به گزارش مشرق، محمد کاظم انبارلویی در یادداشتی تحت عنوان "مسائل بدخیم در مناسبات ما با غرب" نوشت: مفهوم "مسائل بدخیم" از دهه 1970 در ادبیات علوم اجتماعی، اقتصادی و مدیریت به کار برده شده است. (1) به نظر می رسد امروز همین مفهوم در سیاست خارجی جمهوری اسلامی و مناسبات ما با غرب بویژه استکبار و استبداد جهانی مصداق دارد. نوع مسئله ما با آمریکا از جنس "مسائل بدخیم" است.

"مسائل بدخیم" چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ در  مسائل بدخیم، ما هیچ صورت‌بندی مشخصی از تعریف مسئله نداریم. تعریف مسئله، خود مسئله است. کسی نمی تواند آن را تعریف و سپس حل کند. راه‌ مسئله بدخیم درست یا غلط نیست، "خوب" یا "بد" است.

در مسائل بدخیم آزمون درستی برای ارزیابی پیامدهای راه حل وجود ندارد و موجی از پیامدها در پس هر راه‌ حلی خوابیده است.

فرصتی برای ‌آزمون و خطا در مسائل بدخیم وجود ندارد. هر بار تلاش برای حل مسئله پیامدهای سنگینی دارد، بویژه آنکه  مجموعه‌ای از راه‌حل ها و راهکارها در میان نیست.(2)

آینده پژوهی و سناریونویسی مناسبات با غرب بویژه آمریکا با سابقه خونینی که بر روابط فی مابین - چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب - وجود دارد، فوق العاده مهم است و باید آن را در رده "مسائل بدخیم" رتبه‌ بندی کرد.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با کارگزاران یک پرده ‌برداری از این "بدخیمی" کرده و فرمودند: "بسیاری از مسائل ما با آمریکا قابل حل نیست. مشکل ما با ‌آمریکا اصل جمهوری اسلامی است. آمریکا نه با حقوق بشر ما و نه با انرژی هسته ‌ای ما مشکل دارد بلکه مشکل اصلی آمریکا نفس جمهوری اسلامی است."

این یک پرده از شناخت حقیقی مسائل ما با آمریکا و غرب است که نهایت "وخیم" بودن مناسبات ما و آنها را نشان می دهد. صدها دلیل و برهان خصومت ‌ورزی، آشتی ناپذیری آمریکا نسبت به ملت ایران وجود دارد و می شود آن را فهرست کرد، اما عجیب است عده‌ای در داخل هنوز امید دارند از طریق گفتگو این خصومت را به دوستی، یا این دشمنی را به حداقل کاهش دهند که هر چه تلاش صورت می گیرد کمتر نتیجه حاصل می‌شود.

آمریکا پس از 64 سال اسناد دخالت واشنگتن در کودتای 28 مرداد را منتشر کرد. اسنادی که رؤسای جمهور سابق آمریکا حیا می کردند از انتشار آن، اما امروز بی پروا و بدون هیچ شرمی پرده از اسرار دخالت ‌شان در کودتای 28 مرداد برداشتند.

وزیر خارجه آمریکا در تازه‌ ترین موضع‌ گیری علیه ملت ایران و نظام جمهوری اسلامی بدون هر گونه پرده ‌پوشی از تلاش آمریکا برای سرنگونی نظام جمهوری اسلامی سخن می گوید و درجه "بدخیم بودن" مناسبات ایران و ‌آمریکا را بیان می کند! رکس تیلرسون در نشست کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا همین چند روز پیش گفته بود :"از عناصر داخلی که بتوانند در جهت تغییر قدرت در ایران به ما کمک کنند، پشتیبانی می کنیم." او بر خلاف همه قوانین و حقوق بین‌المللی و اصول منشور سازمان ملل اعتراف می کند؛ واشنگتن مشغول تغییر و براندازی نظام جمهوری اسلامی در ایران است. او برای این کار دست نیاز به سوی کسانی در ایران دراز کرده که فکر می کند آمریکا را در این هدف شوم یاری می رسانند.

تیلرسون بخشی از اقدامات فعلی واشنگتن برای رسیدن به این هدف را رونمایی می کند و از 4 اقدام کلیدی می‌گوید :

1- مدام داریم بررسی می کنیم چه بخش‌هایی در  ایران باید تحریم شود.

2- تحریم‌های تازه‌ای ضد افراد و نهادهای ایران وضع شده است.

3- سیاست ما تاکید بر تحریم سپاه است تا بتوانیم آن را مهار کنیم.

4- داریم برای پاسخ دادن به ایران اقدام می کنیم.

مقام معظم رهبری در بخش دیگری از سخنان خود در دیدار با کارگزاران مقوله تامین منافع ملی و نحوه رسیدن به ‌آن را مطرح فرمودند و اظهار داشتند : "تامین منافع ملی باید ملاک تصمیم‌گیری مسئولان باشد. منافع ملی را چگونه تعریف کنیم؟ منافع ملی آن وقتی منافع ملی است که با هویت ملی و انقلابی ملت ایران در تعارض نباشد."

بعد فرمودند: "قدرت‌های استکباری آرام نمی ‌نشینند."

واقعیت آن است که آنچه تیلرسون در شورای روابط خارجی آمریکا مطرح کرد نشان داد آنها لحظه‌ای از ضربه زدن به منافع ملی و بویژه اقتدار ملی  ما درنگ نمی‌کنند. هدف گیری آنها علیه سپاه، نشانگر همین خیانت و درجه بدخیم بودن مسائل ما با آمریکا است.

سوال کلیدی آن است؛ مردم و رهبری درک مشترکی از روابط و مناسبات ایران با آمریکا دارند. آیا همین درک در بدنه کارشناسی دولت در حوزه خطیر دپیلماسی جمهوری اسلامی با غرب و نیز آمریکا وجود دارد؟

روند گفتگوهای دولت یازدهم با آمریکا در قضیه برجام نشان داد دستگاه دیپلماسی ما، مسائل خارجی و سیاست خارجی ما با آمریکا را در رده مفاهیم "مسائل بدخیم" رده‌بندی نکرده است.

خوش‌بینی و اعتماد به آنها کار دست دولت داده است و از این طریق آسیب‌های جبران ناپذیری  به اقتدار و منافع ملی کشور وارد شده است. دولت باید بپذیرد بسیاری از مسائل ما با آمریکا قابل حل نیست و این به آن دلیل نیست که ما با قدرت دیپلماسی نمی‌توانیم مسائل خود را با آمریکا حل کنیم، بلکه به این دلیل است که آن طرف هیچ اراده‌ای برای حل مشکلات فی مابین وجود ندارد. اگر همین را رئیس دولت و رئیس دیپلماسی خارجی کشور درک کند قدری از ورود به  کریدور گفتگوهای تو در تو - که فقط باید امتیاز بدهیم و نه تنها چیزی نگیریم بلکه منتظر ادامه خصومت‌ ورزی آنها باشیم - احتیاط و پرهیز می‌کند.

سنای آمریکا پنج‌ شنبه گذشته طرح جامع تحریم‌های جدید علیه ایران را تصویب کرد. این همه سر و صدا علیه جمهوری اسلامی و بیان صریح دشمنی با ملت ایران در مجلس نمایندگان،‌ کاخ سفید، ‌سنا و شورای روابط خارجی را نشنیدن و مشغول بگومگوهای ساختگی در درون کشور شدن چه معنایی دارد؟!

رهبر انقلاب اسلامی در دیدار با کارگزاران نظام فرمودند: "هیئت نظارت بر جام مراقبت کند چه اتفاقی افتاده است."

مردم باید بدانند در مورد برجام  چی فکر می‌کردند و چی شد؟ مردم باید بدانند چه کسانی در داخل هستند که وزیر خارجه آمریکا امیدوار است با کمک آنها مقوله تغییر نظام را که جزء آرزوهای آمریکاست، از خواب و رؤیا به صحنه تعبیر بیاورند .

اقتدار ملی و افزایش قدرت جمهوری اسلامی در منطقه و حفظ گفتمان انقلاب اسلامی در جهان نشان می‌دهد یک مشت احمق در اتاق فکر براندازی جمهوری اسلامی در واشنگتن وجود دارند و هر کاری که می‌کنند در نهایت به اقتدار ایران و اسلام منجر می‌شود. آنها با چشم سر دیدند با ظهور انقلاب اسلامی در ایران معادلات قدرت در جهان و منطقه تغییر کرد. آنچه تغییر کردنی می‌باشد همین است. چون تغییر دهنده اصلی، اسلام و ایران است. آنچه که مدام تغییر می‌کند چهره منطقه و جهان و ریخت هژمونی آمریکا در جهان است.

ظریف باید مفهوم " مسائل بدخیم" با تعاریف  خاص خود را در ادبیات دیپلماسی خارجی جمهوری اسلامی در دولت دوازدهم وارد کند. او از این پس باید پاسخ‌های قاطع نظری و عملی در مورد مواضع مداخله‌ جویانه دولت آمریکا در امور داخلی ایران داشته باشد و نیز فکری برای نقض برجام بکند. او باید صریح به ملت بگوید برای جبران خسارت‌های برجام و بدعهدی و نقض پیمان آمریکا در برجام چه باید کرد؟ اگر او در این پاسخ کوتاهی کند فرزندان امام (ره) و رهبری برای گوشمالی آمریکا در منطقه در پاسخ‌های عملی، کوتاهی نخواهند کرد.

فرمان آتش به اختیار صادر شده است. برای حل "مسائل بدخیم" در سیاست‌های خارجی هیچ فرصتی را نباید از دست داد. ظریف باید بداند فرصتی برای آزمون و  خطا  در "مسائل بدخیم" وجود ندارد، هر بار تلاش برای حل مسئله، پیامدهای سنگینی دارد. آمریکا با چه زبانی باید بگوید خصم ملت ایران است که دیپلمات‌های ما و نیز رئیس جمهور حقوقدان  ما آن را باور کند؟!

پی نوشت‌ ها :

1و2 - مفهوم مسائل بدخیم - محمد فاضلی - فصلنامه راهبردی سیاست‌گذاری و عمومی دوره ششم - شماره 21- زمستان 95 صفحه 11