به گزارش مشرق، محمد اسماعیلی در یادداشت روزنامه جوان نوشت:
تحریم «قانون مقابله با اقدامات بیثباتکننده ایران ۲۰۱۷» ۲۰۱۷ Countering Iran’s Destabilizing Activities Act of در مجلس سنای امریکا با۹۸ رأی به تصویب رسید و به احتمال فراوان به تصویب مجلس نمایندگان و دولت این کشور نیز خواهد رسید. آدام زوبین، معاون وزیر خزانهداری سابق امریکا، آوریل هاینس، جان کری، آنتونی جان بلینکن و ریچارد نفیو تعدادی از مقامات رسمی امریکا هستند که تصویب و اجرای این قانون را مغایر ونقضکننده برجام دانستهاند. با توجه به درجه اهمیت تحریم جدید امریکاییها طی این یادداشت سرفصلهایی شامل:
۱ ـ «ویژگیهای اختصاصی قانون»، ۲ ـ «چگونگی نقض برجام و قطعنامه۲۲۳۱ توسط این قانون»، ۳ ـ «دلایل بی محابا بودن امریکا در وضع قوانین اینچنینی که نقضکننده صریح برجام اند»و۴ ـ راهکارهای حقوقی ـ سیاسی مجموعه دولت برای مقابله با نقضهای مکرر برجام.
۱ ـ نخستین خصیصه قانون مورد اشاره احراز مؤلفههای مهم و کم سابقه همانند «جامعیت» و «تنوع» است که در چهار حوزه مورد هدف آن «موشکی»، «تروریسم»، «تسلیحاتی» و «نقض حقوق بشر»قابل فهم است.
ویژگی اصلی دیگر، مشمولیت واژگان بهکار رفته است که براساس آن در متن، حجم انبوهی از افراد حقیقی و حقوقی را در چهار حوزه اخیر در بر میگیرد که با سایر قوانین گذشته این کشور قابل قیاس نیست. و مهمتر آنکه«اختیارات کم ضابطهای» را به ترامپ«احاله» میدهد که در مجموعه قوانین امریکا«کم نظیر»است و شناسایی ومسدود کردن دارایی افراد بخشی از آن است.
۲ ـ ۱وضع قانون جدید امریکا همانند قانون محدودیت ورود شهروندان۳۸کشور به ایران یا تمدید قانونISA، نقض اصول کلی حقوق بینالملل مفاد متن توافق جامع هستهای و قطعنامه۲۲۳۱است.
۲ ـ ۲از بدیهیترین اصول حقوق بینالملل که کشورها ملزم به تبعیت از آن در تعهدات وقراردادهای بینالمللی هستند، «اصل حسن نیت»است که درمواردی مهم از مقدمه و متن برجام نیز به آن اشاره شده است از جمله در بندهای۲۹و۲۶. ماده۲۶: «ایالات متحده، با حسن نیت، نهایت تلاش خود را برای دوام این برجام و پیشگیری ازایجاد تداخل در تحقق متمتع شدن ایران از لغو تحریمهای مشخص شده در پیوست۲به عمل خواهد آورد.»
۲ ـ ۳قانون جدیدامریکا همانند سایر قوانین اجرا شده این کشوردر پسابرجام مغایر با مقررات تعیین شده درکنوانسیون۱۹۶۹وین برای تعهدات بینالمللی در تناقض است چرا که وضع قانون جامع اخیر امریکاییها، با«هدف»و«موضوع»برجام درتعارض کامل است، به این دلیل از اهداف اولیه توافق هستهای«لغو کاغذی ـ واقعی تحریمها»بود.
۲ ـ ۴براساس بند۲۶برجام امریکایی از وضع تحریمهای هستهای منع شده یا دربند۲۹این کشور متعهد شده که«متناسب با ملاحظات قانونی کشورهای خودی»(به این معنا که چنانچه نهاد قانونگذار مصوبهای وضع کند منعی برای اجرای آن وجود ندارد)تحریمهای دیگری علیه ایران وضع نکند وقانون اخیر میتواند نافی اینگونه بندهای برجام باشد. اگر چه براساس یکی از حفرههای برجام مبنی بر«تفسیرپذیر بودنش» امریکا وضع تحریمهای جدید را براساس مفادی مانند بند۲۹ بلامانع میداند. با این حال وضع حجم انبوهی از قوانین در دوران پسا برجام و از جمله قانون اخیر سنای امریکا مغایر بند۲۹مبنی بر«عدم اخلال در اجرای موفقیت آمیز برجام»است.
۲ ـ ۵تحریمهای موشکی ـ تسلیحاتی ایران طبق بندهای۳ و۵ پیوست دوم قطعنامه۲۲۳۱باید طی هشت و پنج سال منقضی شود وتحریمهای صورت گرفته درمتن قانون جدید امریکاییها برخلاف این بندها بوده ونقض قطعنامه۲۲۳۱است.
۳ ـ علتهای متعددی برای اینکه امریکایی ها«بدون محابا»و«محدودیت»با وضع قوانین مهمی مانند قانون اخیرالذکر یا محدودیت ورود شهروندان۳۸ کشور به ایران وقانون ISAبرجام را نقض میکنند وجود دارد که در یادداشتهای گذشته به آن پرداخته شد که از جمله مهمترین آن«وجود چهار گانهای با ترکیب یکجانبه به عنوان راهکارهای حل و فصل اختلافات نظام برجام»، «فقدان ضمانت اجرای طرف مقابل جهت اجرای تعهدات»، «تفسیرپذیربودن کلمات و عبارات برجام و قطعنامه۲۲۳۱آنهم به نفع امریکایی»، « تعهدات کلی، مبهم و قابل تفسیر امریکاییها در متن در مقابل تعهدات منجز، عینی و متقن ایران»، «آسانسازی بازگشت دوباره تحریمهای ضد ایرانی و فقدان پذیرش ـ تصریح بازگشتپذیر بودن اقدامات به نفع ایران»، «نامتناظر بودن اقدامات دو طرف مذاکره»، «فقدان اتخاذ تضمین مناسب از سوی امریکاییها برای اجرای تعهدات»و«عدم توجه به مجازات کافی وبازدارنده برای طرف مقابل در صورت نقض یا تخلف از متن برجام»است که توانسته امریکا را درمقام حمله و ایران را درمقام دفاع صفر قرار دهد.
۴ ـ ۱در بیان وارائه راهکارهای موثر حقوقی ـ سیاسی آن هم ناظر به مهمترین سند بینالمللی میان ایران ـ امریکا باید «پیشرو» بود وقبل از منقضی شدن زمان باید سیاستمداران وکارشناسان بدون درنظر گرفتن ملاحظات غیرضرور به اظهارنظر بپردازند؛اولویتی که در فرایند مذاکرات کمترشاهدآن بودهایم و۱۰ماه پس از روزاجرای برجام والبته مبرهن شدن ضعفهای برجام چنین رویهای مورد توجه قرار گرفت.
۴ ـ ۲بااین حال، اگرچه ارائه دادخواستی حاوی نقض برجام توسط ایران آن هم از مسیر پیش بینی شده در متن برجام عملا به نتیجه مشخصی نخواهد انجامید اما با این توصیف، مجلس شورای اسلامی به عنوان رکن مقابلهکننده با سنا باید به تعطیلات متراکم خود پایان داده و باتشکیل جلسه اضطراری، مقدمات وضع قانونی را در دستور کار قرار دهد که دو نتیجه مشخص میتواند داشته باشد؛ ۱ ـ دولت را ملزم به اجرای قانون اقدام متقابل و نامه۹ماده رهبری نماید. ۲ ـ تا حدودی میتواند مانع از تصویب این قانون در مجلس نمایندگان و امضای آن توسط ترامپ شود.
۴ ـ ۳پاسخ توئیتی وزیرامورخارجه به نقض برجام همان کارکردی را دارد که پیگیری ایمیلی دارد، بنابراین«تزریق دغدغه»به وزارت امورخارجه جهت مقابله کلامی ـ رفتاری مناسب و منطبق با نقض برجام به عنوان یک اصل بایدمورد توجه قرارگیردو بسنده کردن به موضع گیریهای کلی و بدون خاصیت سخنگوی دستگاه سیاست خارجه وسایر مقامات این وزارتخانه قطعا فاقد نتیجه خواهد بود آن هم درحالی که تیم تصمیم گیر و تصمیمساز دولت ترامپ براساس وعدههای داده شده در مناظرات انتخاباتی کشورمان نظیر«برداشته شدن تحریمهای غیرهسته ای»دریافته که همانند چهارسال گذشته هدف و اراده دولت دوازدهم«تغافل»در قبال سیاست«تحریم، تهدید و تحقیر»امریکایی هاست. برهمین اساس رئیسجمهور و وزیر امورخارجه باید خود را به برگزاری نشست خبری فوق العاده به عنوان ابتدایی ترین راهکار مؤثر، جهت پاسخ لفظی مناسب به موضع گیریها و اقدامات اخیرامریکاییها بداند.
۴ ـ ۴لابی با اروپاییها و چین وروسیه به عنوان سایر طرفهای مذاکره جهت متقاعد کردن آنها برای واکنش حداقل کلامی به نقض برجام باید دردستور کار قرار گیرد، اقدامی که باید بسیار زودتر این زمان کنونی مورد توجه قرار میگرفت.
۴ـ۵ راهکارهای گفته شده در شرایط فقدان راهکاری موثر مندرج در متن برجام، به معنای زیر سوال رفتن صلاحیت عام مراجع بینالمللی نظیر دیوان بینالمللی دادگستری نیست و دولت میتواند با اتخاذ تحرک بینالمللی ـ با هدف ایجاد رویه حقوقی ـ دولت امریکا را تحت فشاربینالمللی قرار داده ومضاف برآن اقداماتی نظیر «تشریح خسارات ناشی از قانون اخیر امریکایی در تریبونهای بینالمللی» و«طرح دعوا در مراجع بینالمللی نظیر دیوان بینالمللی دادگستری و نامهنگاری به شورای امنیت سازمان ملل»را نیزحائز اهمیت بداند.
۴ ـ ۶ همانطور که پیش از این در یادداشتی تحت گزاره«نقض برجام ترامپ را هم جری کرد»عنوان شد، چنانچه دولت رویه چهار سال گذشته خود را در جهت مقابله فعال با اقدامات امریکا در حوزههای مختلف اصلاح نکند و این تصور را که «ایران حامی توافق به هر قیمتی است» در دولت امریکا نهادینه و سیاست خارجه را محدود به تمامیت ارضی کشور کند روند تحریمهای ضدایرانی همچنان رو به افزایش خواهد گذاشت وبه همین دلیل دولت ناچاراست برای ملزم کردن امریکا به اجرای تعهدات رویهای متفاوت تر اتخاذ کند.