به گزارش مشرق، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محسن قمی معاون بین‌الملل دفتر رهبر انقلاب و نمایندۀ مردم استان تهران در مجلس خبرگان رهبری در دوره‌های سوم، چهارم و پنجم خبرگان است.

خانواده حجت‌الاسلام محسن قمی به تعدد شهدا معروف است، مادرش در سال 66 در مکه دارفانی را وداع گفته و سه برادر و یک برادرزاده‌اش نیز در دوران جنگ ایران و عراق به شهادت رسیدند، وی همچنین داماد روحانی شهید محمد مصطفوی است؛ خودش نیز با شروع جنگ تحمیلی همراه با برادران خویش عازم جبهه‌های جنگ شد و در سال 1360 در هنگام محاصره آبادان مجروح و به مقام رفیع جانبازی نائل آمد.

حجت‌الاسلام محسن قمی، در سال 1339 در روستای مامازند از توابع شهرستان ورامین واقع در تهران متولد شد و در 11 سالگی به قم و مدرسهٔ آیت‌الله گلپایگانی رفت و توانست به درجهٔ اجتهاد برسد.

وی عضو فعلی شورای عالی انقلاب فرهنگی و عضو هیأت مؤسس دانشگاه آزاد اسلامی بوده است و بین سال‌های 78 تا 84  ریاست نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها را نیز برعهده داشت.

حجت‌الاسلام قمی سال گذشته به‌عنوان یکی از اعضای جدید به شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز اضافه شد.

وی با دستور رهبر معظم انقلاب به عضویت هیأت امنای دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم درآمد و البته عضویت در مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) را از سال 87 تاکنون برعهده دارد.

بعد از پیروزی حسن روحانی در انتخابات سال 92 نام حجت‌الاسلام قمی برای دو وزارتخانه اطلاعات و فرهنگ و ارشاد اسلامی هم مطرح شد.

در جریان انتخابات دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری نام حجت‌الاسلام قمی به‌صورت همزمان در دو لیست قرار گرفت؛‌ لیست «جامعه مدرسین» و لیست «خبرگان مردم» که در تهران با کسب 2229403 رأی چهارمین برگزیده از میان 16 منتخب تهران شد، این در حالی است که اختلاف رأی وی با رئیس‌جمهور تنها حدود هشت هزار رأی بود.

برخی تحلیلگران حجت‌الاسلام قمی را فصل مشترک مهم‌ترین جناح‌های سیاسی کشور می‌دانند.

پس از دیدار شهریورماه سال جاری اعضای خبرگان رهبری با مقام معظم رهبری و دستور ایشان برای تشکیل «هیأت اندیشه‌ورز خبرگان» جهت رصد پیشرفت‌ها و پسرفت‌های انقلاب اسلامی، به سراغ حجت‌الاسلام قمی از اعضای قدیمی مجلس خبرگان رفتیم تا سازوکار و نحوه عملکرد این هیأت را موردبررسی قرار دهیم.

مشروح گفت‌وگوی تفصیلی با حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر قمی در ادامه ازنظرتان می‌گذرد:

به‌عنوان اولین سؤال درباره ضرورت تشکیل هیأت اندیشه‌ورز پس از گذشت 38 سال از انقلاب اسلامی و اینکه چرا تاکنون مجلس خبرگان به تشکیل این هیأت اقدام نکرده بود، توضیح دهید.

قمی: بنده ابتدا از دوستانم تشکر می‌کنم که اهتمام ورزیدند و به این مسئله مهم یعنی تشکیل هیأت اندیشه‌ورز که از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی مطرح شد، پرداختند؛ به نظر من طرح هیأت اندیشه‌ورز تداوم مسئله آزاداندیشی و کرسی‌های نظریه‌پردازی است، به این معنا که ما در آستانه دهه پنجم انقلاب اسلامی نیازمند بازخوانی و آسیب‌شناسی اهداف انقلاب اسلامی هستیم، آینده‌شناسی مسیری که انقلاب اسلامی در پیش روی خود دارد، جزء ضرورت‌های انکارناپذیری است که می‌تواند درروند تکاملی انقلاب اسلامی نقش مؤثری داشته باشد.

مجلس خبرگان رهبری عالی‌ترین نهاد مطالبه‌گر در نظام جمهوری اسلامی است، یعنی با توجه به جایگاه مجلس خبرگان و ترکیب این مجلس و نیز وظایفی که خبرگان برعهده دارند، انتظار مردم این است که این تعداد عالمِ منتخب مردم که از نزدیک با مشکلات حقیقی مردم ارتباط دارند، مشکلات جامعه را شناسایی و احصاء کرده و برای رفع آن‌ها راهکارهای لازم را ارائه دهند.

*خبرگان باید از گرفتار شدن در مسائل جزئی اجتناب کنند

این هیأت اندیشه‌ورز از دو جنبه باید موردبررسی قرار گیرد؛ یکی جنبه سلبی قضیه است به این معنا که خبرگان رهبری باید مطالباتشان در تراز این مجلس باشد و از گرفتار شدن در مسائل جزئی اجتناب کنند؛‌ البته نه به این معنا که نمایندگان خبرگان به مسائل جزئی و مطالبات استانی خود بی‌توجه باشند بلکه باید وظایف نمایندگی خود را نیز پیگیری کنند اما سطح مطالبات مجلس خبرگان کلان و استراتژیک باشد و از گرفتار شدن در مسائل جزئی و گرایش‌های حزبی و سیاسی‌کاری، بپرهیزند.

خبرگان رهبری یک‌نهاد ملی است و عالی‌ترین مرجعی است که باید به امنیت، وحدت و اقتدار ملی و اموری از این قبیل توجه کرده و از ورود در باندبازی و جناح‌بازی‌ها پرهیز کند.

بحث ایجابی این موضوع چیست؟

قمی: در جنبه ایجابی قضیه باید گفت در حقیقت این فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر تشکیل هیأت اندیشه‌ورز برگرفته از یک مطالبه مردمی است، یعنی رهبری به یک نیازسنجی مردمی توجه کردند و بنابراین ایشان درواقع زبان مردم در این مطالبه هستند، این‌یک بُعد قضیه است که خبرگان باید اهداف انقلاب اسلامی را به‌صورت کلان موردبررسی قرار دهند و آن را به‌عنوان یک موضوع مهم در پیش روی خود قرارداده و از چرایی و چگونگی انقلاب اسلامی صحبت کنند.

مجلس خبرگان رهبری ازلحاظ جایگاه حقیقی بی‌نظیر است چراکه نظیر این مجلس که عالمان یک کشور در قالب یک پارلمان دورهم جمع شوند و درعین‌حال مورد اعتماد مردم هم بوده و از جایگاه قانونی نیز برخوردار باشند، در جای دیگری وجود ندارد.

*وظیفه خبرگان تشخیص تداوم صفات رهبری است

این هیأت اندیشه‌ورز یک جنبه دیگر نیز دارد که مربوط به جایگاه حقوقی مجلس خبرگان است، خبرگان وظیفه تشخیص تداوم صفات رهبری را بر عهده دارد، یعنی بررسی استمرار یا عدم استمرار صفات رهبری که در اصل 107 و 109 قانون اساسی آمده  بر عهده خبرگان است ازاین‌رو آن‌ها برای تشخیص این موضوع باید شاخص‌هایی داشته باشند، در کمیسیون‌های مجلس خبرگان به این شاخص‌ها توجه شده است.

مثلاً شرط فقاهت که یکی از شرایط رهبری است و نحوه تحقق آن شاخص‌هایی دارد، مدیر یا مدبر بودن رهبری یا تعیین سیاست‌های کلان نظام به‌صورت درست نیز از ویژگی‌هایی است که باید با شاخص‌هایی موردبررسی قرار گیرد و این موضوع در کمیسیون‌های مختلف خبرگان بررسی می‌شود.

*لزوم تذکر به مسئولان و گفتمان‌سازی از سوی خبرگان رهبری 

بنابراین مجلس خبرگان نیازمند یک اتاق فکری است که روند کلان انقلاب اسلامی و جهت‌گیری‌های راهبردی و کارآمدی نظام را موردبررسی قرار دهد تا اگر احیاناً نیاز بود به مسئولان تذکر داده شود و آنجا که باید ایجاد گفتمان شود، گفتمان‌سازی صورت گیرد.

 یعنی می‌توان تشکیل هیأت اندیشه‌ورز در خبرگان را وظیفه رهبری دانست که به اعضای خبرگان تفویض شده است؟ 

قمی: بنده دوست ندارم از عبارت تفویض استفاده کنم، من این‌طور می‌گویم که اندیشه‌ورزی مسئولیت هر نهادی در جمهوری اسلامی است که وظایف کلان و راهبردی برعهده دارد، مانند مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت نظام که باید همین کار را انجام دهند، مقام معظم رهبری این تکلیف را از نهادهایی غیر از مجلس خبرگان هم مطالبه کرده‌اند، البته چنانچه مقام معظم رهبری این وظیفه را از خبرگان مطالبه نکرده بودند نیز بازهم آن‌ها باید این کار را انجام می‌دادند.

*خبرگان هیأتی موقتی را برای انجام کارهای مقدماتی آماده کردند

با توجه به مطالبه‌ای که مقام معظم رهبری از اعضای خبرگان داشتند، این هیأت شکل‌گرفته و قرار است اسفندماه گزارشی خدمت رهبر انقلاب ارائه دهند، درباره فعالیت‌ها، رویکرد و جزئیات این هیأت اندیشه‌ورز، توضیح بدهید.

قمی: هیأت رئیسه مجلس خبرگان بعد از دیداری که در شهریورماه امسال با مقام معظم رهبری داشتند و با توجه به دیدار بعدی که فاصله آن 6 ماه خواهد بود، به‌منظور تسریع در اجابت این دستور مقام معظم رهبری اقدامی به‌عنوان کار مقدماتی انجام داد و هیأتی را از میان خود خبرگان تعیین کردند که کارهای مقدماتی را در موضوع هیأت اندیشه‌ورز انجام می‌دهد.

همزمان با این کار، هیأت‌رئیسه خبرگان نامه‌ای را به همه نمایندگان مجلس خبرگان فرستادند تا اگر نظر خاصی درباره این هیأت دارند بیان کنند.

نامه‌ای نیز به کمیسیون‌های خبرگان فرستادند که در آن کمیسیون‌ها نیز بحث شود و به این سؤالات جواب دهند که اعضای هیأت اندیشه‌ورز چه کسانی باشند و چگونه انتخاب شوند، اهم نکات و مسائلی که هیأت اندیشه‌ورز باید به آن‌ها بپردازد را نیز پاسخ دهند و سپس نحوه پیگیری نتایجی را که هیأت اندیشه‌ورز به آن می‌رسد مشخص کنند، بحث دیگر نیز روند پیگیری نتایج حاصله بود.

در اینجا دو نگاه وجود داشت، برخی معتقد بودند هیأت اندیشه‌ورز را خود هیأت رئیسه انتخاب کند و نظر دیگر این بود که به دلیل اهمیت و جایگاه این موضوع و مطالبه مقام معظم رهبری از مجلس خبرگان این مسئله توسط خبرگان پیگیری و انجام شود.

تاکنون هیأت اندیشه‌ورز چه اقداماتی را انجام داده است؟ 

قمی: بنده اینجا ابتدا یک نکته را به‌عنوان مقدمه عرض کنم، هیأت‌ اندیشه‌ورز می‌تواند در قالب هیأت‌های متعدد اندیشه‌ورزی باشد، یعنی می‌تواند یک هیأت رسمی از سوی خبرگان انتخاب شود و تعدادی دیگر کار اندیشه‌ورزی را به‌صورت فردی پیش ببرند و نتایج  آن را در اختیار سایر خبرگان نیز قرار دهند.

آنچه الآن دنبال می‌شود با توجه به اینکه مقام معظم رهبری در فرمایش خود با خبرگان پنج نکته را تأکید کردند که باید به آن پرداخته شود ما به این‌ها اولویت می‌دهیم؛ این پنج مسئله شامل این موارد است:‌ توجه به استقلال کشور و شعار نه شرقی نه غربی، اقتدار پول ملی و قدرت خرید مردم، عدالت بین طبقات مختلف و کم شدن فاصله طبقاتی و نیز تقسیم صحیح ثروت در کشور، انگیزه‌های انقلابی و متدین بودن لذا در برخی کمیسیون‌ها مطرح شد که مناسب است این هیأت اندیشه‌ورز کمیسیون‌های تخصصی داشته باشد، یعنی شامل کمیسیون‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی باشد تا بتواند با بهره‌گیری ازنظرات کارشناسان برجسته کشور مسائل کلان انقلاب را طراحی و بررسی کرده و در اختیار مجلس خبرگان قرار دهد.

*وضعیت اقتصادی مردم برای خبرگان در اولویت است

البته این مانع از این نیست که ما در مجلس خبرگان جمعی را به این منظور تشکیل دهیم هرچند در مجلس خبرگان اصطلاح فراکسیونی خیلی مطرح نیست و امیدواریم هیچ‌وقت هم مطرح نباشد. آنچه فعلاً مذاق بیشتر اعضای خبرگان است تا در اولویت قرار گیرد دو مسئله است، یکی وضعیت اقتصادی مردم و آن نکته‌ای که مقام معظم رهبری مبنی بر قدرت خرید مردم مطرح کردند و دوم در حوزه فرهنگی میزان پایداری ارزش‌های دینی و مذهبی در جامعه و مراتب تدین مردم پس از انقلاب است که چه روند فرازوفرودی داشته است.

در قانون اساسی ما و در اصل سوم 16 وظیفه مهم برای دولت جمهوری اسلامی مطرح‌شده است که می‌تواند همان وظایفی باشد که هیأت اندیشه‌ورز باید به آن‌ها بپردازد.

یکی از این مباحث عدالت است، ما براساس آموزه‌های دینی خود معتقدیم که عدالت هدف همه انبیاء و همچنین هدف اولین و آخرین امام ما بوده و هست لذا عدالت یکی از اهداف اساسی انقلاب اسلامی ماست و بنابراین باید بررسی کرد که این مسئله در کشورمان به چه نحوی پیش رفته است و این در دیدگاه برخی خبرگان فوریت دارد.

مقام معظم رهبری یکی از وظایف اصلی خبرگان را مطالبه عدالت، مبارزه با فقر و تقسیم عادلانه ثروت مطرح کردند، آیا به این منظور با مسئولان قوای سه‌گانه نیز جلسات مشترکی نیز خواهید داشت؟ 

قمی: هنوز هیأت اندیشه‌ورز به‌صورت رسمی شکل نگرفته که این موضوع در مجلس خبرگان تصویب شود لذا فعلاً کارهای مقدماتی این هیأت در حال شکل‌گیری است، -طبعاً اگر این هیأت شکل بگیرد از کارشناسان ارشد نظام چه آن‌ها که در دولت و چه آن‌هایی که خارج از دولت هستند- دعوت خواهد شد و بررسی خواهیم کرد که برآیندِ فرآیند انقلاب اسلامی چه بوده است، چراکه عدالت صرفاً اقتصادی نیست و عدالت در توزیع فرصت‌ها، توزیع امکانات، مسائل آموزشی و جنسیتی نیز وجود دارد.

*هیأت اندیشه‌ورز باید با کارشناسان ارشد جلسه بگذارد

مطالبه‌گری مجلس خبرگان از مسئولان به چه شکل خواهد بود؟ آیا جلسات دوسویه خبرگان به‌عنوان روندی جدید در دستور کار قرار می‌گیرد؟ 

قمی: هیأت اندیشه‌ورز باید با کارشناسان ارشد جلسه بگذارد، این الزاماً به این معنا نیست که این افراد هم‌اکنون نیز مسئولیتی داشته باشند و این کارشناسان می‌توانند از قوای مختلف باشند. قوای سه‌گانه و نهادهایی که در حاشیه قرارگرفته‌اند باید موردتوجه باشند ازاین‌رو نباید یک قوه خاص در یک مقطع زمانی خاص موردتوجه قرار گیرد.

بالاخره این نگاه کلان و راهبردی در دستگاه‌های مختلف کمتر وجود داشته، بررسی پسرفت‌ها و پیشرفت‌های انقلاب اسلامی قرار است چطور صورت گیرد؟ 

قمی: نمی‌توان با ضرس قاطع گفت که این نگاه کلان در دستگاه‌ها نبوده است، آنچه ویژگی زمان حاضر ماست این است که ما در آستانه دهه پنجم انقلاب اسلامی قرار داریم، یعنی انقلاب اسلامی چهل‌سالگی خود را پشت سر گذاشته است، در این برهه حساس می‌توان در این قسمت کاملاً آنچه را مربوط به آرمان‌های انقلاب بوده پیاده کرد، نگاه هیأت اندیشه‌ورز باید به دنبال این باشد که کارآمدی نظام را موردسنجش قرار دهد، این کارآمدی در سه بُعد قابل‌بررسی است، یک بعد اندیشه‌ای، اصول و باورهای انقلاب اسلامی است که باید ببینیم چقدر توانسته‌ایم به آن‌ها پایبند باشیم، یعنی افکار عمومی دچار تناقض فکری در عملکرد نظام جمهوری اسلامی نشده باشند، چراکه یکی از امتیازات نظام ما این است که براساس یک مبانی و اصول متقنی شکل‌گرفته است.

ما معتقدیم ظرفیت انقلاب اسلامی با بهره‌گیری از عقل انباشته بشری می‌تواند از مدرن‌ترین ابزارها استفاده کند و آن‌ها را در جهت اصول کلی خود قرار دهد، بعد سوم نیز کارآمدی و بهره‌مندی نظام از مسئولان و سردمدارانی است که به این اصول متعهد و باورمند باشند، نهایتاً هم باید نتیجه این سه عنصر را در جامعه و عرصه‌های مختلف موردبررسی قرارداد.

شما در حال حاضر عضو کدام کمیسیون خبرگان هستید؟

قمی: من در دوره جدید عضو دو کمیسیون هستم: کمیسیون اصل 110 که مشهور به کمیسیون تحقیق است و گزارش‌هایی را که درخصوص رهبری واصل می‌شود، موردبررسی قرار می‌دهد و این کمیسیون سالی یک‌بار با مقام معظم رهبری جلسه دارد.

کمیسیون دیگر نیز کمیسیون آئین‌نامه مجلس خبرگان است که دو وظیفه دارد، یکی تدوین قانون انتخابات خبرگان و دیگری اصلاح آئین‌نامه‌های داخلی مجلس خبرگان.

*تهیه قانون جامع انتخابات خبرگان در اجلاس اسفندماه

در دوره سوم، مجلس خبرگان رهبری آئین‌نامه داخلی خود را موردبازنگری قرارداد و یک آئین‌نامه جامع تدوین شد اما قانون انتخابات خبرگان طبق قانون اساسی بر عهده خود مجلس خبرگان است.

در طول سالیان متمادی موارد مختلفی تصویب‌شده بود که نیاز به بازنگری جدید داشت لذا در دوره جدید پیش‌نویسی تهیه شد و بعد ازنظر هیأت رئیسه به‌عنوان یک امر مقدماتی تقدیم هیأت رئیسه خبرگان شد، برخی از مواد آن در اجلاس شهریورماه موردبحث قرار گرفت و موارد دیگر در اجلاس‌های آتی بررسی می‌شود تا ما یک قانون جامع انتخابات خبرگان داشته باشیم.

*شاخص‌های خبرگان برای بررسی عملکرد فرمانده کل قوا

به جلسات سالانه کمیسیون تحقیق با مقام معظم رهبری اشاره داشتید، درباره موضوعاتی که در این جلسه با مقام معظم رهبری طرح بحث می‌شود توضیح بفرمائید.

قمی: وظیفه اصلی کمیسیون اصل 110 تشخیص تداوم شرایط رهبری است، برای ایفای این وظیفه، کمیسیون تحقیق وظایف رهبری را طبق قانون اساسی احصاء کرده است، یکی از آن صفات برای بررسی تداوم شرایط رهبری، وظیفه فرماندهی کل قواست.

ما برای اینکه ببینیم فرماندهی کل قوا به نحو احسن انجام‌شده یا خیر شاخص‌های داریم، یا مثلاً ویژگی بینش سیاسی رهبری یکی دیگر از ویژگی‌هایی است که شاخص‌های آن را در کمیسیون موردبررسی قرارداده‌ایم.

همچنین شاخص‌های مربوط به عزل و نصب‌ها از سوی مقام معظم رهبری برای اینکه ببینیم آیا این وظایف به‌خوبی انجام‌شده است یا خیر شاخص‌هایی را مشخص کرده‌ایم. مثلاً بررسی معدل عملکرد فرد منصوب در انجام وظایف مصرح سازمان یا نهاد مربوطه، نمی‌خواهیم بگوییم کسی که رهبری منصوب کرده‌ همه کارهایش باید مورد تائید باشد ولی باید معدل او قابل‌قبول باشد. یا مثلاً باید بررسی شود این فردی که منصوب‌شده اصلح است یا افراد اصلح دیگری هم بوده‌اند.

شاخص‌های مربوط به فرماندهی کل قوا شامل چه مواردی است؟

قمی: دراین‌باره یکی از شاخص‌ها مسئله توانمندسازی نیروهای مسلح ازلحاظ نیروی انسانی و فرماندهان مجرب است تا بتوانند اقتدار ملی را تأمین کنند، تجهیز نیروهای مسلح به امکانات موردنیاز در عالی‌ترین سطح ممکن یا حفظ انگیزه برتری نظامی نیروهای مسلح در سطح منطقه به‌منظور بازدارندگی یا تقویت روحیه و انگیزه ایمانی، اعتقادی، سیاسی، ولایی و جهادگری در نیروهای مسلح، تقویت وحدت و انسجام و هماهنگی در بین نیروهای مسلح و برخی دیگر از شاخص‌ها در این زمینه مطرح است؛ بنابراین در همه صفات مربوط به رهبری ما براساس یکسری شاخص‌های مشخص‌شده عمل می‌کنیم.

با توجه به توضیحی که درباره مبحث عدالت دادید، ارزیابی مجلس خبرگان از عملکرد دولت درزمینهٔ مبارزه با فساد، برخورد با حقوق‌های نجومی، رفع مشکلات معیشتی و اقتصادی و گرانی‌ها چیست؟

قمی: نمایندگان خبرگان با توجه به اینکه از مشکلات حقیقی مردم آگاهی دارند و اکثریت آن‌ها ارتباط نزدیکی با توده‌های مردمی دارند، مشکلات مردم را به‌خوبی درک می‌کنند، اما هیأت اندیشه‌ورز وظیفه‌اش نگاه کلان به انقلاب اسلامی است، اما درباره سؤال شما باید بگویم که مجلس خبرگان در این زمینه ورود همگانی به شکل مصوبه ندارد بلکه براساس احساس تکلیف این مسئله را پیگیری می‌کند.

آیا در این زمینه ازجمله وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم ارزیابی خاصی داشته‌اید یا خیر؟ 

قمی: این همان بخش کار خبرگان مبتنی بر مطالبه‌گری است، خبرگان عالی‌ترین نهاد مطالبه‌گر در نظام است، اینکه دستگاه‌های اجرایی تا چه میزان به این مطالبات پاسخ می‌دهند یا برخی از این مطالبات نیازمند زمان است بحث درباره آن احتیاج به فضای دیگری دارد. 

آیا می‌توانید درباره ساختار این موضوع توضیح دهید چون حقوق‌های نجومی دغدغه مردم بوده و منجر به فاصله طبقاتی شده است، این نهاد عالی چطور با مطالبه‌گری از حقوق مردم حمایت می‌کند؟

قمی: ساختاری که اکنون در مجلس خبرگان وجود دارد این است که مطالبات از طریق دبیرخانه به مسئولان ذی‌ربط ابلاغ‌شده و پاسخ آن‌ها را گرفته و در اختیار نمایندگان مربوطه قرار می‌دهند.

*ضرورت تشکیل هیأت اندیشه‌ورز در دهه پنجم انقلاب اسلامی مضاعف شده است

اگر درباره فعالیت و موضوع هیأت اندیشه‌ورز خبرگان جمع‌بندی خاصی دارید بفرمایید.

قمی: اولاً ضرورت تشکیل هیأت اندیشه‌ورز در دهه پنجم انقلاب اسلامی مضاعف شده است  چراکه تداوم کرسی‌های آزاداندیشی محسوب می‌شود و این مسئله هم بعد سلبی و هم بعد ایجابی دارد، مقام معظم رهبری بعد ایجابی آن را از نهادهای دیگری هم مطالبه داشته‌اند اما آنچه در فرایند هیأت اندیشه‌ورز باید موردتوجه قرار گیرد، نقاط ضعف و قوت انقلاب اسلامی و راهبردهای کلان جمهوری اسلامی است.

یکی از مسائلی که در این حوزه باید موردتوجه قرار گیرد مطالعه تطبیقی انقلاب اسلامی با انقلاب‌های بزرگ دنیاست که آن‌ها در 40 سالگی چه وضعی داشته‌اند و انقلاب اسلامی چه وضعیتی دارد. 

بسیاری از حقایق در چارچوب تطبیق و مقایسه مشخص می‌شود، مثلاً چهل‌سالگی انقلاب اسلامی را با 20 سالگی انقلاب روسیه مقایسه کنیم، در آن زمان دیگر در روسیه خبری از آرمان‌های اولیه انقلابشان نبود و استالین روی کار آمده بود که مانند گروه‌های قبل از انقلاب روسیه بود یا اگر 20 سالگی انقلاب فرانسه را در نظر بگیرید می‌بینید که ناپلئون بناپارت در رأس کار قرارگرفته و دیگر از شعارهای برادری و برابری اولیه خبری نبود و تغییر ماهوی یافته‌ بودند.

حتی در خود ایران 16 سال پس از نهضت مشروطه رضاشاه بر سرکار آمد اما وقتی 40 سالگی انقلاب اسلامی را بررسی می‌کنیم می‌خواهیم ببینیم چطور می‌توانیم پیام‌های انقلاب را عمیق‌تر به نسل‌های بعدی نیز منتقل کنیم بنابراین یک مبحث مطالعات تطبیقی است.

*بررسی تشکیل تمدن اسلامی و امت واحده در هیأت اندیشه‌ورز 

بحث دیگر بررسی انقلاب اسلامی در سطح جهان است، شناسایی ظرفیت‌های انقلاب اسلامی در جهان و تقویت آن‌ها و بررسی موانع برای نیل به تمدن اسلامی -که فراتر از حکومت اسلامی است- و رسیدن به آرمان امت واحده، یکی از مسائلی است که باید در هیأت اندیشه‌ورز موردتوجه قرار گیرد.

مسئله آخر این است که هیأت اندیشه‌ورز باید به اولویت‌ها و مسئله شناسی انقلاب اسلامی و تفکیک اهم و مهم و تأکید بر اصول بنیادین و بازخوانی موارد مختلف بپردازد، به‌عنوان‌مثال اصولی چون استقلال و تمامیت ارضی برای ما یک اولویت غیرقابل‌چشم‌پوشی است.

در کارنامه جمهوری اسلامی استقلال و تمامیت ارضی کشور درخشش ویژه‌ای دارد، -برخلاف دوران محمدرضا شاه- که بحرین را از ایران جدا کردند -یا دوران رضاشاه- که هرات را از ایران جدا کردند -و دوران قاجار که بخش‌های بزرگی از کشورمان معادل مساحت چندین کشور را از ایران جدا کردند- در دوران 40 ساله پس از انقلاب اسلامی حتی یک وجب از خاک ایران کاسته نشده است لذا تمامیت ارضی، اقتدار نظامی و اقتدار منطقه‌ای جمهوری اسلامی از اهمیتی برخوردار است که نمی‌توانیم در هیأت اندیشه‌ورز از آن‌ها غفلت کنیم.