سرویس سیاست مشرق- «اگر شرکت های آمریکایی در ایران سرمایه گذاری کرده بودند، ترامپ از برجام خارج نمی شد»؛ این ادعا به دفعات توسط فعالین اصلاح طلب و رسانه های منتسب به این طیف مطرح شده است.
البته برخی مقامات ارشد دولت روحانی نیز این ادعا را مطرح کرده بودند. به عنوان نمونه، «محمدجواد ظریف» وزیر سابق امور خارجه - تیر ۱۴۰۰- در بخشی از گزارش ۲۱۳ صفحه‌ای به مجلس تاکید کرده بود:«اگر اجازه داده بودند شرکتهای آمریکایی پیش از روی کار آمدن ترامپ در ایران سرمایه‌گذاری کنند، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا نمی‌توانست به راحتی از برجام خارج شود: «(اگر) از همه امکانات برجام برای ایجاد منافع اساسی اقتصادی برای همه کنشگران –به شمول شعبات خارجی شرکتهای آمریکایی- بهره برده بودیم، هم دوستانمان سرخورده نمی‌شدند و در دوران سختی رهایمان نمی‌کردند و هم ترامپ برای فشار حداکثری با مانع جدیِ سرمایه‌دارانِ جهانی –از جمله در داخل آمریکا– مواجه می‌شد. فقط نیاز بود همدل و همصدا از همه امکانات برای اجرای بهینۀ سیاست کشور در پذیرش برجام استفاده می‌کردیم.»
پیش از این منتقدان سیاست خارجی دولت قبل، با مستندات متعدد تاکید کرده بودند که این ادعا هیچ نسبتی با واقعیت ندارد. چرا که آمریکا به «قاتل زنجیره ای توافقات بین المللی» مشهور است و به همین خاطر هیچگاه به تعهد و قول خود پایبند نیست.
با این وجود، این روزها و به واسطه جنگ اوکراین، عیار ادعای جریان اصلاح طلب درباره نسبت برجام با سرمایه گذاری آمریکا در ایران کاملا مشخص شده و بی اعتباری این ادعا آشکار شد.
بنابر گزارش های منتشر شده، حجم سرمایه گذاری انباشت شده آمریکا در روسیه حدود ۹۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است. در همین رابطه فقط در سال ۲۰۲۱ آمریکا حدود یک میلیارد و هشتصد میلیون دلار در روسیه سرمایه گذاری کرده است.
سرمایه گذاری آمریکا در روسیه در حوزه زیرساختی و غالبا متمرکز در منابع طبیعی و انرژی است. اما با اینحال و علیرغم این سرمایه گذاری عظیم در روسیه، سرمایه گذاران صرفا با اخطار مجلس آمریکا، این کشور را ترک کرده و آمریکا نیز بانک مرکزی روسیه را تحریم کرده است.
یکی از فعالین رسانه ای در واکنش به جنگ اوکراین و خروج سرمایه گذاران آمریکایی از روسیه و تحریم بانک مرکزی روسیه، خطاب به بزک کنندگان برجام نوشت:«برخی تز میدادند که اگر ما می گذاشتیم آمریکا در ایران سرمایه گذاری کند و مک دونالد سر تجریش مرغ سوخاری می فروخت، ترامپ نمی توانست از برجام خارج شود! کاری هم به این نداریم که در تاریخ، هیچ نمونه ای وجود ندارد که در کشوری سرمایه گذاری داخلی منفی باشد ولی سرمایه خارجی، لنگ ورود به آن کشور باشد!.»
«محمد جواد ظریف» وزیر سابق امور خارجه- ۱۹ بهمن ۹۷- در مصاحبه با شبکه روسیاالیوم گفت: «ایران بسیاری از اهداف خود را در توافق هسته‌ای محقق کرد، و آنها اهداف بزرگی هستند اما اینکه آمریکا به برجام پایبند نبود این نشان می‌دهد که آنها قابل اعتماد نیستند... در حقیقت آمریکا کشوری است که قوانین را نقض می‌کند و هیچ اهمیتی به قانون نمی‌دهد، آمریکا تمام معادلات روابط سیاسی بین المللی را نقض کرده و جهان به خوبی این مساله را درک می‌کند، هرجا بروی می‌بینی که رایج‌ترین مساله در جامعه بین المللی رفتارهای یکجانبه آمریکا و نقض قوانین است بنابراین برجام دستاورد بسیار مهمی برای ایران و جامعه بین المللی بود و آمریکایی‌ها با خارج شدن از آن نشان دادند که طرف خوبی در توافقات بین المللی نیستند. هیچ توافقی در دنیا وجود ندارد مگر اینکه آمریکا از آن خارج شده باشد.»
رهبر معظم انقلاب- مهرماه ۹۴- در نامه ای خطاب به رئیس جمهور وقت- حسن روحانی- که به «شروط ۹ گانه» مشهور شد، تاکید کردند:«در خاتمه همان‌طور که در جلسات متعدّد به آن‌جناب و دیگر مسئولان دولتی یادآور شده و در جلسات عمومی به مردم عزیزمان گوشزد کرده‌ام، رفع تحریمها هر چند از باب رفع ظلم و احقاق حقوق ملّت ایران کار لازمی است، لیکن گشایش اقتصادی و بهبود معیشت و رفع معضلات کنونی جز با جدّی گرفتن و پیگیری همه‌جانبه‌ی اقتصاد مقاومتی میسّر نخواهد شـد. امید است که مراقبت شود که این مقصود با جدّیّت تمام دنبال شود و بخصوص به تقویت تولید ملّی توجّه ویژه صورت گیرد و نیز مراقبت فرمایید که وضعیّت پس از برداشته شدن تحریمها، به واردات بی‌رویّه نینجامد، و بخصوص از وارد کردن هرگونه مواد مصرفی از آمریکا جدّاً پرهیز شود.»
در روزهای گذشته، آقای رئیسی در پایان سفر به استان گلستان در جمع خبرنگاران گفت:«امید ما به معجزه در وین نیست. دنبال رفع تحریمها هستیم و خواهیم بود، اما مهم‌تر از آن دنبال خنثی کردن تحریمها هستیم.»؛ چندی پیش نیز «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه در اظهارنظری مشابه گفته بود:«توسعه پایدار اقتصادی را بدون نگاه به مذاکرات وین دنبال می‌کنیم.»
قطعا مذاکره فقط یکی از راه‌حل‌هاست و در حد خود می‌تواند نتایجی داشته باشد ولیکن نباید همه تخم‌مرغ‌ها در سبد مذاکره گذاشته شود. چرا که آمریکا به سبب آلودگی و اعتیاد به ابزار تحریم، حاضر نیست این ابزار غیرقانونی و غیرانسانی را کنار بگذارد.
رهبر معظم انقلاب در سخنرانی نوروزی ۱۴۰۰ فرمودند: «توصیه مؤکّد ما به مسئولان عزیز کشورمان - چه مسئولانی که الان سر کار هستند، چه آنهایی که بعداً خواهند آمد- این است که مسئله اقتصاد کشور را به رفع تحریم گره نزنند... اقتصاد کشور را معطّل و پا در هوا در انتظار تصمیم‌گیری دیگران قرار ندهند که [اگر] تحریم برداشته بشود ما این کار را می‌کنیم، آن کار را می‌کنیم. فرض کنید تحریم باقی خواهد ماند؛ اقتصاد کشور را براساس ماندن تحریم برنامه‌ریزی کنید؛ و می‌شود برنامه‌ریزی کرد.»
به این نمونه توجه کنید: وقتی کشور قرار بود با تحریم بنزین مواجه شود، ما می‌توانستیم چندین راه را طی کنیم؛ هم می‌توانستیم مذاکره کنیم تا این تحریم اعمال نشود و هم می‌توانستیم از مسیرهای مختلف با دور زدن تحریم بنزین، مایحتاج کشور را تهیه کنیم. اما راه پایدار و قابل اتکایی که پیگیری شد، تکیه بر توان داخلی بود؛ در نهایت با توکل به خدا و مجاهدت شبانه‌روزی و اعتماد به جوانان نخبه و انقلابی، توانستیم با تولید بنزین نه تنها تحریم بنزین را بی‌اثر کرده و اهرم را از دست دشمن بگیریم، بلکه امروز به صادرکننده آن نیز تبدیل شده‌ایم.