به گزارش مشرق، بانه نخستین مقصد برای اجرای طرح مبادلات مرزی با کارت الکترونیک مرزنشینان (کارت پیله‌وری مرزنشینان) بود، طرحی که دولتی‌ها می‌گویند اجرای این کار به همت مردم و سرمایه‌گذاران منطقه، همسو با دیگر طرح‌های توسعه‌ای از جمله منطقه ویژه اقتصادی و طرح‌های اشتغال فراگیر روستایی، زمینه توسعه، آبادانی و رونق بازار کسب و کار شهرستان را فراهم می‌کند.

از سویی مردم معتقدند با اجرای این طرح نه تنها کمکی به معیشت مرزداران نخواهد شد که شغل سخت کوله‌بری هم از آنان گرفته می‌شود و سفره‌هایشان بی‌نان می‌ماند.

بیشتر بخوانید:

وعده وزیر کشور درباره ساماندهی فعالیت کوله‌بری

فیلم/ آنچه از "بانه" نمایش ندادند!

بانه نخستین مقصد دولت تدبیر و امید برای اجرایی کردن این طرح بود و اجرایی هم شد، اما اندکی پس از اجرا، همان ترس از بی‌نان ماندن سفره‌ها باعث شده تا بانه اولین مقصد اعتصاب سراسری و گسترده کاسبان شود و 23 روز از آغاز اعتصاب مغازه‌داران آن می‌گذرد.

طرح ساماندهی مبادلات مرزی مردادماه سال گذشته در پی اعتراض به وضعیت کولبران، تصویب شد و به دنبال اجرای این طرح، معابر موقت مرزی به دستور دولت مرکزی عراق بسته شد.

با اجرای طرح مبادلات مرزی، فعالان اقتصادی می‌توانستند کالاهایی را که در ایران نمایندگی ندارد یا مشابه داخلی آنها تولید نمی‌شود وارد کشور کنند، اما فعالان اقتصادی بانه به نرخ بالای گمرکی معترض شدند و دست از کار کشیدند و قطب تجاری کردستان فلج شد.

بازاریان بانه می‌گویند: نرخ گمرک کالاهای خارجی افزایش پیدا کرده، به همین دلیل خرید و فروش آنها دیگر مقرون به صرفه نیست.

آنها می‌خواهند وضعیت به همان روال سابق برگردد و ظاهراً تا عملی شدن خواسته‌هایشان کوتاه نمی‌آیند.

کردستان و طرح مبادلات مرزی

این طرح در کردستان برای ارائه خدمت به 23 هزار و 392 خانواده مرزنشین در سه شهرستان بانه، مریوان و سروآباد پیش‌بینی شده و بانه با 311 روستا و 10 هزار و 65 خانوار بیشترین جمعیت مشمول این طرح را دارد.

استان کردستان 227 کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد که در امتداد این مرز پنج معبر پیله‌وری ایجاد شده است.

در آیین‌نامه طرح ساماندهی مبادلات در بازارچه‌های غیررسمی و موقت مرزی معابر «گله سور» و «هنگ ژال» بانه، معابر «خانم شیخان» و «پیران» مریوان و «مله خورد» سروآباد از جمله معابری هستند که ساماندهی می‌شوند.

حالا هیأت دولت با تصویب آیین‌نامه ساماندهی مبادلات در بازارچه‌های غیررسمی و موقت مرزی بدنبال تسهیل و رفع مشکلات این افراد در عمق 20 کیلومتری مرزهاست.

کارت‌های بازرگانی مرزنشینان یا همان کارت‌های پیله‌ وری با هدف کمک به مرزنشینان و بهبود وضعیت معیشتی آنان صادر شده، اما مرزنشینان اعتقاد دارند، به دلیل برخی سیاست‌های نادرست، مشکلات بزرگی را برای برخی از مرزنشینان ایجاد می‌کند.

در کارت پیله‌وری، هر خانوار مرزنشین ماهانه 500 هزار تومان امکان واردات کالا از معابر مرزی را خواهد داشت و تاجران کالا در این سوی مرز، به ازای هر کارت بازرگانی، مبلغی را از محل تخفیف سود بازرگانی به پیله‌ور (همان کولبر قدیم) می‌دهد.

صدور کارت‌های پیله‌وری را می‌توان طرح خوب مسؤولان نظام برای بهبود معیشتی مرزنشینان دانست، اگر برخی از این سیاست‌های تعدیل شوند.

ایستادگی استانداری کردستان در برابر مصوبه ناقص

استاندار کردستان در نشستی که با برخی کسبه، بازاریان، تجار، روحانیون و معتمدین شهرستان‌های بانه، سقز و مریوان داشت، گفت: سیستم طراحی شده برای ساماندهی مبادلات مرزی دارای برخی نواقص بود و استانداری کردستان بیش از پنج ماه در برابر اجرای آن ایستادگی کرد و اکنون دولت پذیرفته که این مصوبه را به نفع مردم اصلاح کند.

بهمن مرادنیا، اصلاح این مصوبه را موفقیت بزرگی برای مردم مناطق مرزی دانست و افزود: در کردستان که از برخی محرومیت‌ها رنج می‌برد، مدیریت استان برای بهبود معیشت مرزنشینان تلاش می‌کند.

وی به حاضران گفت: به یقین یکی از مسائل مهم موضوع اعمال تخفیف‌های مناسب گمرکی است که تا این لحظه تخفیف 20 درصدی قطعی است، اما تلاش می‌کنیم این تخفیف افزایش پیدا کند.

استاندار کردستان از دیگر مسائل مهم و مطرح شده با مسئولان و تصمیم‌گیران کشوری را رفع محدودیت از کالاهای وارداتی اعلام کرد.

مرادنیا بیان کرد: معتقدیم در کشور باید از یک قانون واحد تبعیت شود و همچنان واردات کالاهای دارای نمایندگی در کشور را بتوان از بازارچه‌های مرزی وارد کرد.

وی با بیان اینکه خود را همواره خادم مردم می‌دانم و تلاش می‌کنم حداکثر امتیاز ممکن برای مردم مناطق مرزی را از مجاری قانونی کسب کنم، گفت: انتظار می‌رود کسبه و بازاریان با پرهیز از حاشیه به کار و امور روزمره خود بپردازند و از تشدید نگاه امنیتی به استان پرهیز کنند.

هدفی که حاصل نشد

دستورالعمل کولبری در گذشته برای فعالیت مرزنشینان در استان‌های سیستان و بلوچستان، کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی انجام می‌گرفت و حالا شهریار حیدری مدیرکل امور مرزی وزارت کشور می‌گوید: هدف این دستورالعمل تقویت زندگی مرزنشینان بود که حاصل نشد.

به گفته وی، به همین دلیل بود که دولت تصمیم گرفت تا آیین‌نامه‌هایی با پیشنهاد وزارت اقتصاد، وزارت صنعت، وزارت کشور و ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز با هدف تقویت زندگی مرزنشینان تهیه کند البته این آیین‌نامه هم با مشکلاتی در اجرا مواجه شد و نیازمند اصلاحاتی بود.

این مسؤول، چرخه تجاری در مرزها را شامل تاجر، مرزنشین، مغازه‌داران و مشتریان برشمرد و هدف این آیین‌نامه را تامین نیازهای همه این افراد دانست.

کولبران در مناطق مرزی با خطرات بسیاری مواجهند، به همین دلیل شاید بیمه می‌توانست، کمی از دغدغه آنان برای آینده خود و خانواده‌هایشان را کم کند اما دولتی‌ها می‌گویند: بحث بیمه در این اصلاحیه‌ها دیده نشد، چون کوله‌بری شغل پایدار نیست و ما نمی‌خواهیم کوله‌بری به عنوان شغل اصلی تلقی شود، بلکه تسهیلات پیش‌بینی شده در این زمینه، امتیازی است که به مناطق مرزنشین داده شده است. 

دولت حامی مرزنشینان

بهمن‌ماه سال گذشته بود که معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار کردستان خبر از پایان کولبری و آغاز پیله‌وری داد.

حسین فیروزی با اشاره به اینکه مصوبه هیأت دولت، مرزنشینان استان کردستان در سه بازارچه مله‌خورد سروآباد، خانم شیخان مریوان و سیرانبند بانه فعالیت خواهند داشت، تبییین کرد: تمامی فعالیت‌ها در این بازارچه‌ها با مدیریت گمرک، همکاری مرزبانی، سازمان صنعت، معدن تجارت و با نظارت فرمانداری‌ها انجام خواهد شد.

وی با بیان اینکه فرمانداران شهرستان‌های مرزی موظف به احصاء و معرفی واجدان شرایط مرزنشینان تا شعاع 20 کیلومتری نوارمرزی و بارگذاری اطلاعات مربوط به آنان در سامانه وزارت صنعت، معدن و تجارت هستند، عنوان کرد: وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز موظف است در کارت الکترونیکی مرزنشینان خدمات تخفیف تعرفه گمرکی به ازای هر نفر 500 هزار تومان در هر ماه را برای آنان شارژ کند.

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار کردستان افزود: براساس این طرح مقرر شده که کالاهای ترانزیتی از سایر مرزهای رسمی کشور پس از طی تشریفات گمرکی با لحاظ تخفیف‌های تعرفه‌ای به غرفه‌ها و بازارچه‌های مرزی منتقل و سپس مرزنشینان مشمول با استفاده از سقف معافیت‌های ماهانه می‌توانند نسبت به خرید کالاهای ترانزیتی از غرفه‌های مذکور اقدام کنند.

فیروزی، حذف کوله‌بری و حمل کالا بر دوش مرزنشینان را اقدامی مفید در ساماندهی مبادلات مرزی برشمرد و گفت: افراد مشمول این طرح پیله‌ورانی هستند که با تخفیف‌های گمرکی سود مناسب ماهیانه را کسب خواهند کرد.

ساماندهی زیرساخت بازارچه‌های موقت 

برای تکمیل زیرساخت بازارچه‌های موقت مرزی در کُردستان، 15 میلیارد تومان، اعتبار مصوب شده است، این خبری است که مدیرکل دفتر فنی امور عمرانی استانداری کردستان اعلام کرد و افزود: این طرح با هدف ایجاد محیطی مناسب برای کسب و کار مرزنشینان، ایجاد تأسیسات زیربنایی بازارچه‌های مرزی در سه نقطه از استان آغاز شده است.

فرزاد حسنی از اختصاص 15 میلیارد تومان اعتبار برای ساماندهی این بازارچه‌ها، خبر داد و افزود: عملیات اجرایی زیرساخت بازارچه‌های «سیران‌بند» بانه، «سیف» سقز، «خانم شیخان» مریوان و «مله خورد» سروآباد با اعتبار اولیه 5 میلیارد تومان آغاز شده است.

عملیات اجرایی این بازارچه‌ها شامل؛ احداث پارکینگ، محوطه‌سازی، احداث دیوار حائل، انبار، سوله، بارانداز، آبرسانی، برق‌رسانی و فیبر نوری است.

این طرح‌ها هم‌اکنون 15 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال به بهره‌برداری برسد.

نمایندگان مناطق کردنشین و پیگیری‌ها

نمایندگان کردستان با ادامه یافتن اعتصاب در بانه، نامه‌ای خطاب به رئیس جمهور ارسال کرده و خواستار برقراری مجدد مبادلات مرزی و رفع مشکلات و دغدغه معیشتی مردم مناطق مرزنشین شدند.

این نمایندگان در بخش‌هایی از نامه خود اعلام کردند «می‌بینیم که به بهانه‌های مختلف مناطق مرزی و شهرهای کردنشین با بی‌مهری شدید مسؤولان از جمله شخص جنابعالی روبه‌رو شده‌اند. آیا جواب رشادت‌ها، ‌از جان گذشتگی‌ها، مرزداری‌ها و مشارکت حداکثری مردم این دیار در انتخابات، بستن مرزها، تعطیلی کوله‌بری و معیشت حداقلی آنان بود؟ آیا می‌خواهید دیوار اعتماد این مردم پاک و بی‌آلایش، نوع‌دوست و عاشق وطن را برای همیشه فرو بریزید؟ آیا می‌خواهید مزد سال‌ها زحمات و مرزداری این مردم را با تحریم اقتصادی و خالی نمودن سفره‌های خانواده آنان پاسخ دهید؟ از طرفی نه شرع و نه قانون به کسی اجازه نمی‌دهد اینگونه با مردم خود و مرزداران اصلی این سرزمین برخورد کند.

ما نمایندگان مناطق کردنشین و مرزی ضمن هشدار جدی نسبت به ادامه وضعیت موجود از جنابعالی و مسؤولان امنیتی درخواست داریم که سریعاً نسبت به برقراری مجدد مبادلات مرزی همانند سابق و رفع مشکلات و دغدغه‌های معیشتی مردم مناطق مرزنشین اقدام فرمایید».

شانه‌های مرزنشینان وسیله‌ای برای امرار معاش

اما سوی دیگر این ماجرا، مرزنشینانی هستند که تنها وسیله امرارمعاش آنها شانه‌هایشان است، این مرزنشینان مخالفت‌هایی با طرح جدید دارند و از آینده نامبهم آن ناراضی هستند.

شورش جوانی است که چند سالی است کوله‌بری می‌کند.

وی می‌گوید: با انجام این طرح جدید ما باید کارت کوله‌بری خود را به یک بازرگان بدهیم تا او از تخفیفات گمرکی بهره‌مند شود و در نهایت مقداری از تخفیف را به ما بدهد.

حال سؤال رضا این است که چه تضمینی هست که بازرگان عواید حاصل از کارت کوله‌بری را به کوله‌بران عودت دهد؟

کاک رحیم هم که سال‌هاست در بازار بانه کسب و کار دارد، بیان می‌کند: اگر این طرح اجرا و بر کالاهای وارده عواید گمرکی وضع شود، قیمت اجناس بانه هم همانند سایر نقاط ایران خواهد بود عملاً دیگر بازارشهرهای مرزی مشتری نخواهد داشت.

به نظر می‌رسد وضعیت کوله‌بران امروز از همیشه مبهم‌تر است، آمارها می‌گویند حدود 20 هزار نفر در کردستان کوله‌بری می‌کنند، حالا این افراد که هرکدام بار یک زندگی را به دوش می‌کشند سردر گم هستند و بیمناک از آینده.

این رویداد، اگرچه می‌تواند نقطه عطفی در ارتقاء و کرامت مرزنشینان و ساماندهی مبادلات مرزی با حذف کوله‌بری باشد، اما مردم منطقه محروم کردستان، کوله‌بری پرمشقت را به راحتی پیله‌وری ترجیح می‌دهند.

حال باید دید تصمیم بعدی دولت در این باره چه خواهد بود؟

البته اگر تصمیمی داشته باشند چرا که هنوز از وعده یک هفته‌ای وزیر کشور برای مشکلات مرزنشینان در زمینه کوله‌بری با گذشت بیش از 10 روز، خبری نیست.