به گزارش مشرق به نقل از روابط عمومی شبکه چهارم سیما، در ابتدای این برنامه محمد فاضلی در پاسخ به این سوال که کارآمدی چیست و چرا امروزه این مفهوم در ادبیات حکمرانی مهم است، گفت: مشروعیت یک سیستم سیاسی تحت تاثیر کارآمدی است و سیستمی کارآمد است که هم خوب تصمیم می گیرد و هم تصمیم های خوبی می گیرد و این مساله دو موضوع است.

وی افزود: برای آنکه این تصمیمات اجرایی شود، نظام سیاسی باید قادر باشد تا از جامعه منابعی همچون مالیات و نیروی انسانی را جذب کند. سپس این منابع را برای اجرایی کردن تصمیم های خوب به کار  گیرد تا مسایل حل شود . این مسایل انتخاب شده موضوعات مدنظر مردم است و با کیفیت زندگی آنها ارتباط مستقیم دارد.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: مکانیسم های جهانی برای تعریف خوب وجود دارد که این مکانیسم ها اجازه خروج منابع را نمی دهند و تصمیمات را خوب اجرا می کنند، مکانیسمی کارآمد است که بتواند مجموعه نیروهایش را برای انجام امور به خوبی هماهنگ کند، نظارت داشته باشد ، بازخورد ها را دریافت و خودش را اصلاح کند.

در ادامه این برنامه محبیان در پاسخ به این سوال که چرا موضوع کارآمدی در کشور به یک اجماع و عزم ملی تبدیل شده است، گفت: یکی از دلایلی که یک شعار مطرح می شود فقدان آن است یعنی احساس می شود که در روند کار این شعار تحقق پیدا نکرده در نتیجه مطالبات به آن سمت حرکت می کند. 

وی در ادامه با بیان اینکه حکمرانی دو سطح دارد، اظهار کرد: حکمرانی دو سطح دارد که سطح نخست آن در تمام حکومت ها مشترک می باشد ، حل مسایل مردم است و حکومت برای حل مشکلات و مسایل مردم تشکیل می شود. مردم می خواهند در  پرتو آن حکومت آرامش و آسایش بیشتری داشته باشند اما بعد از اینکه این نیازهای اولیه و فیزیولوژیک حل شد دو توقع از حکومت به وجود می آید که بعضی از حکومت ها مانند حکومت های غربی در این بخش متوقف می شوند و می گویند وظیفه ای بیش از این نمی شناسیم . اما بعضی حکومت ها مثل حکومت ما برنامه ارایه می دهند و معتقدند که بعد از نیازهای فیزیولوژیک، بحث شکوفایی و تعالی جامعه مطرح  است و جدا از بحث کمیت، کیفیت هم مدنظر است.

محبیان عنوان کرد:  کارآمدی یا کارایی، بخشی از یک مجموعه است که هنگام انجام کار درست به اثربخشی تبدیل می شود. در سیستم ما مشکل این است که یا کار را درست انجام نمی دهیم یا برنامه ریزی غلط بوده است . پس باید هم برنامه ریزی و هم طراحی هدف درست تعریف شده و هم نیروهای عملیاتی باید براساس برنامه عملکرد درستی داشته باشند. 

این تحلیلگر سیاسی مقبولیت و مشروعیت را بخشی از بحث حکمرانی دانست و گفت: در نظام دینی مشروعیت و جهت درست نظام برآمده از دین است اما چیزی که اهمیت دارد این است که مقبولیت زمینه اجرای مشروعیت را به وجود می آورد. زمانی که نتوانیم دل و اعتماد مردم را به دست بیاوریم  و کارآمدی درست را داشته باشیم در مشروعیت هم دچار مشکل می شویم. مردم فکر می کنند اگر مسیر مسوولان درست است چرا آنها نمی توانند زندگی ما را سامان دهند. 

وی تاکید کرد: علی رغم اینکه جهت گیری نظام ، جهت گیری درست و تعالی است در قسمت جزییات کاردچار مشکل هستیم که منجر به ایجاد مجموعه نارضایتی در میان مردم می شود.

محبیان در ادامه به اتفاقات دی ماه اشاره کرد و گفت: همه گرایش های مختلف روی موضوع کارآمدی یک بحث جدی دارند  و همه میگویند این نظام باید باقی بماند و باقی ماندش برای جامعه مفید است و باید این موضوع حل شود. 

در ادامه فاضلی مشخصه های یک سیستم دولتی کارآمد را برشمرد و گفت: زمانی یک سیستم دولتی کارآمد می شود که اولا نیروی انسانی کارآمد آن در فرایندی باکیفیت انتخاب شده باشد. دوما اختیارات مشخص ، روشن و انحصاری بدون حق دخالت وجود داشته باشد که منجر به پاسخگویی شود. سوما قواعد مشخص تعریف شده باشد که مخدوش یا زیر پاگذاشته نشود.

وی افزود:‌ بودجه یعنی پول مشخص، برای کار مشخص با نتیجه مشخص. اما  در کشور ما سال های سال است که افرادی برای کارهای نامشخص بودجه می گیرند  و در مقابل بودجه ای که می گیرند پاسخگو نیستند.  همچنین مشخص نیست در صورت عدم اثربخشی بودجه سال بعد حذف یا اضافه می شود و آیا بودجه با کارآمدی تعیین می شود یا با لابی.

فاضلی شاخص کارآمدی یک کشور در تمام ابعاد نظام بروکراسی آن را غیرسیاسی شدن بروکراسی دانست و گفت:‌ افراد باید با کیفیت بروکراتیک، دانش و مشخصات فنی در جایگاه قرار گیرند نه  وفاداری. سیستم بروکراسی که مبنای قرار گرفتن آن وفاداری سیاسی به یک جناح ، تفکر یا نوع خاصی از کارآمدی باشد در دراز مدت نمی تواند مشروعیت و مقبولیت را تامین کند.

محبیان با اشاره به صحبت های فاضلی گفت : مساله اساسی حتی آن وفاداری هم نیست اگر نیروی وفادار هم کارش را درست انجام دهد باز هم شاهد کارآمدی خواهیم بود. در کشور ما بجای حل مساله بیشتر مساله را می پیچانیم،  باید مسایل را ساده سازی کرد نه ساده نگری. یک نظام و سیستم برای حل مشکلات به نیروی کارآمد نیاز دارد اگر نیروی کارآمد بدون برنامه کارآمد پیش رود نمی تواند کاری انجام دهد و در کنار یک برنامه کارآمد به یک مدیر کارآمد نیز نیاز هست. حال اگر این روند اجرا و اختلالاتی ایجاد شد و ارزیابی صورت نگرفت اختلالات به بحران تبدیل می شود،اگر ارزیابی شود و اصلاح صورت نگیرد فایده ای ندارد. 

این استاد دانشگاه ادامه داد: در حال حاضر نیرو و راه حل های خوب داریم و مسایل را میشناسیم اما باز هم جواب نمیگیریم که علت آن به نبود یک سیستم اجرایی دقیق و منضبط برمی گردد. ما هیچ سازوکاری برای تشویق افراد کارآمد و تنبیه نیروهای ناکارآمد  نداریم و تازمانی که فضا شفاف نشود مدیر و برنامه ناکارآمد به حیات خود ادامه می دهد. 

در بخش دیگر این برنامه فاضلی به ارتباط موفقیت های کوچک مقیاس با کارآمدی اشاره کرد و اظهار داشت: من مخالف این ایده هستم که تا وقتی کل کشور درست نشود هیچی درست نمی شود اتفاقا تا زمانی که اصلاحات کوچک در سطح های مختلف صورت نگیرد و رویه ها و دستاوردهای  کشور در عرصه های کوچکتر اصلاح نشود اتفاقی در کشور نمی افتد. 

وی افزود:‌ برای موفقیت در کشورمان باید تفکیک قوا صورت گیرد متاسفانه در کشور ما تفیک قواوجود ندارد و مدیران براساس مکانیزم های سیاسی انتخاب شدند و برترین ها را انتخاب نکردیم. ما باید مشکل تعارض منافع را حل کنیم، تعارض منافع یعنی تصمیمی بگیریم که بر منافع شخصی اثر دارد به طور مثال بیش از 220 نماینده در توییت ها و مصاحبه هایشان به لایحه شفاف سازی آرا واکنش مثبت نشان دادند اما وقتی رای گیری می کنند 52 نفر رای می دهند درنتیجه در کشور ما هیچ کس هزینه رای اش را نمی دهد. در نتیجه موفقیت کوچک یعنی گام برداشتن در شفاف سازی کوچک و حل تعارض های منافع کوچک.

در ادامه محبیان درباره مصادیق موفقیت های کوچک گفت: اتفاقا ما در شرایطی هستیم که باید تصمیمات جدی بگیریم و تغییرات جدی در حکمرانی ایجاد کنیم. باید از ورود بی جهت سیاست در همه حوزه ها جلوگیری کنیم، سیاست حوزه حل مساله نیست و حوزه نان خوردن است و وقتی می خواهند موضوعی حل نشود آن را سیاسی می کنند. اقتصاد کلید خاص خودش را دارد و وقتی وارد بازی سیاسی می شود حل نخواهد شد. اجتماع فرهنگ اقتصاد و... هر کدام کلید خاص خودشان را دارند و کشور بیش از حد سیاسی شده است .

محبیان با تاکید بر اینکه یکی از مسایل مهم برای جلوگیری از سیاسی شدن همه چیز در کشور جداسازی حوزه هاست، گفت: انتخاب مسوولان باید دقیق و بر اساس توانمندی باشد در حوزه حکمرانی هر چه سود ندارد ضرر دارد نه اینکه هرچه ضررندارد سود دارد. دولت بجای ظهور دایم  باید حضور دایم داشته باشد. 

برنامه تحلیلی «این.ج.ا» به تهیه کنندگی مصطفی پورمحمدی هر جمعه ساعت17.30  از شبکه چهارم سیما با اجر ای محمد لسانی به روی آنتن می رود.