سرویس جهان مشرق- رانش زمین در سیرالئون، طوفان در چین و آمریکا، زلزله در ایران و سیل در هند . اینها تنها بخشی از اخبار هفته اخیر است. سیل در هند به مرگ صدها تن انجامیده و طوفان در آمریکا ۹ نفر را کشته، همزمان، باران سیل‌آسا تا به ارتفاع ۱.۲۷ متر باریده است. آیا صرفاً رسانه‌ها بیشتر از گذشته به حوادث طبیعی می‌پردازند یا واقعاً تعداد آنها رو به افزایش است؟

واقعیت این است که آمارها نشان می‌دهد حوادث طبیعی رو به افزایش است. نمودار پایین بیان می‌کند در ۲۶ سال گذشته، دو گونه از حوادث طبیعی به شدت افزایش یافته است: گونه اول شامل سیل، رانش زمین و بهمن می‌شود (که نسبت به ۱۹۸۰ میلادی حدود ۶ برابر شده است) و گونه دوم، طوفان و تندباد. اما به عکس این دو، افزایش دمای ناگهانی، خشکسالی و آتش‌سوزی در جنگل‌ها طی ادوار مشخصی و بدون افزایش قابل توجه تداوم یافته است.

تغییر دو گونه اول بدون تغییر گونه سوم قابل تأمل است. تندباد معمولاً بر اثر تغییر دمای شدید رخ می‌دهد و سیل بخاطر خشکسالی. حال چگونه بدون افزایش تغییر دمای ناگهانی و خشکسالی، باز هم شاهد افزایش تندباد و خشکسالی هستیم؟ در واقع پرسش اصلی این است که آیا افزایش بلایای طبیعی صرفاً به دلایل طبیعی رخ می‌دهد؟

دست‌کم سه عامل انسانی از سوی متخصصان به عنوان دلیل تغییرات آب و هوایی و افزایش بلایای طبیعی به ویژه سیل و رانش زمین بر آن تأکید می‌شود و قطعاً در این تغییرات آماری دخالت دارند:

۱- افزایش تدریجی دمای زمین: اگر فرضیه توطئه‌بودنِ تبلیغات در مورد افزایش دمای زمین را کنار بگذاریم، آب‌شدن یخ‌های قطبی موجب تغییرات در جریانات آبی شده است. افزایش دما مستقیماً به فعالیت‌های صنعتی، ایجاد پوشش‌های جذب‌کننده گرمای خورشید (مانند آسفالت)، افزایش گازهای گلخانه‌ای و کاهش پوشش گیاهی مرتبط است.

۲- کاهش پوشش گیاهی: شهرسازی و فعالیت‌های صنعتی هرروزه بسیاری از درختان جهان را به نابودی می‌کشاند. از ابتدای سال جاری میلادی تا کنون یعنی طی ۸ ماه، حدود ۸.۵۳ میلیون هکتار پوشش گیاهی یا نابود شده یا برای فعالیت‌های صنعتی به محصولات چوبی تبدیل شده است. در این صورت، رطوبت هوا و ظرفیت نفوذ آب در خاک کاهش یافته، گاهی با کمترین بارش، سیل جاری می‌شود و گاهی تغییرات دمایی بین شب و روز به تندباد می‌انجامد.

۳- ضعف در آمایش سرزمینی: گسترش شهرسازی، جمعیت و فعالیت‌های صنعتی تنها در صورتی به تغییرات آب و هوایی منجر نخواهد شد که آمایش سرزمینی در دستور کار ملت‌ها قرار گیرد. تجمع خانه‌ها در مناطقی که احتمال رانش زمین وجود دارد، یا تأسیس کارخانه در منطقه‌ای که به محیط زیست آسیب می‌زند، یا تأسیس بدون حساب و کتاب سد که منجر به تغییر در زیست‌بوم پیرامونی می‌شود، همگی ناشی از بی‌توجهی به آمایش سرزمینی و عدم پیش‌بینی‌های لازم است.

جمع‌بندی

عمده تلاش‌های انسانی تا کنون بر کاهش تلفات متمرکز شده است. آمار سازمان ملل نشان می‌دهد در سال ۱۹۸۰ میلادی حدود ۲۰۰ هزار نفر به دلیل بلایای طبیعی جان خود را از دست داده‌اند، اما این آمار در چند سال اخیر به کمتر از یک‌دهم کاهش یافته است. پیشرفت فنون پیش‌بینی حوادث، افزایش استحکام خانه‌ها، برگزاری مانورهای متعدد برای آموزش مردم در جهت مقابله با بلایای طبیعی و ... همگی منجر به کاهش چشمگیر تلفات در عین افزایش تعداد حوادث طبیعی شده است. اما وقت آن رسیده که بشر نسبت به نقش خود در این حوادث، مسئولانه فکر کند و فارغ از انتقاد از این دولت و آن ملت، عملکرد خود را اصلاح کند.

منبع

http://www.theworldcounts.com/stories/deforestation-facts-and-statistics

https://www.economist.com/blogs/graphicdetail/2017/08/daily-chart-19

http://www.ana.ir/news/47221