کهن ترین مسجد شیراز، مسجد جامع عتیق است که مسجد جمعه یا آدینه هم نامیده شده است. این مسجد، دو ایوانی بنای نخستین و اصلی آن در سال 281 ه.ق در زمان عمر و لیث صفاری ساخته شده، بعدها شاه ابولسحق اینجو در سال 752 ه.ق ساختمانی در میان مسجد بنا کرد که آن را خدایخانه یا می خوانند. که محل نگهداری جزوات قرآن مجید ومکان تلاوت آن ها بوده است. کتیبه سنگی آن از نمو نه های ارزنده هنر خطاطی به شمار می رود. این مسجد اولین هسته مذهبی در شهر شیراز است که جدا از عملکرد مذهبی نقش اجتماعی- سیاسی نیز داشته‌است و به همین دلیل دارای ۶ ورودی در اضلاع مختلف می‌باشد که مهم‌ترین آن ورودی ضلع شمالی است که در دوره صفویه بازسازی گردیده‌است