به گزارش مشرق به نقل از پایگاه اطلاع رسانی سیما؛ گفت‌وگو با رئیس‌جمهور همواره حساسیت و اهمیت بسیار زیادی دارد و از جمله مصاحبه‌هایی است که بیش‌ترین مخاطب را دارد و افکار عمومی با دقت و توجه لحظه‌ به‌ لحظه آن را پی‌گیری می‌کنند. گفت‌وگویی که خود منبع خبری مهمی است و بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها و مطبوعات و خبرگزاری‌ها دارد. بدیهی است، گفت‌وگو با مقامات ارشد کشور، خاصه رئیس‌جمهور، شرایط و ویژگی‌های منحصر به‌ فرد خود را طلب می‌کند. 

 به بهانه پخش نخستین گفت‌وگوی زنده رئیس‌جمهور دولت دوازدهم با مردم از رسانه ملی، به سراغ مهدی مهدی‌قلی مجری این مصاحبه رفتیم تا از زاویه نگاه یک مجری به این گفت‌وگو و نمونه‌های مشابه آن بنگریم.

**مصاحبه و گفت‌وگو با مقامات ارشد کشور به‌ویژه رئیس‌جمهور، ویژگی‌ها و مؤلفه‌های خاص خود را دارد که آن را از گفت‌وگوهای متداول متمایز می‌کند. مؤلفه‌های این جنس از مصاحبه‌ها چیست؟

فارغ از گفت‌وگوی رئیس‌جمهور، من در همه گفت‌وگوهایی که با مقامات ارشد و مسئولان داشتم، به این نتیجه رسیدم که لازمه هر گفت‌وگویی داشتن اطلاعات نسبتاً عمیق از آن حوزه است. وقتی در برابر عالی‌ترین مقام یک حوزه قرار می‌گیرید، آن فرد نسبت به حوزه کاری خود مسلط است و اشراف اطلاعاتی دارد. لذا مجری باید با نگاهی کارشناسی و مبتنی بر اطلاعات و داده‌های درست در مقابل او بنشیند و گفت‌وگو کند. البته این مساله به این معنا نیست که مجری حتماً عالم به همه امور باشد، اما لازم است که حتماً درباره موضوعی که قرار است مصاحبه کند، آگاهی و اطلاعات کافی داشته باشد. بر همین اساس، عادتی در من نهادینه شده که درباره موضوع مصاحبه مطالعه و در مواقع لازم از کارشناسان امر کسب اطلاع می‌کنم. آنچه در اینجا حائز اهمیت است صرف اطلاعات نیست، بلکه مجری باید این اطلاعات را در ذهن خود طبقه‌بندی کرد و انسجام ببخشد. این موضوع در گفت‌وگو با مقامات ارشد مثل رؤسای قوا اهمیت بیش‌تری پیدا می‌کند. به این دلیل که دامنه بحث خیلی وسیع‌تر است، به‌ویژه در گفت‌وگو با رئیس‌جمهور که این عمومیت و گستردگی موضوعات به اوج می‌رسد. ضمن اینکه گفت‌وگو با رئیس‌جمهور یک گفت‌وگوی عمومی است، نه متعلق به این یا آن برنامه تلویزیونی که رویکردهای خاص خودشان را دارند. در واقع مصاحبه با رئیس‌جمهور به‌عنوان یک برنامه تلویزیونی، ساختار خاص خودش را دارد که مستقل از گفت‌وگوهای متداول تلویزیونی است.   

**ولی باید مطالبات مردم را در نظر بگیرد.   

بله. ببینید مجری در گفت‌وگو با رئیس‌جمهور موظف است خود را نماینده مردم و افکار عمومی بداند، همچنین خاستگاه‌های مردمی را در نظر داشته باشد و در عین حال مبتنی بر فرهنگ و آدابی که در جامعه مرسوم است رفتار کند. گاهی اوقات شاهد انتظاراتی هستیم که مثلاً لحن مجری باید تند باشد یا سؤالاتی که مورد نظر جناح‌های سیاسی است مطرح شود، ضمن اینکه مجری نمی‌تواند خارج از زبان و گفتمان فرهنگی جامعه به طرح سؤال بپردازد.

**به‌نظر می‌رسد گفت‌وگو با رئیس‌جمهور یا مقامات ارشد نیازمند اعتماد به نفس بیش‌تری است و مجری علاوه بر اطلاعات و آگاهی لازم به مهارت‌های ارتباطی و اعتماد به نفس بالا هم نیاز دارد. این موضوع در تجربه گفت‌وگوی شما با رئیس‌جمهور چگونه بود؟

طبیعتاً گفت‌وگو با بالاترین مقام اجرایی کشور و اساساً هر مسئول بلندپایه به‌دلیل دشواری‌های خاصی که دارد برای مجری با اضطراب و هیجان همراه است و شاید اگر نباشد غیرطبیعی است. حتی فراتر از این، نفس این کار و ماهیت کار رسانه‌ای به‌ویژه گفت‌وگوها یا اجراهای زنده با کمی دلشوره و هیجان همراه است و بسیاری از همکاران باسابقه و پیش‌کسوت من با وجود اینکه سال‌ها تجربه گویندگی و مجری هم داشتند اما هر بار که جلو دوربین قرار می‌گیرند باز هم با درصدی از استرس و هیجان مواجه می‌شوند و نگرانی همیشه وجود دارد اما اعتماد به نفس مساله دیگری است و نگرانی و استرس داشتن مجری به‌معنای عدم اعتماد به نفس نیست. این اعتماد به نفس هم به مرور و با تجربه سال‌ها اجرا و گویندگی ایجاد می‌شود و اساساً لازمه این حرفه است. اگر مجری اعتماد به نفس نداشته باشد، نمی‌تواند سؤالات خود را مطرح یا مصاحبه را مدیریت کند و مرعوب آن فضا خواهد شد. برای انجام یک مصاحبه خوب، مجری حتماً باید شوق و طراوت و انگیزه داشته باشد و این احساس به او اعتماد به نفس می‌دهد. همه این موارد در مصاحبه‌های زنده اهمیت بیش‌تری دارد، چون مصاحبه زنده یک راه بی‌بازگشت است و هر اتفاقی در لحظه بیفتد ثبت و پخش می‌شود و فرصت ویرایش و اصلاح نیست. من دومین بار بود که با آقای دکتر روحانی گفت‌وگو می‌کردم اما هر بار شاید تا چند روز هیجان این گفت‌وگو با من هست‌.

**چگونه می‌توان ذهن خود را مدیریت کرد تا مصاحبه به‌درستی پیش برود؟

مجری باید به این واقعیت آگاه باشد که مصاحبه با رئیس‌جمهور در عین حال گفت‌وگو با مردم است. مجری، نماینده قشرهای مختلف مردم و نماینده افکار عمومی است و هم آن‌ها در حال تماشای او و مصاحبه‌اش با رئیس‌جمهور کشورشان هستند. لذا باید از تمام ظرفیت‌های خود استفاده کند و در عین حال با رعایت ادب و متانتی که مبتنی بر فرهنگ غنی ماست، مصاحبه را مدیریت کند. آقای روحانی 24 میلیون رأی دارد و رئیس‌جمهور قانونی همه ملت است. شما نمی‌توانید و نباید به قصد عرض‌اندام و مطرح کردن خود جلو رئیس‌جمهور بنشینید یا مثلاً با او مقابله کند. گفت‌وگو حتی اگر پر از چالش و انتقادی هم باشد، صحنه دوئل نیست و باید مقید به آداب و مبادی گفت‌وگو باشد. به اعتقاد من، ویژگی گفتاری و رفتاری یک مجری که با رئیس‌جمهور گفت‌وگو می‌کند باید دو چیز باشد؛ مؤدبانه و صریح. اینکه سؤال انتقادی مطرح شود اشکالی ندارد اما ادب گفت‌وگو این است که با نقد با لحن مؤدبانه مطرح شود. این اهتمام و التزام به ادب و متانت و رعایت ملاحظات رسانه‌ای صرفاً به این دلیل نیست که در مقابل رئیس‌جمهور یا فلان مسئول قرار گرفته‌ای، بلکه مجری باید مراقب باشد که سؤال را طوری مطرح کند یا اطلاعاتی که ارائه می‌دهد به‌قدری مطمئن باشد که تبعات منفی برای جامعه ایجاد نکرده و اذهان عمومی را دچار تشویش نکند. در طراحی سؤال از رئیس‌جمهور باید مصالح عمومی کشور را در نظر گرفت و لحاظ کرد. طراحی سؤال برای مصاحبه‌هایی از این دست صرفاً نوشتن یا بیان کردن سؤال نیست، بلکه باید جوانب مختلف سؤال و پیامدهای آن هم در نظر گرفته شود تا در نهایت آن مصاحبه و گفت‌وگو راهگشا باشد، نه راهزن. آنچه که مجری در گفت‌وگو با مسئولان باید رعایت کند و به آن پابند باشد، درست‌گویی است نه درشت‌گویی.

**خیلی‌ها معتقدند سؤالات از قبل به مهمان داده می‌شود و اینگونه نیست که در لحظه مطرح شود. این موضوع چقدر صحت دارد؟

بله، تصوری وجود دارد که برخی گمان می‌کنند مجری از قبل همه سؤالات را با مهمان برنامه هماهنگ کرده و همه‌چیز از پیش تعیین شده است، اما واقعیت این است که آنچه ممکن است قبل از اجرای برنامه درباره آن با مهمان صحبت شود، محورهای گفت‌وگوست. مثلاً می‌خواهیم درباره بیکاری یا سود بانکی گفت‌وگو کنیم. اما اینکه چه چیزی می‌خواهیم بگوییم یا چه چیزهایی باید گفته شود، به هیچ وقت اتفاق نمی‌افتد و من قسم می‌خورم که تا به حال سؤال در اختیار مهمان قرار نگرفته است.

**شما چندبار با دکتر روحانی گفت‌وگو کرده‌اید و این مصاحبه‌ها چه ویژگی‌های داشت؟

من دوبار با رئیس‌جمهور گفت‌وگو کرده‌ام. بار اول به دهه فجر سال 94 برمی‌گردد که شما هر سؤالی در آنجا از من می‌شنوید بداهه است و هیچ سؤالی در اختیار من قرار داده نشده بود که از رئیس‌جمهور بپرسم. در مصاحبه اخیر هم من نیم ساعت قبل از شروع مصاحبه نزد آقای دکتر روحانی رفتم که طبق رسم و قاعده‌ای که وجود دارد، برای آشنایی رئیس‌جمهور با مجری و خوشامدگویی به او صورت گرفت و درباره محتوای مصاحبه هیچگونه صحبتی انجام نشد. بعد از مصاحبه هم ایشان با گشاده‌رویی تشکر کنند و درباره مصاحبه چیزی نگفتند. این نکته را هم بگویم که دکتر روحانی بسیار هوشمند است. ضمن اینکه ایشان خود صاحب سخن بوده و در خطابه توانمند هستند و خیلی با دقت به سؤالات پاسخ می‌دهند. مثلاً دوبار پیش آمده که من دو سؤال را به‌شکل ترکیبی در یک سؤال مطرح کردم و ایشان به شکل تفکیک شده به هر دو سؤال پاسخ دادند. در واقع ایشان به همه سؤال‌ها پاسخ داده و از آن‌ها رد نمی‌شوند. یکی از ویژگی‌های این مصاحبه این بود که خیلی جزئی‌نگر و مصداقی بود و به یکسری مسائل و حرف‌های کلی ختم نشد. خوشبختانه هم تنوع سوژه‌ها و هم پرداخت جزئی به آن‌ها در مصاحبه با رئیس‌جمهور وجود داشت که بازتاب‌های آن در رسانه‌های دیگر که هر کدام یکی از صحبت‌های رئیس‌جمهور را تیتر کرده بودند نشان می‌دهد که این گفت‌وگو توانسته به پرسش‌هایی که در ذهن گروه‌های مختلف اجتماعی وجود داشت پاسخ دهد. تنوع تیترها نشان‌دهنده گستردگی دامنه مصاحبه بود. یکی دیگر از ویژگی‌های گفت‌وگو با رئیس‌جمهور، این بود که ابتدا دغدغه‌های فرهنگی و اجتماعی مطرح شد و تلاش کردیم این‌بار به مسائل فرهنگی اولویت بدهیم و بعد به سراغ سؤالات اقتصادی رفتیم.

**اگرچه در مصاحبه‌ها همواره این مصاحبه‌کننده است که بیش‌تر دیده می‌شود، اما به‌نظر می‌رسد مجموعه‌ای از عوامل و نیروها باید دست به دست هم دهد تا مصاحبه‌ای به‌درستی صورت بگیرد؟

به نکته بسیار خوبی اشاره کردید. عوامل مختلفی پشت صحنه این گفت‌وگوها تلاش می‌کنند تا یک مصاحبه به بهترین شکل ممکن روی آنتن برود. اما متأسفانه این افراد هیچگاه دیده نمی‌شوند و کم‌تر ارزش کارشان مورد قدردانی قرار می‌گیرد. قطعاً اگر تلاش همه همکاران پشت صحنه نباشد، مجری نمی‌تواند با حضور ذهن و آمادگی کامل برنامه را اجرا کند و این موضوع در مصاحبه رئیس‌جمهور از حساسیت و اهمیت بیش‌تری برخوردار است.