گروه فرهنگ و هنر مشرق - احسان رضایی، نویسنده و فعال رسانه ای در یادداشتی نوشت: تبلیغی را دیدم که نویسندۀ محترمی، کارگاه نگارش اثر پرفروش در ۳۰روز برگزار میکند. من البته ایشان را نمیشناسم و آثار خودشان را هم ندیدهام که چندهزار نسخه فروش دارند که برای همۀ نویسندگان در همۀ موضوعات میتوانند نسخه بپیچند. با این حال، آگهی کارگاه ایشان توجهم را جلب کرد تا ببینم آثار پرفروش دنیا، در چه مدت زمانی نوشته شدهاند؟ و این تأکید بر زمان نوشته شدن اثر، بدون توجه به جریان توزیع و پخش و تبلیغ کتاب، در چیست؟
برای جواب، دامنۀ تحقیقم را محدود کردم و فقط سراغ ۱۰ اثر داستانی با بیشترین فروش رفتم. آثاری که فروشهای میلیونی دارند (برای درک مفهوم فروش میلیونی، این را داشته باشید که رمان «روی ماه خداوند را ببوس» مصطفی مستور از اسفند ۱۳۷۹ تاکنون ۷۵ نوبت چاپ شده که مجموع تیراژش میشود ۲۲۸هزار و ۵۰۰ نسخه). فهرست پرفروشها را با زمان نگارششان ببینید:
1- دون کیشوت (میگل دو سروانتس، چاپ اول ۱۶۰۵ و بخش دوم ۱۶۱۵) ۵۰۰میلیون نسخه فروش - زمان نگارش حداقل ۵ سال (سروانتس در مقدمه نوشته ایدۀ داستان از زمان زندانش شکل گرفته، او در ۱۵۹۶ و ۱۶۰۰ زندانی بوده)
2- داستان دو شهر (چارلز دیکنز، چاپ اول ۱۸۵۹) ۲۰۰میلیون نسخه فروش - زمان نگارش ۳۱ هفته
3- ارباب حلقهها (جی آر آر تالکین، چاپ اول ۱۹۵۴) ۱۵۰میلیون نسخه فروش - زمان نگارش ۱۶ سال
4- شازده کوچولو (آنتون دو سنت اگزوپری، چاپ اول ۱۹۴۳) ۱۴۰میلیون نسخه فروش - زمان نگارش ۶ ماه
5- هری پاتر و سنگ جادو [جلد اول از مجموعۀ هری پاتر] (جی کی رولینگ، چاپ اول ۱۹۹۷) ۱۲۰میلیون نسخه فروش - زمان نگارش ۶ سال
6- آلیس در سرزمین عجایب (لوئیس کارول، چاپ اول ۱۸۶۵) ۱۰۰میلیون نسخه فروش - زمان نگارش۳ سال
7- رویای خانۀ سرخ (تسائو سوئه-چین، چاپ اول ۱۷۵۴) ۱۰۰میلیون نسخه فروش - زمان نگارش ۲ دهه
8- ده بچۀ زنگی [با اسم اصلی «سپس هیچکدام باقی نماندند»] (آگاتا کریستی، چاپ اول ۱۹۳۹) ۱۰۰میلیون نسخه فروش - زمان نگارش نامعلوم (انتشارش در مطبوعات ۴۰ روز طول کشید)
9- هابیت (جی آر آر تالکین، چاپ اول ۱۹۳۷) ۱۰۰میلیون نسخه فروش - زمان نگارش ۲ سال
10- شیر، کمد، جادوگر [جلد اول از مجموعۀ «نارنیا»] (سی. اس. لوئیس، چاپ اول ۱۹۵۰) ۸۵میلیون نسخه فروش - زمان نگارش ۱۱ سال
همانطور که دیدید، پرفروشترین آثار داستانی جهان همگی در زمانی بیشتر از ۳۰روز نوشته شدهاند. البته که این به معنای نوشتن همۀ شاهکارها در بیشتر از یک ماه نیست. از روی همین فهرست ۶ماه تا ۲۰سال در کتابهای بالا، میشود فهمید که حتماً آثار معروفی هم هستند که در زمانی کمتر از یک ماه نوشته شده باشند. مثلاً داستایوسکی، نویسندۀ بزرگ روس «قمارباز» را ۲۶ روزه نوشت (۱۸۶۶)، آن هم زمانی که داشت «جنایت و مکافات» را مینوشت. ماجرا این بود که بدهکار بود و برای پرداخت بدهیاش یک قرارداد کوتاهمدت با ناشر بست که از سه ماه زمان آن قرارداد، دو ماهش را هم به علافی گذراند. برای همین یک ماه مانده به موعد تحویل، تایپیست تندنویسی استخدام کرد که برایش داستان را دیکته کند و اینجوری ماجرا به چاپ «قمارباز» و ازدواج داستایوسکی منجر شد. یا رابرت لوییس استیونسن داستان «مورد عجیب دکتر جکیل و آقای هاید» (۱۸۸۶) را بعد از ۴ سال کار روی ایدهاش، درنهایت ۶ روزه نوشت که الان بین زندگینامهنویسهای او سر اینکه چه مخدری مصرف میکرده بحث است. آرتور کانندویل هم چون نابغه و در جوانی مدرک پزشکیاش را گرفت و مردم هم به دکترهای باتجربه بیشتر اعتماد دارند، در ساعات انتظار مطبش داستان مینوشت و از جمله «اتود در قرمز لاکی» یعنی اولین داستان شرلوک هولمز و دکتر واتسون (۱۸۸۶) را ۳ هفتهای نوشت. اما بعدیها، چون نیاز به مطابقت با سایر داستانها داشت، بیشتر وقت گرفت.
در مورد دلایل فروش و معروفیت هر کدام از کتابهای بالا، چه پرفروشترین رمانها و چه رکورددارهای تندنویسی، میشود دلایل مختلفی را فهرست و بررسی کرد. (مثلا فروش «رویای خانۀ سرخ» به خاطر جمعیت چین است، فروش هری پاتر به خاطر مدرسهای بودن داستان و تبلیغات وسیعش.) اما شاید تنها نکته قطعی که از این فهرستها میشود دریافت کرد، این موضوع است که: نوشتن و موفقیت در نوشتن، یک فرمول ندارد!