سرویس جهان مشرق- بحث نیکلای پاخومف در نشنال اینترست فقط این نیست که ایالات متحده با تحریم‌هایش بازار جدیدی برای روسیه ایجاد می‌کند. بلکه واشینگتن کشورهایی را به همکاریِ بیشتر با روسیه سوق می‌دهد که از قضا در سیاست خارجی ایالات متحده نقش مهمی دارند. بنابر این یک بازی برد-باخت را با روسیه آغاز کرده است.

نقطه عطف در روند فشار بر ایران در ماه‌های اخیر، حذف معافیت مهمترین کشورهای خریدار نفت از تهران است. اما دقیقاً همین تصمیم نشان داد ایالات متحده تا چه حد در دستیابی به اهدافش در سیاست خارجی مجبور به چشم‌پوشی از مزایای دیگر شده است. شرایط واقعاً عوض شده است.

حذف معافیت خریداران نفت و فشار بر کشورهایی که با ایران تجارت دارند، به معنای پذیرش افزایش نفوذ روسیه در آسیا نسبت به نفوذ ایات متحده است. پرسش تحلیلگر نشنال اینترست آن است که مگر چه اتفاق «بدتر» ی در حال وقوع بوده که کاخ سفید را راضی کرده به چنین اتفاق «بد» ی برای خود تن در دهد؟!

روسیه در شرایط فعلی همه چیز دارد به جز پول زیاد که حالا با تصمیم کاخ سفید برای تحریم ایران موفق خواهد شد معاملات جدیدی را با شرکای قبلی تهران انجام دهد. این کار شاید به مذاق ایرانیان خوش نیاید، اما وقتی که روسیه حاضر شود در شرایط تحریمی به نحوی نفت ایران را خریداری کند، عملاً تهران را راضی خواهد کرد. تهران و مسکو پیش از این نیز در قضیه سوریه نشان داده‌اند حاضر هستند علی‌رغم برخی اختلاف نظرها در اهداف مشترک با یکدیگر همکاری کنند.

تنها کاری که واشینگتن می‌تواند برای کاهش سود روسیه انجام دهد، این است که قیمت نفت را پایین نگه دارد؛ کاری که ترامپ از دو طریق انجام داده است: درخواست رسمی از اوپک برای پایین‌نگه داشتن قیمت نفت و فشار غیررسمی به عربستان برای افزایش تولیداتش. تا کنون نیز تقریباً موفق بوده است. روسیه نیز که فعلاً پرکردن جای خالی نفت ایران برایش فوریت دارد، عملاً مجبور است فروش نفت خود را افزایش دهد و این به معنای ثبات بیشتر در بازار نفت است.

اما بحث به همین‌جا ختم نمی‌شود. کشورهایی در آسیا به سمت خرید نفت و گاز از روسیه سوق داده می‌شوند که در سیاست خارجی آمریکا نقشی کلیدی دارند اما افزایش همکاری‌شان با روسیه موجب می‌شود در مسائلی چون کره شمالی و افغانستان تحت نفوذ مسکو قرار بگیرند.

برای مثال جنگیدن با آمریکا برای تداوم خرید نفت ایران چندان برای چین که درگیر توافق تجاری با واشینگتن است از اولویت فوری در شرایط کنونی برخوردار نیست. ژاپن و کره جنوبی نیز دیگر معافیت خرید نفت ایران را در اختیار ندارند. هیچ بازیگری در معادلات جاری جایگاه مناسبتری از روسیه برای تصاحب این بازار نداردو این بدان معنا است که همکاری‌های این سه کشور با روسیه حدوداً چهار برابر خواهد شد و از آنجا که به هم خوردن چنین همکاری گسترده‌ای در آینده موجب بی‌ثباتی در اقتصاد این کشورها خواهد شد، ترجیح می‌دهند پس از این در مناسبات سیاسی نیز با روسیه به همگرایی میل کنند.

احتمالاً لوله «انژری سیبری» از این پس گاز بیشتری برای چین خواهد فرستاد و روسیه حاضر خواهد شد به کره شمالی فشار بیاورد تا اجازه دهد یک لوله نیز از قلمرو آن کشور به کره جنوبی بکشد و این به معنای افزایش نفوذ روسیه در کل شبه‌جزیره است. سفر اخیر رهبر کره شمالی به مسکو شاید بی‌ارتباط با این مناسبات جدید نباشد.

از آن سو هند از به‌هم‌ریختگی که بر اثر تحریم ایران توسط آمریکا به وجود آمده راضی نیست و این در شرایطی است که واشینگتن به همراه‌سازی دهلی در مذاکرات افغانستان نیاز دارد.

فشار به ترکیه نیز که نوبر است. کاهش ارزش لیر ترکیه اگر چه تا حدودی ناشی از تنهاشدن اردوغان حتی در حزب عدالت و توسعه است، اما کاهش تعامل اروپا و آمریکا با آنکارا نیز به تشدید آن کمک کرده است.

ترکیه از سال ۱۹۵۲ یکی از اعضای ناتو است اما تصمیم اشتباه غرب در سکوت نسبت به کودتای ۲۰۱۶ میلادی علیه اردوغان موجب شد آب‌شان از آن زمان دیگر در یک جوی نرود و حالا کار به جایی رسیده که این عضو ناتو سامانه دفاعی خود را از روسیه می‌خرد. همین سه روز پیش بود که پمپئو آنکارا را تهدید کرد اگر اس -۴۰۰ بخرد، اگر پشت گوشش را دید سامانه آمریکایی پاتریوت را نیز در ترکیه خواهد دید. اما آنکارا بلافاصله هشدار داد تنها راه حل این موضوع، گفتگو است و تهدیدها تصمیمش را عوض نخواهد کرد.

جمع‌بندی

ظاهراً ایالات متحده نمی‌تواند همزمان در چند جبهه شرقی بجنگد: تحریم ایران، فشار به روسیه، کاهش تعامل با ترکیه، افزایش تعرفه بر کالاهای چینی و زورآزمایی با کره شمالی بر سر یک توافق هسته‌ای. تحریم ایران، فشار بر روسیه را می‌کاهد و کاهش تعامل با ترکیه، تعامل آن کشور با ایران و روسیه را در پی داشته است. زورآزمایی با کره شمالی، کیم جونگ اون را به سفرهای مکرر به پکن و اخیراً مسکو واداشته و افزایش تعرفه بر کالاهای چینی، پکن را به افزایش مناسبات با اروپا تشویق کرده است.

تداوم این وضعیت نه تنها ایالات متحده را در دستیابی به اهدافش موفق نخواهد کرد، بلکه نفوذ قدرت‌های شرقی را در آسیا افزایش داده و مناسبات آنها را با یکدیگر تقویت خواهد کرد. اتفاقاتی مانند حذف دلار از همکاری‌های تجاری میان رقبای شرقی آمریکا و نزدیک‌شدن چین به رتبه اول تولید ناخالص داخلی در حالی که اروپاییان نیز از فشارهای سلطه‌آمیز واشینگتن بر خود ناراضی هستند، می‌تواند معادلات اقتصادی و سیاسی را در جهان به نقطه عطف تغییر، نزدیک‌تر کند.

منابع

https://nationalinterest.org/feature/russias-grand-plan-gain-power-shadow-us-sanctions-56427

https://www.bbc.com/news/world-asia-47972954

https://www.cnbc.com/2019/04/26/trump-says-he-called-opec-and-told-cartel-to-bring-oil-prices-down.html

https://www.aljazeera.com/news/2019/05/turkey-bow-sanctions-400-vice-president-190505092728497.html