سرویس اقتصاد مشرق - حمیدرضا اکبری، کارشناس حوزه انرژی درباره دلیل شکست عرضۀ سوم نفت در بورس گفت: این مساله دلایل مختلفی دارد اما مهمترین دلیل آن، تعلل و عدم استمرار در عرضه بود. اگر در عرصه نفت مداومت و استمرار نباشد، بخش خصوصی نمی‏تواند ریسک کند و قراردادهای بلندمدتی با پالایشگرها و واسطه‏های خارجی ببندد که بتواند نفت را بفروشد. نفت دو بار با فاصله زمانی یکی دو هفته در آبان عرضه شد و بعد مجدداً یک عرضه یک میلیونی دیگر صورت گرفت و سپس دو ماه وقفه افتاد. این وقفه منجر می شود که بخش خصوصی با اطمینان وارد بازار بورس نشود.

بیشتر بخوانید

آیا شرکت نفت مانع اجرای راهکار ضدتحریمی می‌شود؟

انفعالی که باعث افت شدید صادرات نفت شد

علت حمله رسانه‌های خارجی به عرضه نفت در بورس

چرا شرکت نفت از «ریال» فراری است؟

وی افزود: دلیل دیگر هم این است که ظاهراً مسیری جدای از مسیر بورس توسط وزارت نفت باز شده است و مذاکراتی در به اصطلاح اتاق تاریک در حال انجام است که نفت را از آن طریق بفروشند. یعنی در واقع همان مشتریانی که در دو مرحله از بورس نفت خریدند این بار از راه مذاکره با وزارت نفت، این خرید را انجام می‌دهند. در این راستا اگر به خریداران گفته شده باشد نفت را از بورس نخرید، نهی از ورود به این سازوکار خواهد بود. بنابراین عدم استمرار منظم عرضه و فروش نفت از راه اتاق تاریک منجر به شکست عرضه نفت در مرحله سوم بورس شد.

این کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: ایجاد اتاق تاریک کار درستی نیست ما باید به سمتی برویم که تقریباً نفت را تماماً در بورس عرضه کنیم. اما اگر مشتری های وزارت نفت مشکل ورود به بورس به دلیل محدودیت ها دارند، امکان فروش خارج از این سازوکار برای آنها وجود دارد.

اما مشتری های بخش داخلی اگر وارد بورس شوند، می توانند به راه افتادن این مسیر که در ابتدای راه آن هستیم، کمک کنند. اگر حالت دوم باشد یعنی زمانی که بخش خصوصی داخلی بدون محدودیت خاصی حضور داشته باشد، نباید نفت از طریق اتاق تاریک و در مسیر خارج از بورس به فروش برود. ما بورس را راه‏کاری می‏دانیم که می‏تواند تحریم‏های نفتی ایران را دور بزند لذا باید تمام تلاشمان را بکنیم که نفت را از این طریق بفروشیم.

فروش نفت در اتاق تاریک و در مذاکرات پنهانی تهدیداتی را متوجه بازار نفت کشور میکند

اکبری در مورد تهدیدات فروش نفت از راه اتاق تاریک خاطر نشان کرد: در زمانی که ما مسیری را برای بخش خصوصی داخلی‏ و بعضاً بخش خارجی که بخواهد نفت ایران را بخرد باز می‏کنیم و در این راستا محدودیتی هم متوجه آنها نیست، اتاق تاریک و مذاکرات پنهانی تهدیداتی را متوجه بازار نفت کشور می‏کند.

اولین مزیتی که بورس دارد این است که قیمت شفاف است و بر اساس رقابت شکل می‏گیرد. طبق این رقابت، قیمت به حد بیشینه می رسد. اما در اتاق تاریکی و مذاکرات پنهانی مشتری یک نفر است و امور بین‏الملل هم یک نفر است و قیمتی که در نتیجه این مذاکره به دست می آید غیررقابتی و غیرشفاف است و معمولاً هم تخفیفات بیشتری در این گفتگوها داده می‏شود. در صورتی که در بورس قیمت نفت به بیشینۀ خود می‏رسد و تخفیفی هم داده نمی شود.

وی افزود: در تحریم های گذشته تخفیفات زیادی داده می شد، تضمین‌های معتبری گرفته نمی شد و بنابراین فساد در فروش نفت به وجود آمد. ولی در بورس همه چیز شفاف است، تضمین های معتبری دریافت می شود.

این کارشناس حوزه انرژی درباره اینکه آیا بورس انرژی کارآمدی لازم برای فروش نفت را دارد یا خیر گفت: این مکانیسم کارآمدی دارد اما در عرضه سوم احساس بر این است که عزم لازم وجود نداشته بود. وقتی که ما در کنار مسیر بورس مسیرهای دیگری را هم باز کنیم که خریداران نفت را از طریق مذاکره با شرکت ملی بخرند یا تعلل در عرضه انجام دهیم، این شائبه تقویت میشود که عده‏ای در وزارت نفت به دنبال شکست بورس هستند.

اکبری تصریح کرد: عرضۀ نفت در بورس در ایران، یک حرکت نوپایی است و نمی توان آن را با بورس‏های مطرح جهان مقایسه کرد. در ابتدا باید تداوم عرضه داشته باشیم و بخش خصوصی را به روش‏های مختلف ترغیب کنیم که نفت را از طریق بورس بخرند. این روش باعث می شود بورس راه بیفتد و راهکاری شود که نفت ایران از آن طریق به فروش برود و حتی بتواند تحریم‏های نفتی ایران را بی ‏اثرکند.

بنابراین اعتقاد من این است که عزمی برای این موفقیت وجود ندارد و موفقیتی که در ابتدا به دست آمد در حال کمرنگ شدن است. اگر اراده‏ای پشت این موضوع باشد قطعاً نفت ایران می‏تواند از طریق بورس به فروش برود و حتی روی بحث تحریم‏های نفتی ایران اثر بگذارد و آن را خنثی کند.