براساس پیش‌بینی‌هایی که سال گذشته صورت گرفته بود، اوج بار مصرف برق امسال در کشور، حدود ۶۱ هزار مگاوات تخمین زده شده بود ولی امسال تاکنون ۳۳۰۰ مگاوات در مصرف برق صرفه‌جویی گرفته تا پیک مصرف امسال به ۵۷ هزار مگاوات برسد. برای تولید علمی ۳۳۰۰ مگاوات باید ۵۰۰۰ مگاوات نیروگاه ساخته شود که این امر نیازمند سرمایه‌گذاری پنج میلیارد دلاری بیش‌تر برای پاسخگویی به مصرف است ولی خوشبختانه همراهی مردم در سازگاری با وضعیت دما و استفاده درست از سیستم‌های سرمایشی موجب صرفه‌جویی ۳۳۰۰ مگاواتی در مصرف برق شده است.

به طور کلی میزان پیک در تابستان امسال نسبت به سال گذشته حدود یک درصد رشد داشت. میزان رشد مصرف طی ۱۰ سال قبل حدود ۴.۷ درصد و در ۴۰ سال اخیر ۷.۲ درصد بوده است. کارشناسان بر این باورند که کاهش رشد مصرف نشان دهنده این است که اقدامات مدیریت مصرف به خوبی جواب داده است.

کار عمده‌ای که صورت گرفته ناشی از انجام اقدامات تشویقی است، زیرا نرخ برق به صورتی نیست که مشترکان تشویق شوند مصرف خود را در ساعات پیک کاهش دهند. در حالی‌که در سایر کشورها قیمت‌ها در ساعات اوج تا ۱۰ برابر قیمت پایه افزایش می‌یابد و باعث می‌شود مردم رعایت کنند.

با وجود کمبود ۴۰۰۰ مگاواتی، خاموشی نداشتیم

در نتیجه پرونده پیک مصرف امسال در حالی رو به اتمام است که سرفصل خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده در این پرونده بازگشایی نشد. و این در حالی بود که خاموشی تابستان سال گذشته رخ داد و به‌دلیل وجود بحران آب، کشور با خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده مواجه شد.

پرونده این چالش با این‌که امسال به دلیل بارندگی‌های اخیر که در سراسر کشور رخ داد، به پررنگی سال گذشته نبود، به صورت قطعی بسته نشده بود و مسوولان به این سوال که آیا امسال تابستان را بدون خاموشی برنامه‌ریزی شده سپری خواهیم کرد یا نه، پاسخ قطعی نمی‌دادند.

درواقع سال گذشته در چنین ایامی حدود ۸۰۰۰ مگاوات کمبود تولید برای تابستان ۹۸ پیش‌بینی شده بود و براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته مقرر شده بود تا ۵۰۰۰ مگاوات از این کمبود با افزایش واحدهای تولیدی و به مدار آمدن نیروگاه‌های جدید و ۳۰۰۰ مگاوات باقی‌مانده را نیز با اجرای ۱۱ برنامه مدیریت مصرف در سراسر کشور عملیاتی شود تا پیک تابستان ۹۸ با خاموشی صفر به پایان برسد.

حتی رضا اردکانیان- وزیر نیرو - در حاشیه نخستین همایش سازگاری با کم آبی در پاسخ به سوال ایسنا مبنی بر این‌که آیا امسال هم همچون تابستان سال گذشته با خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده مواجه خواهیم شد؟ گفته بود: از مردادماه سال گذشته برای تابستان سال ۱۳۹۸ برنامه‌ریزی کردیم و اساس را بر این گذاشتیم که شرایط آبی سال ۱۳۹۸-۱۳۹۷ همچون سال ۱۳۹۷-۱۳۹۶ باشد؛ یعنی حدود ۴۰۰۰ مگاوات کمبود تولید نیروگاه‌های برق آبی در تابستان ۱۳۹۸ داشته باشیم.

به گفته وی، به دلیل کمبود بارش‌ها برای تابستان ۱۳۹۸ حدود ۸۰۰۰ مگاوات کمبود تولید پیش‌بینی کردیم که بارش‌های اخیر موجب شد حدود ۴۰۰۰ مگاوات کمبود ناشی از کم‌بارشی و در نتیجه کمبود تولید برق در سدهای مخزنی که عمدتاً در خوزستان قرار دارند، برطرف شوند؛ اما حدود ۴۰۰۰ مگاوات دیگر کمبود وجود دارد.

اردکانیان با اشاره به میزان مصرف برق در ایران، اظهار کرد: علاوه بر ۴۰۰۰ مگاوات مذکور افزایش مصرف غیرمتعارفی که ممکن است امسال به دلیل نوعی خاطرجمعی از اینکه مشکلی نداریم، به وجود بیاید؛ در واقع این‌که دوباره برگردیم به عادت قبلی می‌تواند مشکل‌ساز باشد. البته سعی کردیم تعدادی از واحدها را زودتر به مدار بیاوریم. اگر مصرف را به همان عادات پرمصرفی قبلی برنگردانیم؛ یعنی اگر رشد مصرف‌مان نسبت به تابستان سال گذشته ۲.۵ درصد بیشتر نباشد، امیدواری زیادی داریم که تابستان با آسایش سپری شود.

کاهش ۹۸ درصدی خاموشی‌ها

با وجود کمبودی که وزیر نیرو به آن اشاره کرده بود، میزان خاموشی‌های ناشی از حوادث در تابستان امسال ۶۰ درصد نسبت به سال قبل کم‌تر بوده است. ۹۸ درصد کل خاموشی‌های امسال نیز نسبت به سال گذشته که عمدتا خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده بوده است، کاهش یافته است. کاهش خاموشی‌ها ناشی از افزایش ظرفیت نیروگاه های برق آبی در سال جاری بود، زیرا نیروگاه‌های برق آبی برای تامین برق پایه مورد استفاده قرار نمی‌گیرند و انرژی پیک را تامین می‌کنند.

ظرفیت نیروگاه‌های برق آبی حدود ۱۲ هزار مگاوات است. این نیروگاه‌ها امسال حدود ۱۰ هزار مگاوات ظرفیت قابل تولید دارند، زیرا ممکن است همه سدها پر نباشند و شرایط برای تولید برق مناسب نباشد. نیروگاه‌های برق آبی به لطف بارش‌های ابتدای سال ۴۵۰۰ مگاوات تولید بیش‌تری نسبت به سال قبل داشته‌اند و در نیروگاه‌های حرارتی ۳۳۰۰ مگاوات به ظرفیت جدید افزوده شده و یا این‌که توان قابل تولید واحدهای نیروگاهی موجود افزوده شده است. به عبارت دیگر کشور ۷۰۰۰ مگاوات نسبت به سال قبل توان تولید برق بیش‌تری داشت.

چه اقداماتی صورت گرفت؟

بر اساس این گزارش به نقل از وزارت نیرو، وزیر نیرو اخیرا درمورد اقداماتی که برای جلوگیری از خاموشی‌های برنامه ریزی شده در تابستان سال جاری انجام شد، توضیح داد: در ۱۲ استان کشور با بهره‌برداری از ۱۵ نیروگاه جدید توانسته‌ایم به رکورد ۳۲۵۰ مگاواتی افزایش تولید در طول یک سال دست پیدا کنیم که این اتفاق در طی سالیان اخیر بی‌سابقه بوده است.

اردکانیان ادامه داد: هم‌چنین با رفع موانع تولید و نوآوری‌ در سیستم‌ نیروگاه‌های موجود حدود ۵۷۰ مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور افزوده شده است. بر این اساس حدود ۳۸۰۰ مگاوات از هدف‌گذاری ۵۰۰۰ مگاواتی افزایش تولید پیک ۹۸ از این طریق محقق شده است و مابقی کمبود در این بخش توسط نیروگاه‌های برق‌آبی به ویژه واحدهای استان خوزستان جبران شده است.

صرفه‌جویی ۳۸۷۴ مگاواتی مصرف برق در کشور

وزیر نیرو با تاکید بر این‌که در تابستان امسال به یک تجربه و اخلاق صحیح مصرفی برای عبور از اوج بار دست پیدا کرده‌ایم، عنوان کرد: براساس پیش‌بینی صورت گرفته مقرر شده بود تا با اعمال ۱۱ برنامه مدیریت حدود سه مگاوات در مصرف برق صرفه‌جویی شود؛ ولی همکاری بسیار مناسب تمامی مشترکان موجب شده است تا در تابستان امسال به رکورد ۳۸۷۴ برسیم.این مهم از طریق جابجایی بار صنایع بزرگ و پمپ‌های کشاورزی، نصب کنتور هوشمند، اصلاح تعداد زیادی از کولرهای گازی، اصلاح تعرفه پرمصرف‌ها، تغییر ساعات کار ادارات و... محقق شده است.

به گفته وی، مدیریت مصرف و جابجایی ساعت بار صنایع نه تنها وقفه‌ای در بخش تولید ایجاد نکرده بلکه امسال شاهد افزایش مصرف انرژی در این بخش نیز بوده‌ایم، به طوری که مصرف برق بخش صنعت نسبت به سال گذشته ۱۵۰ کیلووات ساعت انرژی افزایش پیدا کرده است. اگر در تابستان امسال صرفه‌جویی۳۸۷۴ مگاواتی محقق نشده بود، باید برای تامین این میزان برق حدود ۵۳۵۰ مگاوات نیروگاه جدید نصب می‌کردیم که ساخت این تعداد واحد نیازمند سرمایه‌گذاری ۳.۷ میلیارد یورویی بود.

بر این اساس، این رویه به شکل مستمری در سال‌های پیش‌رو در دستور کار خواهد بود تا این صرفه‌جویی قابل ملاحظه برای تامین برق مورد نیاز در بازه زمانی اول خرداد تا ۲۰ مرداد صرف بخش‌های به مراتب ضروری‌تر برای پایداری صنعت برق و تبدیل ایران به هاب انرژی در منطقه شود.

رکورد صادرات برق شکسته شد

در هر حال طی ۱۰ سال اخیر رشد بار پیک کشور حدود ۵.۲۲ درصد بوده است؛ اما در تابستان سال جاری بدون اعمال خاموشی و افزایش مصرف برق در بخش صنایع رشد اوج بار تنها حدود یک درصد بوده است. همچنین به سبب امکانات فراهم شده و بارش‌های مناسب سال آبی جاری وزارت نیرو توانسته‌ تعهدات صادرات انرژی به همسایگان خود را نیز انجام دهد. به طوری که در بازه زمانی اول خرداد تا ۲۰ مردادماه حدود ۲.۳ میلیارد کیلووات ساعت انرژی صادرات برق داشته‌ایم که این میزان بیش‌ترین مقدار صادرات در سال‌های اخیر بوده است.