سرویس جهان مشرق - بررسی و رصد رسانه های ترک زبان بیانگر علاقه شدید اردوغان به سلطان سلیم (سلطان یاووز) و سیاست های منطقه ای اوست[1]؛ فردی که پس از کشتن ولیعهد و برادر دیگرش ، پدر بیمار خود را با کودتایی از سلطنت خلع کرد و خود به جای آن نشست. اما نکته ای که در این میان بیش از پیش جلب توجه می نماید تلاش های اردوغان برای بازسازی چهره ی خود به عنوان سلطان سلیمی مقتدر و امپراطوری باشکوه در اذهان ترک هاست و با مطرح کردن الگوی سلطان سلیم قصد دارد پان ترکیسم نوینی را در جهان اسلام با همراهی اسلام گرایی افراطی ایجاد کرده و تک حزبی گسترده ای را در ترکیه منتشر نماید.

سیاست های منبعث از سلطان یاووز و تاریخ سلیمی را می توان به صورت زیر مورد بررسی قرار داد:

1. مداخله در امور همسایگان:

یکی از ویژگی های بارز دوره سلطان سلیم (یاووز) مداخله در امور داخلی همسایگان بود. وی در دوره سلطنت خود در امور تمام همسایگان آسیایی و اروپایی مداخله نموده و آنها را از اعمال سیاست های مستقل بازمی داشت و تمام توان خود را به کار می گرفت تا همسایگان خود را بیش از پیش تضعیف نماید.

اردوغان نیز به تاسی از این سلطان تلاش دارد در امور همسایگان مداخله کرده  و آنها را با مشکلاتی عمیق در عرصه سیاست گذاری مواجه سازد. اقدامات او برای حمله نظامی به خاک سوریه[2] ، عراق[3] و قبرس و مداخله در امور آنها را می توان منبعث از این سیاست تاریخی ترک ها ارزیابی کرد. بنابراین اردوغان نیز به مانند سلطان یاووز بسیار مایل است تا با تضعیف همسایگان خود، تنها قدرت موجود در منطقه باشد.

البته لازم به ذکر است که این سیاست اردوغان در کوتاه مدت باعث گسترش اختلافات او با ایران ، عربستان و حتی یونان شده و چالش های فراوانی را برای او ایجاد خواهد کرد.

2. نگاه به شرق:

یکی از ویژگی های بارز سیاست های سلطان سلیم را می توان توجه به شرق و جهان اسلام و روی گردانی از جهان غرب ارزیابی کرد. در این دوره تلاش های فراوانی برای شرقی نمودن سیاست های امپراطوری صورت پذیرفت و رهبران ترکیه، بیش از پیش، شرق را به غرب ترجیح دادند.

اردوغان نیز تا حدودی در این مسیر حرکت نموده و تلاش می نماید تا با چرخش به سمت شرق و جهان اسلام، غرب را دیگری هویتی خود تعریف نماید.[4] این سیاست را می توان کوششی برای کسب پرستیژ داخلی ارزیابی کرد؛[5] چراکه اردوغان با بازسازی سیاست های سلطان یاووز قصد دارد اختیارات فراقانونی خود را کوششی همسو با اهداف تاریخی ترکیه ارزیابی نماید.

3. تک صدایی در داخل:

قلع و قمع مخالفان و نابودی منتقدین از دیگر سیاست های سلطان سلیم (یاووز) محسوب می شده است. ایشان در اعمال این سیاست به قدری سخت گیر بوده که تاریخ دانان ترک او را «کوبنده» و اروپاییان «سهمگین» می دانستند. سلطان سلیم معتقد بود که تک صدایی بهترین راه برای مدیریت کشور است و هیچ صدایی نباید برخلاف برنامه ها و اصول او بلند شود.

[7] البته این فرایند پس از پیروزی رفراندوم بیشتر شده و اردوغان تلاش نموده است تا تک حزبی مطلق و تک صدایی را در کشور گسترش داده و خود را به تنها تصمیم ساز عرصه سیاست ترکیه تبدیل کند.[6]اردوغان نیز پس از کودتای نافرجام، این سیاست را در پیش گرفته و تلاش کرد تا تمام مخالفان را از حق اعتراض محروم نماید.

4. تشدید جنگ مذهبی در منطقه:

از مهم ترین ویژگی های سلطان سلیم، تشدید جنگ مذهبی میان شیعیان و اهل سنت بود. او در دوره سلطنت خود بیشترین و کوبنده ترین حمله های خود را متوجه شیعیان نمود و تلاش کرد با نابودی یا تضعیف شیعیان، مسیر را برای موفقیت بیش از پیش خود در رهبری جهان اسلام فراهم نماید. کشتار شیعیان و علویان و تقویت نیروهای تندرو اهل سنت از مولفه های گفتمانی سلطان سلیم بوده است.

اردوغان نیز در این چندساله با پیروی از همین سیاست، تلاش کرده است تا با برافروختن جنگ مذهبی میان شیعیان و جهان اهل سنت، فضا را برای نفوذ خود فراهم تر نماید.[8] وی بسیار دوست دارد تا با تقویت درگیری های مذهبی در منطقه، خود را نماینده جهان اهل سنت معرفی نموده و در امور کشورهای مختلف مداخله کند.

[9]پس با این وجود خرید نفت از داعش و حمایت های اطلاعاتی و لجستیکی از نیروهای معارض سوری، تلاشی فراگیر برای تقویت جنگ مذهبی در منطقه جهت استمرار سیاست های تاریخی سلطان سلیم از سوی اردوغان محسوب می گردد.

5. ادعای رهبری جهان:

از دیگر ویژگی های بارز سلطان سلیم ادعای رهبری جهان اسلام بود. وی خود را تنها رهبر جهان اسلام می دانست و تلاش می کرد تمام مسائل جهان اسلام را به تنهایی حل نماید.

اردوغان نیز به پیروی از الگوی خود سلطان سلیم(یاووز) بسیار دوست دارد که خود را تنها رهبر مقبول و الگوی بومی ترکیه را تنها الگوی موفق جهان اسلام معرفی نماید.

بنابراین می توان گفت اردوغان با اعمال سیاست های سلطان سلیم بسیار مایل است تا خود را سلطان سلیمی دیگر نمایش دهد.

[1]- http://www.mashreghnews.ir/news/711884

[2] -http://www.mashreghnews.ir/news/712485

[3] -http://www.mashreghnews.ir/news/715873

[4]  - http://www.mashreghnews.ir/news/702323

[5] - http://www.mashreghnews.ir/news/702731

[6] -http://www.mashreghnews.ir/news/700021

[7] -http://www.mashreghnews.ir/news/711884

[8] - http://www.mashreghnews.ir/news/699417

[9] - http://www.mashreghnews.ir/news/702731