محصول بررسی شده این برند ۲۶ درصد است. در این گروه ASUS VivoBook Max X۵۴۳MA N۴۰۰۰ با افزایش ۳۰ درصدی بیتشرین میزان افزایش قیمت‌ها را در ۳۹ روز اخیر داشته است. پس از این محصول، ASUS R۵۴۲UN i۵ ۸۲۵۰U ۸ با ۲۸ درصد و ASUS VivoBook Max K۵۴۳UB نیز با ۲۵ درصد بیشترین افزایش قیمت را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین دیگر محصولات این گروه نیز به‌ترتیب از آخرین روزهای اسفند ۹۸ تاکنون ۲۳ و ۲۱ درصد افزایش قیمت داشته‌اند.

افزایش ۱۸ درصدی قیمت در لنوو

لنوو هم ازجمله لپ‌تاپ‌های پرفروش بازار ایران است که بررسی تغییرات قیمتی محصولات این برند نشان می‌دهد طی ۳۹ روز اخیر قیمت محصولات این گروه به‌طور میانگین افزایش ۱۸درصدی داشته است. در این گروه قیمت Lenovo V۱۴۵ A۶ ۹۲۲۵  با افزایش ۳۶درصدی از ۴.۴ میلیون تومان در آخرین روزهای اسفند ۹۸ به حدود ۶ میلیون تومان در روزهای اخیر رسیده است. همچنین چهار محصول دیگر این گروه نیز که در گزارش حاضر بررسی شده‌اند، از اواخر اسفند سال گذشته تاکنون به‌ترتیب ۲۲، ۱۲، ۱۰ و ۸ درصد افزایش قیمت داشته‌اند.

 رشد ۱۵۷درصدی ثبت تلفن همراه در همتا

گرچه به جهت عدم انتشار جزئیات واردات کالا در یک‌سال اخیر از سوی گمرک ایران، درمورد میزان واردات لپ‌تاپ و کامپیوتر هیچ‌آمار مستندی در دست نیست، اما با اجباری شدن ثبت گوشی‌های موبایل در سامانه همتا از آذر سال ۱۳۹۶، در بخش واردات و تولید گوشی تلفن همراه آمارهای قابل استنادی از سوی وزارت صمت (مستخرج از سامانه همتا) منتشر شده است. در آخرین گزارش این وزارتخانه که مربوط به واردات و تولید گوشی موبایل تا ۱۱ماهه سال ۱۳۹۸ است، طی ۱۱ماهه سال گذشته مجموع واردات گوشی مسافری، گوشی همراه وارداتی از گمرک و گوشی همراه تولید داخل ثبت‌شده در سامانه همتا ۱۳میلیون و ۸۴۳هزار و ۷۰۰ دستگاه بوده که نسبت به ۶/۵میلیون دستگاه واردات و تولید داخلی گوشی همراه در ۱۱ماهه سال ۱۳۹۷، رشد ۱۴۶درصدی (افزایش بیش از ۲/۸میلیون دستگاه) را نشان می‌دهد.

به‌هرحال اگر آمار تولید و فروش گوشی‌های داخلی را هم که در ۱۱ماهه سال گذشته کاهش ۲۲درصدی داشته، از آمار واردات و مصرف گوشی‌های تلفن همراه کسر کنیم، باز هم واردات و مصرف گوشی تلفن همراه (مجموع واردات مسافری و گمرکی) در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۷ رشد ۱۵۷درصدی داشته‌اند. باتوجه به اینکه آمارهای سامانه همتا مربوط به فعال‌سازی تلفن همراه بوده و زمان دقیق واردات را ذکر نمی‌کند، اما باید توجه داشت فعال‌سازی و ثبت گوشی‌های تلفن همراه تا سه‌ماه بعد از ورود به کشور امکان‌پذیر است. بر این اساس به‌نظر می‌رسد عمده گوشی‌های ثبت‌شده در این سامانه در سال ۱۳۹۸ وارد کشور شده‌اند.

 سقوط ۲۹ درصدی فروش جهانی موبایل

در شرایط عادی افزایش قیمت‌های موبایل در ایران می‌تواند دلایل مختلفی ازجمله افزایش نرخ تورم عمومی، افزایش تقاضا، کاهش واردات، افزایش نرخ ارز، افزایش قیمت‌های جهانی و... داشته باشد، با این حال آمار و ارقام نشان می‌دهد دلایل کافی وجود دارد که بخش قابل توجهی از افزایش قیمت‌ها در بازار موبایل و لپ‌تاپ ناشی از عدم‌نظارت بر این بازار بوده است. برای مثال طبق آمارهایی که ذکر شد، درسال گذشته واردات موبایل رشد ۱۵۷ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۷ داشته است. همچنین در دو ماه اخیر که ویروس کرونا در کشورمان شیوع پیدا کرده است، گرچه آمارهایی از واردات گوشی تلفن‌همراه در دست نیست، اما آمارهای گمرک ایران نشان می‌دهد واردات ایران نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته (دوماه اسفند و فروردین) حدود ۱۰ درصد افزایش داشته است. این موضوع در آمارهای واردات ایران از مهم‌ترین شرکای تجاری یعنی چین و کشورهای ترکیه و جنوب‌شرق‌آسیا نیز قابل مشاهده است.

درخصوص مصرف، گرچه آمارهای قابل استنادی از میزان مصرف سالانه گوشی در ایران در دست نیست، اما برخی برآوردها نیاز سالانه کشور به‌مصرف گوشی را ۸ میلیون دستگاه اعلام کرده‌اند. دراین‌زمینه آخرین آمارهای سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نشان می‌دهد در پایان ۹ ماهه سال گذشته حدود ۶۲ میلیون و ۸۰۰ هزار سیم‌کارت در کشور فعال است. با توجه به اینکه اغلب گوشی‌های تلفن همراه قابلیت فعال‌سازی دو سیم‌کارت به‌طور همزمان را دارند، بازهم برآورد کل گوشی‌های فعال کشور امکان‌پذیر نیست.

به‌هرحال اگر نیاز سالانه به گوشی موبایل نه ۸ میلیون دستگاه، به‌فرض ۱۰ میلیون دستگاه هم درنظر بگیریم، درسال گذشته تعداد گوشی‌های موبایل وارد شده بیش از ۱۳.۸ میلیون دستگاه بوده است. موضوع بعدی که می‌تواند در قیمت گوشی‌های تلفن‌همراه موثر باشد، افزایش نرخ ارز است. در این زمینه بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ دلار طی ۳۹ روز اخیر در محدوده ۱۵ هزار و ۶۰۰ تومان در نوسان بوده است و طی این مدت تغییر چندانی نداشته است. همچنین براساس آمارهای مرکز آمار ایران، در ۳۹ روز اخیر نرخ تورم به‌جز در اقلام درمانی-بهداشتی و اقلام خوراکی و آشامیدنی در سایر کالاها چندان تغییری نداشته است.

مورد دیگری که می‌توان در افزایش قیمت‌ها موثر باشد، افزایش قیمت‌های جهانی گوشی موبایل است. در این زمینه آمارهای جهانی نشان می‌دهد با شیوع ویروس‌کرونا، در فوریه ۲۰۲۰ نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته، فروش گوشی‌های هوشمند ۳۸ درصد کاهش پیدا کرده است. همچنین برآوردهای متخصصان در وب‌سایت gsmarena نیز نشان می‌دهد درسال گذشته حدود یک‌میلیارد و ۵۷ میلیون دستگاه گوشی تلفن‌همراه درکل جهان به‌فروش رسیده که در سال ۲۰۲۰ این میزان ۲۹ درصد کاهش خواهد یافت. حال از آنجایی که میزان تولید، کاهش چشمگیری در شرکت‌های تولیدی نداشته، منطقی است کاهش تقاضا منجر به کاهش قیمت‌ها یا ثبات قیمت‌های جهانی شود تا افزایش قیمت‌ها. به‌هرحال آن‌چه قابل تامل است اینکه در بازار ایران روندها با بازار جهانی به‌طور کامل متفاوت و البته وارونه است.