به گزارش مشرق،  براساس گفته مورخین ٢٣٠ سال قبل، آقا محمد خان قاجار، روز یکشنبه ۱۱ جمادی‌الثانی ۱۱۶۴ خ. همزمان با عید نوروز در کاخ گلستان تاج سلطنت ایران را بر سر گذاشت و تهران را به عنوان پایتخت کشور معرفی کرد. گرچه آن روزها، وی حتی تصورش را هم نمی‌کرد که این تصمیم، روزی کلانشهری را به وجود آورد که بیش از ١٢ میلیون نفر را در خود جا بدهد و نوادگانش حتی یادی هم از وی نکنند.

 

قار قار کلاغ‌ها لحظه‌ای قطع نمی‌شود. بادی ملایم میان درختان کهنسال و فضای سرسبز محوطه می‌پیچد و درکنار دیوارهای منقش به انواع نقاشی‌های ایرانی و کاشی‌کاری‌های رنگارنگ، فضایی رویایی را به وجود می‌آورد.

 

دیوارها و ستون‌های ساختمان‌های اینجا همه رنگ و بوی قدمت و تاریخ این کشور را می‌دهد. این هارمونی در کنار ساختمان‌هایی که هر کدام برای کاربری خاصی ساخته شده‌اند، مجموعه بی‌نظیری را به وجود آورده که بی‌اختیار هر بیننده‌ای را وادار به تحسین می‌کند. اینجا یکی از باغ‌های مشهور شیراز یا مناطق گردشگری معروف و زیبای کشورمان نیست بلکه تکه‌ای تاریخی در قلب پایتخت است.

 

مجموعه‌ای که شاهد رخدادهای مهم تاریخی بسیاری بوده است. از تاجگذاری آقامحمد خان و مظفرالدین شاه تا تاجگذاری رضا و محمد رضا شاه پهلوی. اینجا کاخ باشکوه گلستان در میدان ارگ است.

 

هنوز ایوان تخت مرمر بعد از دو صد سال پابرجاست و با شکوه. ایوانی که شاید کمتر کسی بداند روزگاری محل برگزاری یکی از مهم‌ترین مراسم‌هایی بوده که سرنوشت ایران را دگرگون کرده. همان روزی که آقامحمد خان با تاجگذاری، تهران را هم به عنوان پایتخت معرفی کرد. حالا این کاخ هر روز میزبان ده‌ها و بلکه صدها بازدید‌کننده ایرانی و توریست خارجی است.

 

از دانشجویان معماری تا هنرجویان و دانشجویان عکاسی و نقاشی که اینجا ساختمان رویایی آرزوهای آنهاست. مهناز، دانشجوی سال دوم عکاسی است و به قول خودش در طول ٢ ساعتی که تا الان در این باغ و کاخ‌ها گشته، بیش از ٢٠٠ عکس شخصی و هنری گرفته است: اینجا فوق‌العاده است.

 

اصلا نمی‌توانم توصیفش کنم... اما او هم نمی‌داند که اینجا همان نقطه‌ای است که آقامحمدخان تهران را پایتخت اعلام کرده است: جدی ؟ کجای این کاخ بوده... ؟! خشایار نیز که همراه همسر و دو فرزندش برای بازدید از این کاخ و دیدنی‌های آن آمده همین پاسخ را می‌دهد: چه جالب. نمی‌دانستم... اما اینها تنها افرادی نیستند که از وقوع این رخداد تاریخی در این کاخ بی‌خبرند. تقریبا تمام افرادی که در حال بازدید از کاخ هستند از چنین مساله‌ای بی‌اطلاعند. شاید به همین علت باشد که قرار است امروز ٥ منطقه شهرداری همت کنند و برنامه‌ای را برای بزرگداشت این روز تاریخی باغ ملی (در خیابان امام خمینی) ترتیب دهند که از آن به عنوان فرصتی برای آشنایی تهرانی‌ها با گذشته خود یاد می‌کنند.

تهران برخلاف تمام جاذبه‌هایش دیاری است فراموش شده. دیگر کمتر کسی است که روایت‌های این شهر را بداند و به آن احترام بگذارد. روایت زندگی رمضان یخی، گذر لوطی صالح، هفت‌کچلان، رمضون یخی، دروازه دولاب و... حالا اسامی کوچه‌ها و محلات هم چنان تغییر کرده که دیگر رنگ و بوی گذشته را ندارد.

 

به این ترتیب بعید نیست که تا یک دهه دیگر، این نام‌ها و این قصه‌ها، کاملا از حافظه تاریخی این کلانشهر کهن پاک شود. اسکندر مختاری، کارشناس حوزه میراث فرهنگی در مورد دلیل کمرنگ شدن تاریخ این شهر معتقد است: شاید یکی از دلایل این مساله این باشد که بسیاری از ساکنان امروز تهران، اصالتا تهرانی نیستند بلکه از چند نسل قبل به تهران کوچ کرده‌اند. بنابراین طبیعی است که هویت ساکنین تهران، هویتی دوگانه است. یعنی خاطرات آنها مربوط به حافظه کوتاه‌مدت شهروندان است؛ به بیانی، شهروندان تهرانی حداکثر خاطراتی را به یاد می‌آورند که مربوط به دو- سه نسل قبل از آنهاست.

 

درحالی که اگر پیش خانواده‌های اصیل تهرانی بروید، می‌توانید خاطرات زیادی را از زندگی؛ مکان‌ها و محلات و خیابان‌ها و... مشاهده کنید. وی تهران را یکی از بهترین گزینه‌ها برای پایتختی ایران می‌داند و می‌گوید: مسلما انتخاب آقامحمد خان براساس یک تحقیق و پژوهش جامعی نبوده است بلکه وی این نقطه را به خاطر اینکه از طرفی نزدیک به اقوام قجری وی بوده و از سویی محدود به فلات مرکزی ایران است، به عنوان پایتخت انتخاب کرده بود.

 

با این حال امروز ثابت شده که این گزینه بهترین گزینه برای پایتختی بوده که امروز بیش از ١٢ میلیون نفر از شهروندان این کشور را در خود جا داده است. این کارشناس میراث فرهنگی در پاسخ به منتقدینی که معتقدند تهران با نقاط تاریخی و گردشگری بسیارش نتوانسته در جذب توریست چندان موفق باشد، گفت: البته الان نسبت به ٢دهه گذشته نقاط باستانی و گردشگری تهران بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد یعنی با تورهای تهرانگردی مختلفی که برگزار می‌شود، این نقاط هر روز میزبان بازدید‌کننده‌های بسیاری است.

 

اما به شخصه معتقد نیستم که باید کاری کنیم که جمعیت به این مراکز هجوم بیاورند چرا که در این صورت این نقاط پراهمیت و ارزشمند به‌شدت آسیب می‌بینند و برای نسل بعد چیزی باقی نخواهد ماند.

 

اما برای آشنایی نسل جدید با تاریخ و فرهنگ پایتخت چه باید کرد؟ مختاری در این مورد می‌گوید: بهترین راه شاید این باشد که جوانان تهرانی با گذشته خود آشنا شوند. البته این هم میسر نمی‌شود مگر با استفاده از کارشناسان و مدیران کاربلد و متخصصین در این حوزه در حالی که امروز مدیران این بخش‌ها حقیقتا چندان درک درستی از مقوله‌های یاد شده ندارند و به قول معروف رنج کشیده این حوزه‌ها نیستند و دغدغه‌های آنها را ندارند. تا این نکته کلیدی حل نشود، نمی‌توان به بهبود وضعیت امروز و احترام به تاریخ و فرهنگ و حفظ پایتخت امیدوار بود.

 

منبع: اعتماد