سرویس جهان مشرق - شاید مهمترین بازنده انتخابات هفته اخیر در اروپا، مکرون بود. انتخابات بر سر کرسی‌های اتحادیه اروپا بود نه کاخ الیزه، اما اینکه حزب «تجمع ملی» (جبهه ملی پیشین) بر حزب حاکم در فرانسه پیشی گرفت یعنی مردم فرانسه دیدگاه‌های رئیس‌جمهوری که ادعا می‌کند در کنار مرکل بر مقدرات قاره حکمرانی می‌کند را قبول ندارند.

شاید اینکه با همه تلاش‌هایش نتوانست ترامپ را به ماندن در برجام راضی کند و از آن مهمتر نوع واکنشش نسبت به جنبش جلیقه‌زردها جایگاهش را در افکار عمومی فرانسه خراب کرد.

با این حال این بدان معنا نیست که حزب تازه‌تأسیس مکرون در اتحادیه کاره‌ای نخواهد بود. میانه‌روها ( EPP و S&D) اکثریت ۴۱۲ کرسی خود را از دست دادند و به ۳۳۲ کرسی قناعت کردند اما هنوز هم در ائتلاف با لیبرال‌ها ( ALDE) شانس اصلی تشکیل اکثریت در پارلمان اتحادیه هستند و حتی در صورت ائتلاف با سبزها ( EFA) جمعاً ۵۰۲ کرسی از ۷۵۱ کرسی را در اختیار میگیرند تا کار را برای راستگرایانی که چند درصدی بیش از انتخابات ۲۰۱۴ میلادی رأی آورده‌اند و ۱۵۰ تا ۱۷۰ کرسی را در جبهه خود خواهند داشت (ENF)، سخت کنند.

راستگرایان، کمی بهتر

نتایج نهایی انتخابات اتحادیه اروپا نشان می‌دهد حدود ۵ درصد بر آرای راستگرایان اضافه شده است. این یعنی اگر چه آنها اکثریت نیستند اما صدای بلندتری در تصمیم‌گیری های آتی در اختیار دارند.

علاوه بر لوپن در فرانسه، پیروزی فاراژ در بریتانیا با حزب تازه تأسیس «برگزیت» و پیروزی سالوینی در ایتالیا با حزب «لیگ» چشم رسانه‌ها را خیره کرد. سالوینی اعلام کرد از این نماینده‌های راه‌یافته به علاوه دسته‌های کوچکتری که از چک، فنلاند، سوئد، دانمارک و مانند آن به پارلمان راه یافته‌اند، می‌خواهد یک بلوک متحد و قدرتمند به رهبری ائتلاف «اروپا برای ملت‌ها و آزادی» ( ENF) تشکیل دهد. هر چند عده‌ای از تحلیلگران بر این باورند که ملی‌گرایان با اتحاد با یکدیگر می‌خواهند قدرت هر یک از خودشان را در کشور خود بیشتر کنند با این حال این بلوک در همه بحث‌ها و مصوبات اروپایی حضور خواهد داشت.

مسائل اقتصادی، مهاجرت و تغییرات آب و هوایی همگی از موارد اختلاف راستگرایان با میانه‌روها و لیبرال‌ها است. به نظر آنها موضوع تغییرات آب و هوایی عمدتاً یک بهانه برای فشار اقلیت نخبه شهری بر گرده جوانان بیکار و همچنین روستانشینان است. جنبش جلیقه‌زردها اساساً با همین ایده اعتراضی شکل گرفت و بسیاری از آرای خود را به سبد راستگرایان ریخت. حالا اگر اتحادیه اروپا بخواهد بخاطر پیروزی چشمگیر سبزها در این انتخابات بیش از پیش تغییرات آب و هوایی را در دستور کار قرار دهد، عملاً امکان تعمیق یک شکاف بزرگ میان این اقشار معترض با کل پروژه اتحادیه وجود دارد و دو طبقه‌ای که داخل فرانسه به جان هم افتادند، حالا در قالب اعتراض اروپای مرکزی و جنوبی علیه اروپای شمالی و غربی صف‌آرایی خواهند کرد.

سبزها، کمی بیشتر

شاید اکنون راستگرایان نسبت به مواضع تندشان علیه توافقات آب و هوایی حسرت بخورند. شاید بهتر بود این یک توافق را از بسیاری توافقات بین‌المللی دیگر استثنا می‌کردند و از آن دفاع می‌کردند تا الان بتوانند به ائتلاف با سبزها امید داشته باشند؛ سبزهایی که یک پیروزی تاریخی را به ویژه با تکیه بر جوانان رقم زدند و دست کم ۶۹ کرسی از ۷۵۱ کرسی را در اختیار گرفتند ( EFA) که ۱۷ صندلی بیشتر از انتخابات قبلی است.

در هفته‌های گذشته چندین راهپیمایی بزرگ در اروپا با هدف دعوت به مقابله با تغییرات آب و هوایی شکل گرفت با نام «جمعه‌ها برای آینده» (Fridays for Future) که به نظر می‌رسد کار خود را کرد و بر نظر رأی دهندگان تأثیرگذار بود. سبزها در آلمان پشت سر حزب حاکم مقام دوم را به دست آوردند و شکست سختی را برای حزب سوسیال دموکرات رقم زدند. در فرانسه سوم و در بریتانیا نیز چهارم شدند. اروپای غربی و شمالی طرفداران بیشتری را در اختیار سبزها گذاشته است.

مکرون که حزبش نتوانست در این انتخابات رأی اول فرانسویان را در صندوق خود داشته باشد، بسیار هوشمندانه در نطقی «وضعیت اورژانسی تغییرات آب و هوایی» را از مهمترین اولویت‌های اتحادیه برشمرد تا از حالا دل سبزها را برای ائتلاف با احزاب میانه‌رو و لیبرال گرم کند.

نظرسنجی یوروباورمتر نشان می‌دهد ۱۶% از اروپاییان برای تغییرات آب و هوایی اهمیت ویژه‌ای قائلند، یعنی ۱۰ واحد بیشتر از سال ۲۰۱۶ میلادی. مارتین سلمایر دبیر کل کمیسیون اروپا می‌گوید انتظار دارد این موجی که در بسیاری از کشورهای اروپا در حمایت از دستورکار سبزها شکل گرفته «تأثیر قدرتمندی بر برنامه رئیس آینده کمیسیون اروپا داشته باشد».

جوانانی که روزی از بحث‌های تکراری در اتحادیه اروپا خسته می‌شدند، حالا فهمیده‌اند که اگر اقدامی نکنند زندگی آنها تحت تأثیر قرار می‌گیرد. بنابر این به میدان آمده‌اند و همین موجب شده طیف گسترده‌تری از احزاب از جمله سبزها در اتحادیه حضور پیدا کنند. این مسأله شاید با توجه به اختلاف نظرها حوزه قدرت اتحادیه را محدود کند، اما چون همه گروه‌ها از سوی مردم به اتحادیه فرستاده شده‌اند، یعنی ترجیح می‌دهند پارلمان و کمیسیون اروپا به کانون بحث در مورد دغدغه هایشان تبدیل شود. پس همان حوزه قدرتِ محدود، حالا از نفوذ و تأثیرگذاریِ بیشتری بر مقدرات اروپا برخوردار می‌شود.

جمع‌بندی

زمانی که بحران اقتصادی گریبانگیر اروپا شد و بعد از آن همه‌پرسی برگزیت در بریتانیا رأی آورد، مهاجران از خاورمیانه و شمال آفریقا به خاک اروپا سرازیر شدند و شاید از همه بدتر، ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا به پیروزی رسید، بسیاری از تحلیلگران فاتحه اتحادیه اروپا را خواندند. اما به نظر می‌رسد پیش‌بینی آنها همانقدر غلط بود که یکی دو دهه پیش طرفداران اتحادیه با آب و تاب از تبدیل پرشتاب اتحادیه به قدرت اول و آخر در اقتصاد و سیاست جهان سخن می‌گفتند.

بااین حال این بدان معنا نیست که اتحادیه تکان نخورده یا قطعاً قادر به حل معضلاتش خواهد بود. اتحادیه اروپا اکنون بسیار بیش از یک دهه پیش در معرض فروپاشی قرار گرفته است و همین موجب شده که سیاستمدارانِ اروپاگرا، یعنی آنها که طرفدار ادغامِ هر چه بیشترِ کشورهای اروپایی هستند، برگردند و به عقب نگاه کنند. بسیاری از دولت‌های دیگر نمی‌خواهند این ادغام در شرایط کنونی شکل بگیرد چون عملاً به معنای سیطره دولت‌های بزرگتر و بانفوذتر، یعنی سلطه پاریس و برلین بر مقدرات سایر کشورها خواهد بود.

چالش اروپاگرایان نه فقط تمایل مردم به ملی‌گرایان بلکه مشارکت اندکِ ملت‌های اروپایی در انتخابات اتحادیه است. این دور تنها ۵۱% پای صندوق‌های رأی رفتند و حتماً متعجب می‌شوید اگر بدانید تازه این بالاترین آمار در دو دهه گذشته است! شاید جدال سبزها و راستگرایان یکی از عواملِ این افزایش چنددرصدی حضور مردم باشد اما همین جدال ممکن است درجلسات پارلمان و کمیسیون اروپا به یک تهدید برای موجودیت اتحادیه تبدیل شود.

https://www.nytimes.com/2019/05/28/world/europe/european-union-elections-populists.html

https://www.theguardian.com/commentisfree/2019/may/29/europeans-parliament-young-people-eu

https://www.theguardian.com/commentisfree/2019/may/28/the-guardian-view-on-europe-change-not-decay

https://sputniknews.com/analysis/201905291075432048-salvini-european-parliament

https://sputniknews.com/analysis/201905291075428657-european-election-politics-different

https://election-results.eu

https://multimedia.europarl.europa.eu/en/greens-epa-press-point-european-election-outcome-green-perspective_EP-007476A_c