به گزارش مشرق، انتقال سریع و مطمئن سربازان در محیط نبرد، نیاز مهمی بود که به خلق نفربرهای زرهی منجر شد. این وسائل نقلیه با برخورداری از پوشش‎های مقاوم نسبت به گلوله‎های مختلف و ترکش‎های ناشی از انفجار و در برخی نمونه‎ها با برخورداری از سلاح‎های سبک و نیمه‌سنگین سربازان را به مناطق جلویی لبه نبرد منتقل می‌کنند و کنار خودروهای محافظت‌شده و اِمرَپ‌ها ــ که در گزارش پیشین، به معرفی آنها پرداختیم ــ مهمترین تجهیزات زمینی برای انتقال نیروها و حفاظت از جان آنها در میدان خطر محسوب می‌شوند.

بیشتر بخوانید:

زره‌پوش‌های ایرانی چقدر در حفاظت از جان نیروها موثر هستند؟

در بخش دوم این گزارش، به معرفی نفربرهای زرهی چرخ‌دار و شنی‌دار موجود در نیروهای مسلح خواهیم پرداخت که در سال های اخیر با اتکا به تجربه گران‎بهای 8 سال نبرد تمام‌عیار با رژیم بعث، سال‎ها مبارزه با گروهک‎های جدایی‌طلب مسلح و نیز دستاوردهای مهم علمی و فنی سال‎های پس از جنگ، در داخل تولید شده‌اند.

* هویزه

این خودروی زرهی که در مهر 1391 رونمایی شد با وزن کم، نگهداری ساده، امکان نصب سلاح و تجهیزات مختلف، قابلیت به‌کارگیری سریع و آسان، سرعت مناسب، استتار مؤثر و اختفای آسان، امکان انجام عملیات در شب، امکان حمل‌ونقل آسان، امکان حمل هوایی توسط هواپیما و بالگرد، قابلیت بهره‌برداری در مأموریت‌های مختلف نیروهای مسلح را دارد.

امکان استفاده خودروی «هویزه» در پاسگاه‌های مرزی جهت مقابله با اشرار و مبارزه با قاچاق مواد مخدر و دیگر عملیات نظامی و انتظامی وجود دارد. این خودروی زرهی فوق‌سبک در امور غیرنظامی همچون به‌کارگیری در حوادث پیش‌بینی‌نشده نیز کاربرد دارد.

نفربر سبک و کوچک هویزه

نفربر شنی‎دار زرهی هویزه با توجه به محیط‎های صحرایی، وسیله مناسبی جهت انتقال سریع نفرات به نقاط نزدیک دشمن است که با ابعاد کوچک و چابکی و توان مانور بالای خود پشتیبانی مناسبی از واحدهای عمل‌کننده فراهم می‎کند. این نفربر قابلیت تجهیز به تیربارهای سبک و نیمه‌سنگین را دارد.

احتمالاً این نفربر کوچک قابلیت حمل چهار سرنشین به‌علاوه راننده را دارا بوده و برای هر یک از سرنشینان نیز یک پریسکوپ برای ایجاد امکان دید به بیرون تعبیه شده است.

محل خروج نفرات از انتهای نفربر است ضمن اینکه دریچه‎هایی نیز روی سقف و روزنه‎هایی برای تیراندازی در طرفین آن مشاهده می‎شود.

همچنین به‌نظر می‎رسد موتور این خودروی زرهی در جلو و سمت راست آن مستقر شده باشد، علاوه بر آن، دریچه‌ای نیز بالای سر راننده قرار داده شده که ممکن است برای ورود و خروج عادی وی یا برای شرایط اضطراری باشد.

* طلائیه

نفربر زرهی و چرخدار «طلائیه» از یک تیربار 14.5میلی‌متری مستقر در برجک متحرک استفاده کرده و قابلیت حمل دست‌کم 8 سرباز را دارد. انواع سامانه‎های مخابراتی بومی در آن به‌کار گرفته شده تا این خودروی چابک برای ایفای صحیح نقش خود، ارتباط دائمی و امنی با واحد فرماندهی داشته باشد.

این خودرو با وجود برخورداری از زره قوی، سرعت بالاتری نسبت به بسیاری از نفربرهای دیگر دارد. سامانه تعلیق مستقل برای هر چرخ در نظر گرفته شده و به همین دلیل از قابلیت تحرک مناسبی در زمین‌های ناهموار برخوردار است.

نفربر چرخدار طلائیه

پنجره‎ها و منافذ کوچک برای استفاده توسط سربازان جهت مشاهده و شلیک به اطراف تعبیه شده و با توجه به محل ورود و خروج نفرات از پشت آن حفاظت مناسبی برای سربازان به‌وجود می‎آید. موتور این نفربر جلوی آن نصب شده است که فضای بازتری را برای سربازان و تجهیزات محمول به‌وجود می‎آورد.

محل استقرار راننده در سمت چپ و جلوترین بخش خودرو است که با استفاده از یک شیشه بزرگ دید مستقیم وسیعی برای او ایجاد شده و یک دریچه نیز بالای محل استقرار راننده قرار دارد که برای خروج اضطراری او مفید خواهد بود. کنار راننده و پشت او تجهیزات ارتباطی و ناوبری نصب شده است و ممکن است این ادوات و سلاح هر یک توسط نفر جداگانه‎ای کاربری شود.

نفربر طلائیه

این خودروی زرهی نیز دارای قابلیت تحرک برای هر 4 چرخ یا اصطلاحاً 4*4 بوده و وزن آن در حدود 8 تا 10 تن قابل تخمین است.

تیربار نصب‌شده در نفربر طلائیه در یک برجک محافظت‌شده با قابلیت چرخش کامل در صفحه افقی مستقر شده و ممکن است در نمونه فعلی یا نسل‎های بعدی به‌صورت کنترل از راه دور عمل کند.

در نمونه جدیدتر این نفربر ــ که در اختیار واحدهای مرزبانی نیروی انتظامی مشاهده شده ــ پنجره‌های جانبی حذف و به‌جای آن 3 پریسکوپ در هر سمت برای ایجاد دید رو به بیرون برای سرنشینان قرار داده شده است. دریچه‌های آتش نیز برای افراد در طرفین حفظ شده است، به‌علاوه از یک صفحه مقاوم فلزی برای ایجاد پوشش کنار چرخ‌ها استفاده شده، حداقل یک دوربین دید جلو نیز در این نمونه مشاهده می‌شود.

نمونه جدید نفربر طلائیه

* نفربر چرخ‌دار رخش

نفربر زرهی چرخدار «رخش» یکی از قدیمی‌ترین تولیدات صنایع دفاعی کشور است که دست‌کم دو نسل از آن مشاهده شده است.

از مشخصه‎های مهم این خودروی 4*4، سرعت بالا در جاده و تحرک عالی در خارج جاده بوده و ظرفیت آن، 10 نفر شامل 2 خدمه و 8 سرباز است. یک قبضه تیربار 12.7 میلیمتری روی برجک دارای زره برای محافظت از نفر شلیک کننده بر روی آن مستقر شده است و می‎توان سلاح‎های دیگری نیز روی این نفربر زرهی به کار گرفت. از جمله برخی نمونه های رخش به یک توپ 23 میلیمتری دو لوله که 850 کیلوگرم جرم دارد روی سقف خود مجهز شده اند.

نفرات درون خودرو می‎توانند از 10 روزنه تعبیه شده محیط اطراف را زیر نظر داشته باشنده و در صورت نیاز به بیرون شلیک کنند. سوار و پیاده شدن در این نفربر نیز از طریق یک درب در عقب و دو درب در طرفین آن با سرعت بالایی انجام می‎شود. همچنین این خودرو نسبت به محیط‎های شیمیایی، میکروبی و هسته‎ای مقاوم‎سازی شده و سامانه تهویه هوا نیز در آن وجود دارد.

این خودرو به لایه‎ای از پوشش سرامیک-کامپوزیت مجهز است که آن را در برابر گلوله‎های 12.7 تا 14.5 میلیمتری کاملاً مقاوم می کند. همچنین مولد دود خودروی رخش نیز برای مخفی کردن آن در میدان رزم مورد استفاده قرار می‎گیرد.

نمونه دیگری از رخش نیز به نوارهای فلزی نصب شده با زاویه اریب روی بدنه مشاهده شده است. روی این نمونه پنجره های کوچک سرنشینان، حذف شده و به جای آن 6 پریسکوپ روی سقف خودرو قرار داده شده ضمن اینکه تعداد دریچه های آتش به 6 عدد کاهش یافته است.

نمونه مجهز به نوارهای فلزی خودروی زرهی رخش

این خودروی زرهی در حالت رزمی 7500 کیلوگرم جرم داشته و بیشترین جرم طراحی آن نیز 9000 کیلوگرم است. طول، عرض و ارتفاع (تا سقف بدنه) این خودرو به ترتیب حدود 6.06، 2.4 و 2.43 متر است. موتور دیزلی 4 سیلندر آن با بیشترین توان 155 اسب بخار، رسیدن به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت روی جاده را برای آن مقدور نموده است.

* کیا

نفربر زرهی چرخدار «کیا» برای اولین بار در نمایشگاه تجهیزات پلیس در مهر 1398 معرفی شد. شباهت‌هایی بین این نفربر و نفربر چرخدار رخش قابل تشخیص است هر چند که به طور کلی نفربر کیا حدود 10 درصد کشیده تر، کمی کوتاه تر و با عرض تقریبا مشابه رخش است. این نفربر قابلیت حمل 6 سرنشین به علاوه راننده و فرمانده را دارد.

بیشترین سرعت آن در جاده برابر 90 کیلومتر بر ساعت بوده، توانایی شیب روی طولی آن در زمین سخت، 60 درصد و شیب روی عرضی آن 30 درصد، قابلیت عبور از موانعی با ارتفاع تا 35 سانتیمتر و شعاع عملیاتی 400 کیلومتر را دارد.

این نفربر 10.1 تنی با بهره گیری از یک موتور شش سیلندر با توان 240 اسب بخار، به نسبت توان به وزن 23.8 رسیده است که بسیار بالاتر از نفربر چرخدار رخش است.

نفربر زرهی کیا (سمت راست) و نفربر شنی‌دار رخش (سمت چپ)

نفربر کیا با طول 6.5، ارتفاع 2.5 و عرض 2.53 متر امکان تجهیز به یک سکوی دو درجه آزادی کنترل از راه دور برای به کار گیری تیربار 12.7 میلیمتری را دارد. این سامانه دارای دوربین دید در روز و شب بوده و قابلیت مانیتورینگ از داخل خودرو را دارد. به علاوه 7 دریچه تیراندازی و 7 پریسکوپ برای سرنشینان نیز تعبیه شده است.

این نفربر نیز قابلیت تجهیز به تایرهای پنچررو، سامانه های گرمایش در جا و سرمایش را داشته و از سامانه های تأمین کننده دید پیرامونی برای راننده و فرمانده نیز بهره مند است. سطح حفاظت بالستیکی این خودرو، مقاومت در برابر گلوله های ضد زره 7.62 میلیمتری عنوان شده است.

* نفربر شنی‌دار رخش

یکی دیگر از دستاوردهای به نمایش گذاشته شده از محصولات سازمان صنایع دفاع در نمایشگاه تجهیزات پلیس، یک نفربر شنی‌دار با نام «رخش» بود. این نفربر در کلاس وزنی 11 تن دارای قابلیت حمل 6 سرنشین به علاوه فرمانده و راننده را دارد.

بیشینه سرعت آن 60 کیلومتر بر ساعت، شیب روی طولی 60 درصد و عرضی 30 درصد، قابلیت عبور از موانعی با ارتفاع 35 سانتیمتر، شعاع عملیاتی 450 کیلومتر و نسبت توان به وزن 21.8 با بهره گیری از موتور 240 اسب بخار، از دیگر ویژگی های آن است. طول نفربر رخش شنی‌دار 4.95، عرض آن 2.28 و ارتفاع آن 2.11 متر است.

نفربر شنی‌دار رخش

این نفربر از تیربار 12.7 میلیمتری مستقر روی سکوی کنترل از راه دور به عنوان سلاح اصلی استفاده کرده و 6 دریچه نیز در اطراف آن برای تیراندازی توسط سرنشینان در نظر گرفته شده است. سطح حفاظت بالستیکی این نفربر به طور دقیق اعلام نشده اما قاعدتاً در برابر گلوله های 7.62 میلیمتری هسته فولادی باید مقاومت داشته باشد.

امکان تجهیز به پریسکوپ های روزانه و شبانه، دوربین دید به عقب و جلو و سامانه های گرمایش و سرمایش نیز برای این نفربر پیش بینی شده است. این نفربر نیز برای کمک به نواحی مرزی که در معرض حملات تروریستی قرار دارند و برای انتقال ایمن سربازان در رده عملیاتی نیروی انتظامی در نواحی کویری و بیابانی بسیار مناسب است. به علاوه با توجه به امکان بهره برداری از سامانه سلاح کنترل از راه دور مجهز به دوربین و نمایشگرهای بزرگ در داخل خودرو، امکان تیراندازی سریع و مؤثر در شرایط قرارگرفتن در زیر دید و تیر دشمن برای ان فراهم است. ارتفاع کم این نفربر نیز سبب می شود تا امکان اختفاء آن در عوارض طبیعی بهتر باشد.

* براق

نفربر زرهی «براق» یک خودروی شنی‎دار و دوزیست بوده که حفاظت زرهی مناسب، تحرک بالا و توانایی عبور از موانع و مسیرهای ناهموار با سرعت بالا و امکان اجرای مانورهای سنگین حرکتی از مشخصات کیفی آن است.

ضخامت زره آن در نواحی مختلف از 5 تا 19 میلیمتر بوده و کفشک‎های لاستیکی موجود در شنی آن کشش مناسبی را ایجاد می‎کنند. نفربر براق به سامانه‎های ارتباطی و ناوبری با برد دستکم 40 کیلومتر مجهز است. این خودرو 10 نفر سرباز به علاوه راننده و تیرانداز حمل می‎کند.

نفربر زرهی براق

موتور دیزل 330 اسب بخاری و 8 سیلندر این نفربر 13 تنی که با هوا خنک شده و به توربوشارژر مجهز است با توجه به نسبت رانش به وزن 25.4 آن را به سرعت 65.5 کیلومتر بر ساعت می‎رساند. بیشترین برد این خودرو روی زمین 625 کیلومتر است.

نمونه خمپاره انداز نفربر براق

براق می‎تواند از موانعی تا ارتفاع 0.7 متر و از شیب 30 درجه و شیب جانبی 25 درجه عبور کند. سلاح اصلی این نفربر یک قبضه تیربار 12.7 میلیمتری با نواخت تیر آن 600 گلوله بر دقیقه است. برجک این نفربر ضمن برخورداری از حفاظت زرهی توانایی چرخش کامل در صفحه افقی و تا 78 درجه در صفحه عمودی را دارد. این نفربر به سامانه تولید کننده دود غلیظ برای پنهان شدن در میدان نبرد مجهز است.

انواع نفربر زرهی براق؛ یک: گونه فرماندهی، دو: گونه حمل مهمات، سه: آمبولانس، چهار: پشتیبانی

نفربر زرهی براق دارای چندین گونه مختلف است که برخی از آنها شامل گونه مجهز به توپ 30 میلیمتری، گونه پشتیبانی قابل تجهیز با توپ 23 میلیمتری ضد هوایی یا یک برجک تیربار نیمه سنگین یا موشک ضد زره و همچنین گونه های فرماندهی، حامل خمپاره انداز 120 میلیمتری، آمبولانس و حامل مهمات است.

انواع نفربرهای زرهی ساخت ایران در رده های وزنی و مأموریتی مختلف که توانایی ترکیب شدن انواع سلاح های نیمه سینگین مانند تیربار، نارنجک انداز و همچنین موشک های ضد زره را دارند علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، امکان صادرات به کشورهای مختلف را نیز دارند همانطور که در دهه های گذشته نیز برخی از محصولات زره پوش ساخت ایران صادرات موفقی را تجربه کرده بود.

تلاش هرچه بیشتر برای بهبود طراحی ها، افزایش کیفیت ساخت، در نظر گرفتن نظرات کاربران و اصلاح جزئیات این خودروها و البته امکان استفاده حداکثری از فناوری های پیشرفته الکترونیکی در این خودروها از راهکارهای آماده سازی هرچه بیشتر این محصولات برای نمایش بهترین کارایی ممکن برای کاربردهای  مد نظر است.