گروه بین‌الملل مشرق- ولیعهد عربستان سعودی به واشنگتن سفر کرد تا روابط دو کشور پس از یک دوره سردی وارد مرحله جدیدی شود. حدود دو سال است مجادله بر سر فروش نفت رُس آمریکا و مذاکرات هسته‌ای 1+5 با ایران میان ریاض و واشنگتن فاصله انداخته است.

محمد بن سلمان که در عرصه داخلی با محمد بن نایف در جنگ قدرت به سر می‌برد، این روزها مهمان کاخ سفید شد تا پایان‌یافتن این اختلافات را رسماً به مهمترین حامی بین‌المللی ریاض اعلام کند. البته او خواستار حمایت بلوک غرب از پادشاهی خود در آینده نزدیک است، خواسته‌ای که برای او کم آب نخورده است.

با توجه به کاهش اهمیت خرید نفت از عربستان برای واشنگتن از زمان تولید نفت رُس، محمد بن سلمان سهام شرکت‌های بزرگ دولتی را در کنار قرارداد خرید تسلیحات، روی میز مسئولان آمریکایی ریخت تا دیپلماسی اقتصادی ریاض در خدمت منافع سیاسی‌ این کشور و شخص بن‌ سلمان قرار گیرد.


همزمان با سفر بن سلمان به واشنگتن، خبرگزاریِ مرتبط با دولت آمریکا با لحن عجیبی از حیاتی‌بودنِ پادشاهی وی سخن گفت. ان‌بی‌سی از یک مقام در نهادهای امنیتی واشنگتن که نخواست نامش فاش شود، نقل قول کرده که «یا او، یا اینکه داعش بر عربستان حاکم می‌شود»، زیرا اگر او اکنون یا کمی بعد به پادشاهی نرسد، احتمال آشفتگی سیاسی در عربستان بالا می‌گیرد.

ان‌بی‌سی همچنین با بروس ریدل افسر اطلاعاتی پیشین سخن گفته که او نیز با وجود حمایت‌های سابق واشنگتن از محمد بن نایف، شرایط جدید را نیازمند تغییر رویکرد دولت آمریکا به محمد بن سلمان می‌بیند. بروس اضافه می‌کند سفر بلندمدت شاهزاده سعودی که دیدارهایی را از روز دوشنبه تا جمعه با برنان (رئیس سیا)، کلَپِر (مدیر اطلاعات ملی)، رایان (رئیس خانه نمایندگان)، پلوسی (رهبر اقلیت مجلس)، پریتزکر (وزیر دارایی)، کارتر (وزیر دفاع)، کری و اوباما دربرگرفت، نشان می‌دهد واشنگتن پذیرفته که جانشینی او بسیار محتمل است.


ولیعهد عربستان که مانند وزیر خارجه‌ این کشور لباس سنتی خود را در دیدار با کری کنار گذاشته بود، ظاهراً قول‌های زیادی به او داده زیرا مقامات آمریکایی در روزهای اخیر منکر 28 صفحه‌ای شده‌اند که در گزارش کمیته تحقیق سنا به نقش ریاض در حملات 11 سپتامبر 2001 میلادی اختصاص دارد. این را سخنان جدید برنان، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا سیا نشان می‌دهد که بلافاصله پس از دیدار با بن سلمان در روز سه‌شنبه گزارش نهایی سنا را یک پیش‌نویس خوانده؛ پیش‌نویسی در جمع‌بندی نهایی رد شده است.

پس از توافقات محمد بن سلمان با مقامات آمریکایی، عادل الجبیر وزیر خارجه این کشور بار دیگر پشت تریبون قرار گرفت تا احساس پشت‌گرمی جدید از واشنگتن را نشان دهد و به همه اعلام کند مقامات آمریکایی در دیدارها به هیچ وجه جانب ایران را نگرفته‌اند: تا ایران در مورد تعاملش با کشورهای منطقه تجدیدنظر نکند، قطع رابطه ادامه خواهد داشت.


گفته می‌شود ریاض انتظار دارد این سفر و توافقات آن، پیامد‌های دیگری نیز به نفع عربستان داشته باشد، از جمله اینکه نام این کشور هرگز در لیست‌‌های سیاه سازمان‌های بین‌المللی قرار نگیرد. چندی پیش بود که قراردادن و برداشتن نام این کشور در لیست سیاه سازمان ملل به دلیل دخالت در کشتار کودکان یمنی تقریباً به یک افتضاح در روابط خارجی ریاض تبدیل شد. آنچه باید مد نظر بن سلمان قرار گیرد، احتمال تغییر مجدد رویکرد آمریکا به یک ولیعهد دیگر است، زیرا تصمیمات او تا کنون چندان رضایت‌بخش نبوده است، از جمله تأکید مجدد بر افزایش فروش نفت که موجب کاهش قیمت این حامل سوخت در بازارهای جهانی و در نتیجه کاهش سودآوری آمریکا از فروش نفت رُس شده، و دیگر حمله به یمن که پس از ناکامی به یک آتش‌بس نیم‌بند ختم شده است.


این دو تصمیم، تبعاتی را در عرصه داخلی عربستان داشته که ممکن است توسط رقبای تخت پادشاهی مورد بهره‌برداری قرار گیرد. یارانه‌ای که از سال 2012 میلادی و از بیم اوج‌گیری بیداری اسلامی (بهار عربی) به شهروندان سعودی داده می‌شد، در کنار چندین خدمات اجتماعی دیگر کاهش یافته است. بنابر این محمد بن سلمان بر چشم‌انداز 2030 تأکید کرده که مهمترین هدف آن پایان‌دادن به اعتیاد نفتی سعودی‌‌ است. در همین راستا بیش از یک ماه است که وزیر باسابقه نفت، برکنار شده است.

منابع