به گزارش گروه فرهنگ و هنر مشرق به نقل از روابط عمومی بنیاد سعدی، اولین کنفرانس آموزش زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه کمبریج برگزار شد و طی آن به پاس پنجاه سال تلاش مستمر در داستان نویسی تقدیر نامه ویژه این کنفرانس به استاد هوشنگ مرادی کرمانی تقدیم شد.
متن سخنرانی این نویسنده بنام در این کنفرانس به شرح زیر است:
خانم ها، آقایان، دوستداران زبان و ادبیات،
دلتان می خواهد چند قصه کوچولوی ایرانی برایتان تعریف کنم؟
همین حالا که من اینجا رو به روی شما ایستاده ام، توی روستای من کلاغی سر شاخ درخت گردویی نشسته و قار قار می کند. کودکی من با صدای بلند به او می گوید: «چه خبر؟ اگر برایم خبر خوشی داری، به ات شیرینی می دهم و نوکت را شیرین می کنم. رنگ می آورم پر و بالت را رنگین می کنم. بر سرت تاجی طلایی می گذارم. اگر خبر بدی برای من و روستایم داری زود بپر و برو که جلوی چشمم نباشی. اگر نپری و نروی با قلوه سنگی به حسابت می رسم. می پرانمت.»
ما در روستایمان با پرنده ها حرف می زنیم. با درختها، با جانوران، با کوه های بلند و سنگی، با ستاره ها، با تکه های ابر که در آسمان بلند و آبی شناورند، حرف میزنیم.
ما در روستایمان پرنده های کوچکی را می شناسیم که هر سال اواخر بهار، موقع رسیدن توتها می آیند، روی شاخههای درخت این ور و آن ور میپرند، بی تابی میکنند، جیغ و ویغ میکنند، هراسانند و انگار عزیزی را گم کردهاند، صدایش میکنند. توتهای رسیده را نمیخورند، انگار خودشان هم گم شده اند. ما برای آنها داستانی ساخته ایم و می گوییم آنها دو برادر و یا خواهر و برادر یا عاشقانی هستند که از جای دور، خیلی دور، از روی شنهای تشنه کویر آمده اند که توت بخورند. یکی شان گم شده و حالا ترسان و لرزان، و پریشان و گرسنه و تشنه به دنبال جفت یا خواهر و برادرش می گردد و هی می گوید: «کاکا مهدیا، توت خوردی بیا.» یعنی: «برادر، مهدی، توت خوردی بیا، من می ترسم، تنهایم.|» نام این پرنده « کاکو مهدی یا ست». پرنده گیج و شلخته و بی بند و باری داریم که هر جا رسید تخم می گذارد، سر راه، توی کوچه، روی دیوار، روی ظرف های شسته شده و از این و آن می خواهد به تخم هایش دست نزنند. روی سرش پرهایی است شکل کلاه، به او «هودی کلاه» میگوییم. او مدام شعر می خواند برای جوجه هاش، بچه هایی هنوز از تخم در نیامده اند، آواز می خواند و به همه می گوید: «منم منم هودی کلاه، تخم می کنم وَر سر راه، هر که تخم ها مرا ور دارد، واگذارش می کنم به خدا، نفرینش می کنم که آواره و بی خان و مان شود.» پرنده بسیار لاغر و با نمک و شیرین زبانی داریم که پاهایش تُرد و شکننده و نازک است. به نازکی سوزن خیاطی. قسمت دوم- او هر جا در روستا، خانه و دیوار و بلند قدیمی و خراب و ترک خورده ای می بیند، می رود و پایین آن می خوابد، پاهایش را ستون دیوار می کند و می گوید: «اگر پاهایم بردارم دیوار و خانه خراب می شود. من قهرمان فداکاری هستم.» در آبادی ما چوپانی بوده است که توی شیر گوسفندانش آب فراوان می ریخته و به مردم به جای شیر، آب می فروخته. و به اعتماد آن ها خیانت می کرده، یک روز کاسه شیر از دستش می افتد، و دَمر می شود و ناگهان به صورت حیوان و زشت و ترسناک و عجیب و غریبی در می آید. این همان لاک پشت یا به لهجه روستایی ما «کاسه پشت» است.
روزی تکه ابری، می خواهد با خورشید، که داغ و بی رحم بر روستای تشنه و درختها می تابیده، کشتی بگیرد و می خواهد او را تنبیه کند. می رود و روی به روی خورشید می ایستد و می گوید: «نتاب، درختها، پرنده ها، حیوانها، و آدمها از دست تو خسته شده اند.» خورشید، پشت تکه ابر می ماند و هر چه می گوید: «از جلوی من کنار برو»، تکه ابر همچنان لج می کند، از هر طرف خورشید می رود که تیغه های آتشین خود را به روستا بتاباند، ابر جلوی او را می گیرد. خورشید ابر را می سوزاند. از همان زمان این ها دشمن یکدیگر می شوند. خورشید که قوی و سوزنده است، خشکسالی می سازد، ابرها را می تاراند، آب می کند، باران و برف نمی بارد، گرسنگی و بدبختی می آید.
ما ایرانیان در سرزمین قصهها و تصویرهای ناب و تلخ و شیرین و رنگین، خیالهای شاعرانه و تفسیرهای شعر گونه زندگی می کنیم. پشت و پناه زندگی و کار و بار هر پرنده، هر حیوان و هر درخت، قصه و شعر و خیالی پنهان کرده ایم. خیام، شاعر و فیلسوف معروف ایرانی، کوزه را زیبارویی می بیند که دسته اش دستی است که روزگاری بر گردن معشوقی بوده است و حافظ، شاعر و عارف کشور من، قد و بالا و حرکات نرم و رقص گونه سرو را در باد، در نسیم صبحگاهی، نشانه انسان بلند و بالا و خوش اندامی می داند که روزگاری جسمش در خاک شد.
طبیعت ما را تنها خواهد گذاشت، ما فرزندان اوییم، آیا این زبان نرم و شیرین و زیبا، این تصویرها و تعبیرها، تا کی برای انسان، انسان های هنرمند خواهد ماند. قصه ها و شعرهای ما در هجوم ابزارها، ارتباطات سخت و خشک و فراگیر جهان امروز، خشونت ها و دندان های تیز و کشنده، گُم و فراموش خواهند شد. طبیعت مهربان و قصه گو، روایت خودش را از انسان، برای نسل های بعدی، برای بچه ها، برای جوان ها، خواهد گفت؟ رابرت براونینگ شاعر می گوید:
عشق را، مهر را، از زمین بگیرید
چه می ماند، جز یک گور بزرگ
برای دفن کردن همه ما
برای دفن کردن هنر
ما داریم از طبیعت، از خودمان، دور می شویم. نمی شویم؟ زبان ما دارد از شعر ها و داستان ها، از لب ها و گوش ها، روح و قلب ما خداحافظی می کند.
هوشنگ مرادی کرمانی، ١٣٩٦/٩/١٠
