به گزارش مشرق،‌ پیچیدگی فرایند اطلاع‌رسانی در عصر حاضر که شبکه‌های اجتماعی را در کنار رسانه‌های رسمی قرار داده است، فضای قابل تأمل رسانه‌ای در رویدادها و بحران‌ها پدید می‌آید. حمله موشکی سپاه به مقر تروریست‌های تکفیری در ساعات انتهایی یک‌شنبه‌شب، مجدداً به خلق این فضا کمک کرد.

اواخر یک‌شنبه‌شب و ساعتی مانده به بامداد دوشنبه، بسیاری از ایرانیان در این ساعات بعد از افطار یا پای تلویزیون هستند یا مهمان. در هر دو صورت اما حتماً هر از چندی هم سری به گوشی موبایل‌شان می‌زنند. فضای مجازی و گروه‌ها و کانال‌های مختلف حالا جزئی از زندگی آنها شده است. هنوز ساعتی به نیمه‌شب مانده است که ویدئوها و تصاویری از بعضی کانال‌های تلگرامی مربوط به غرب کشور شروع به چرخیدن می‌کند. صدای مردم محلی کرد هم در آن به وضوح قابل تشخیص است. ویدئوها گوی‌هایی نورانی را نشان می‌دهند که راهی آسمان شده‌اند. حرف و حدیث‌ها و شایعات می‌رود اوج بگیرد که بیانیه‌ای رسمی، همه را در بهت فرو می‌برد. بهتی که پیوندی تنگاتنگ با غرور ملی دارد. طبق بیانیه، مواضع لجستیکی و پشتیبانی تروریست‌های تکفیری در شرق سوریه هدف قرار گرفته‌اند.

گوی‌های ناشناسِ نورانی
گوی‌های نورانی، دستان بلند سپاه بودند که می‌رفتند تا انتقام هموطنا‌ن‌شان را در حادثه تروریستی 12 رمضان بگیرند. انتشار بیانیه رسمی سپاه در همان لحظات اولیه رویداد، راه را بر هر گونه شایعات بعدی بست. بیانیه سپاه راه را برای انتشار ویدئوهای مردمی هموطنان کُرد در غرب کشور باز کرد. به یکباره تعداد زیادی از کانال‌ها تلگرامی دست به انتشار ویدئوهایی زدند که گوی‌های نورانیِ راهی آسمان را به تصویر کشیده بود. شاید تصویربردار اصلی این ویدئوها که با گوشی تلفن همراه خود در در لحظه شلیک موشک‌ها آنها را شکار کرده بود تصورش را هم نمی‌کرد که به این سرعت، تصویر شلیک‌ها در تمام کشور منتشر شود. گوشی‌های تلفن همراه کار خود را کرده بودند؛ هم در تولید و هم در توزیع.

بستن راه شایعات با بیانیه به موقع
دقایقی از ساعت 23 یک‌شنبه‌شب گذشته بود که متن بیانیه سپاه پاسداران روی خروجی‌های رسمی هم قرار گرفت. با فاکتور گرفتن انتشار بیانیه، رسانه‌های رسمی هنوز عکس‌العملی از خود نشان نداده بودند. فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی اما، بهمن واکنش شده بودند.
هشتگ «#سیلی_سپاه» در همان لحظات اول تبدیل به هشتگ اول توئیتر شد. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب هم 15 دقیقه بعد از انتشار اولین خبر رسمی بیانیه سپاه با انتشار تصویرنوشتی از بیانات عصر روز یک‌شنبه رهبر انقلاب نسبت به این رویداد واکنش رسانه‌ای نشان داد. مطلبی که تا لحظه تنظیم این گزارش بیش از 843 هزار مرتبه دیده شده است.

#سیلی_  سپاه
رسانه‌های رسمی هنوز در سکوت بودند. شبکه‌های اجتماعی، فضای مجازی و در صدر آنها توئیتر اما شاهد توفان توئیتری با هشتگ «#سیلی_سپاه» شدند. هشتگی که ناظر به کلیدواژه‌های رهبر انقلاب در دیدار با جمعی از خانواده‌های شهدای مرزبان ایراد شده بود: «دشمنان نمی‌توانند به ما سیلی بزنند؛ ما به آنها سیلی خواهیم زد.» سرعت هشتگ‌سازی در این رویداد و هویت هشتگ مربوطه هم در نوع خود قابل تأمل بود. کاربران این شبکه اجتماعی از جریان‌ها و نحله‌های مختلف سیاسی به استقبال از این واقعه رفتند و واکنش جمهوری اسلامی را در این مورد ستودند.

جهان‌آرا و دیگر هیچ
شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی هنوز در سکوت خبری بودند. با این حال با گذشت زمان و در‌حالی‌که هنوز نیمه بامداد فرا نرسیده بود، آرام آرام ارزش افزوده‌های بیانیه‌های سپاه از راه رسید. مطالب و محتواهایی که ناظر به تفسیرهایی در مورد پیام‌های این رویداد و اطلاعاتی برای شناخت محل اصابت، فاصله تا محل شلیک و گمانه‌زنی‌هایی در مورد نوع و توانایی موشک‌ها بودند. محتواهایی که به اقتضای موضوع در رسانه‌های رسمی هم منتشر می‌شدند.
انتشار فیلم شلیک موشک‌ها و نظر فرمانده نیروی هوافضای سپاه در مورد این رویداد را می‌توان از مهم‌ترین بخش خروجی خبرگزاری‌های رسمی دانست. رسانه ملی هم جز برنامه جهان‌آرا در شبکه افق که به‌طور زنده روی آنتن بود هنوز هیچ واکنشی به این رویداد نشان نداده بود.
جای خالی یک سناریوی رسانه‌ای
در آن ساعات نگرانی‌ها و حسرت‌هایی هم اما میان بعضی کاربران رد و بدل می‌شد: «ای‌کاش این اتفاق با یک سناریوی رسانه‌ای همراه بود!» مطلبی که در ادامه هرچند نقض شد اما ظاهراً آنچه در حال جلو رفتن بود بیش از اینکه یک تدبیر از پیش اندیشیده شده باشد، اتفاقی و مبتنی بر تشخیص‌های فردی بود. کانال تلگرامی خبرگزاری صدا‌و‌سیما در همان نیمه‌شب و دقایقی بعد از ساعت 24 و ورود به روز دوشنبه، با انتشار چند ویدئو که ظاهراً توسط آقای ایمان مرآتی خبرنگار دفاعی تلویزیون در محل شلیک تصویربرداری شده بود، ویدئوهایی اختصاصی از سایت‌های شلیک موشک‌ها روی خروجی فرستاد.
تصاویری که البته هیچ توضیح و تفسیر اضافه‌ای نداشتند. انگار رسانه ملی و رسمی هنوز راه زیادی دارد تا ارزش افزوده آفرینی به خبرهای سخت را بیاموزد. چیزی که به شدت در این مواقع به کار می‌آیند و هر قد زمان از اصل واقعه بگذرد، اهمیت و ضرورت خود را بیشتر و بیشتر نشان می‌دهند. این اتفاق البته در مسبوق به سابقه بود. در واقعه حادثه تروریستی مجلس و حرم امام؟ره؟ هم کمیت رسانه‌های رسمی به‌خصوص رسانه ملی در این زمینه لنگ می‌زد. فضایی که به علت ورود نکردن رسانه ملی، جا را برای یکه‌تازی رسانه‌های بیگانه باز کرده بود.

روزنامه‌هایی که جا نماندند
با بالا آمدن تیغه آفتاب از مرزهای شرقی ایران و فرا رسیدن روز کمی از التهاب اولیه ماجرا کاسته شده بود. خبرگزاری‌های رسمی حالا مفصل‌تر سراغ موضوع رفته بودند. جالب‌تر از همه واکنش چند روزنامه بود -با وجود انتشار خبر در نیمه شب و ساعاتِ اتمام صفحه‌بندی روزنامه‌ها و ارسال به چاپخانه- توانسته بودند خود را با چاپ دوم به آن برسانند. بزرگ‌ترین و مفصل‌ترین تیتر از آنِ روزنامه «خراسان» بود.
این روزنامه در تیترِ یکِ خود آورده بود: «حمله موشکی ایران به مواضع تروریست‌ها در سوریه» روزنامه‌های شرق، خبر جنوب، جوان، اعتماد و آرمان دیروز از دیگر روزنامه‌هایی بودند که موفق به پوشش واقعه در صفحات خود شدند. حوالی ظهر هم تصاویری ویدئویی از محل اصابت که توسط پهپادهای سپاه پاسداران در دیرالزور سوریه تصویربرداری شده بود در اختیار صداوسیما قرار گرفت. خبرگزاری صدا‌و‌سیما هم بلافاصله این تصاویر را بدون هیچ توضیح اضافه‌ای منتشر کرد.

منبع: صبح نو