کتاب آواز بچه آتش

نویسنده تمرکزش را بر نادر گذاشته است. چگونه یک ستوان ارتش که خواهان پیشرفت همه­جانبه در حکومت پهلوی است، حاضر می­شود برای رسیدن به مقام بالاتر، در سازمان ساواک مشغول به کار شود و...

به گزارش مشرق، برای نویسندگان، همیشه یکی از سؤالاتی که وجود دارد و باید برای آن پاسخی دقیق پیدا کنند، آن است که کدام اقشار جامعه قابلیت­های داستانی دارند. منظور از قابلیت­های داستانی، ویژگی­های تیپیکالی است که منجر به کشمش و خلق داستان می­شود. پلیس­ها، پزشکان، آتش­نشان­ها، وکلا و قضات و حتی متهمان و مجرمان، جزء گروه­هایی هستند که قابلیت­های داستانی دارند.

بیشتر بخوانیم:

رمانی به روایت محافظ آیت‌الله

در فضای فرهنگی اجتماعی ایران، گروه دیگری نیز وجود دارد که کمتر به آن پرداخته‌شده است. قشر روحانی، اعم از طلاب تازه‌وارد تا مراجع تقلیدی که موی خود را در این راه سفید کرده­اند. البته در ادبیات داستانی ملت­های دیگر نیز چنین شخصیت­هایی حضور دارند؛ مانند کشیش­های مسیحی، راهبان بودائی و شمن­های آفریقایی. تفاوت عمده بین این چند گروه و روحانیت شیعه در آن است که فرآیند جدایی دین از امور دنیوی ذاتاً مانند دین بودا یا در درازمدت مانند دین مسیحیت، در آن رخ نداده است. باوجود تمام کاستی و کمبودها، همچنان نقش روحانیت شیعه در امور جاری غیرقابل‌انکار است.

اکبر صحرایی نویسنده نام­آشنای شیرازی در رمان جدیدش آواز، بچه، آتش به سراغ یکی از همین روحانی­های به­نام و مشهور رفته است. رمانی که نشر کتاب جمکران پاییز 1395 چاپ و منتشر کرده است. سید عبدالحسین دستغیب مرجع تقلید و اولین امام‌جمعه مردم شیراز بعد از پیروزی انقلاب بود. دالّ مرکزی نویسنده در رمانش، روزهای نزدیک به قبل و بعد از شهادت ایشان به دست گروه منافقین است. به بهانه سالگرد شهادت ایشان در 20 آذر، به معرفی این کتاب پرداخته­ایم.

راوی اصلی رمان، نادر است. جوانی که سال‌های قبل از انقلاب در کوران مبارزات مردم شیراز علیه سلطنت پهلوی شرکت می­کرده و بعدازآن جزو مأموران محافظ آیت­الله دستغیب بوده است. راوی دوم نیز گوهر ادب­آذر است. دختری هجده‌ساله که با منفجر کردن بمبی که به خود بسته بود، باعث شهادت آیت­الله دستغیب و دوازده پاسدار همراهش گشت.

نویسنده تمرکزش را بر نادر گذاشته است. چگونه یک ستوان ارتش که خواهان پیشرفت همه­جانبه در حکومت پهلوی است، حاضر می­شود برای رسیدن به مقام بالاتر، در سازمان ساواک مشغول به کار شود و با جاسوسی کردن پدر و دیگر نزدیکان و آشنایانش، راهش را باز کند.

اینجاست که ساختار داستان، به کمک محتوای موردنظر نویسنده می­آید. نادر شخصیتی زنده دارد. دانسته و آگاهانه انتخاب می­کند. مقامات ارشد ساواک استان فارس برای بالا بردن دقت اطلاعاتشان، تصمیم می­گیرند او را به بیت آیت­الله دستغیب نزدیک کنند. در ماجرایی دروغین او را به همراه مرجع تقلید شیراز، دستگیر می­کنند تا از این طریق به شخص آیت­الله نزدیک شود.

در این قسمت از داستان، نویسنده با ایجاد یک رابطه علی و معلولی دقیق، رفتار و کردار آیت­الله را بدون روتوش به مخاطب نشان می­دهد. آیت­الله در زندان همان­گونه است که در بیرون زندان رفتار می­کرده است. فشار و سختی بازجویی او را از دیدگاهش منصرف و منحرف نمی­کند. روحیات شخصی او نه‌تنها دیگر زندانیان سیاسی که بسیاری اوقات عقاید ضد دینی دارند تغییر می­دهد بلکه تخم تردید را در ذهن نادر نیز می­کارد.

نادر که تا پیش‌ازاین یقین داشته است مسیری که انتخاب کرده، کاملاً درست است و برای پیشرفت باید هر کاری کرد، در یک شکاکیت بزرگ گیر می­کند. شکاکیتی که روح او را چون خوره می­خورد. در ادامه داستان، او همچنان همراه آیت­الله است. سرانجام در پایان داستان، او تصمیم آخرش را می­گیرد.

نوع تصمیم­گیری او معمایی که در دل داستان شکل‌گرفته است را برای او باز می­کند. نویسنده با نشان دادن مجموعه­ای از کنش­ها و واکنش­های آیت­الله افکار، کردار، رفتار و همین‌طور سبک زندگی او را به‌خوبی نشان داده است. ساختار این‌چنینی، باعث شده است در کنار نادر که به نحوی قهرمان تغییرپذیر ماجراست، با قهرمان دیگری آشنا شویم که شخصیت پخته و به‌خوبی پرداخت‌شده‌اش منشأ تغییرات را در شخصیت نادر نشان دهد.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

این مطالب را از دست ندهید....

فیلم برگزیده

برگزیده ورزشی

برگزیده عکس