به گزارش مشرق، انتخابات در ایران از گذشته تاکنون موضوع جذابی برای سینما و تلویزیون بوده است. از اولین روزهایی که مناصب دولتی با رای‌گیری به افراد سپرده می‌شده است تا هم اکنون که بسیاری از پروسه‌های رای‌گیری از فضای مجازی تاثیر می‌گیرد.
در این میان اما آنچه که بیشتر از هر چیز نظر فیلمسازان ایرانی را به خود جلب کرده، نقش مردم در این روند دموکراتیک انتقال قدرت است که گاهی نادیده گرفته می‌شود و اگر از زد و بندها و سیاسی‌کاری‌های مرسوم بگذریم سهم رای‌دهندگان از این چرخه پرهیاهو همواره تم اصلی آثار نمایشی در این سال‌هاست که در سال‌های اخیر با جسارت و عبور از ملاحظات فرضی و گاه نادرست از داستان‌های به روزتری برخوردار شده‌اند و انگار دیگر چندان به کسی برنمی‌خورد. در این نوشتار قصد داریم مهم‌ترین کارهایی را که در این سال‌ها درباره انتخابات در سینما و تلویزیون ساخته شده مورد بررسی قرار دهیم و این که چرا با وجود چنین ایده جذابی آنچنان که باید و شاید به این اتفاق مهم جامعه پرداخته نشده است.
چک برگشتی
چک برگشتی یکی از سریال‌هایی است که به شکل مستقیم به داستان انتخابات مجلس و حواشی پیرامونی آن می‌پردازد.
دکتر مشرفی با بازی هدایت هاشمی نامزد انتخابات مجلس در شهر کوچکی است که درگیر و دار تبلیغات انتخاباتی درگیر مشکلات مشاورش لطیف با بازی امیر جعفری می‌شود. لطیف باید سکه‌های مهریه همسرش را بپردازد و چک دکتر نزد اوست و او هم شرخری می‌کند.
دکتر مشرفی به او قول داده تا مشکل را حل کند. این همراهی باعث می‌شود دکتر با مشکلات مردم عادی و گرفتاری‌های آنها آشنا شود و در این میان کاندیدای رقیب که از قضا پسرش عاشق دختر اوست در روند انتخابات بی‌اخلاقی می‌کند و به هر نحوی شده می‌خواهد به مجلس راه یابد.
هوشمندی سیروس مقدم در این سریال از انتخاب لوکیشن و محل وقوع داستان شروع می‌شود. داستان در یک شهر کوچک می‌گذرد که همه مردم شهر عمدتا یکدیگر را می‌شناسند و به همین دلیل بسیاری از اتفاقات باعث به وجود آمدن داستان‌های بامزه‌ای می‌شود که مسلما در شهرهای بزرگ مانند تهران امکان وقوع ندارد و به همین دلیل بسیاری از مردم در شهرستان‌های کوچک با این قصه‌ها در زمان انتخابات آشنا هستند. داستان‌هایی از جنس وعده وعیدهایی که بیشتر کارکرد تبلیغاتی دارد و هیچ گاه در جهان واقع نمی‌تواند محقق شود و اتفاقا تم اصلی داستان هم همین نکته است. دکتر مشرفی پس از کش و قوس‌های فراوان و دیدن بسیاری از مشکلات سرانجام به این نتیجه می‌رسد که توانایی حل این مشکلات را ندارد و به همین دلیل از کاندیداتوری انصراف می‌دهد و به نفع یک نامزد دیگر که خانمی توانا و باتجربه در امور اجرایی است کنار می‌کشد. چک برگشتی با ظرافت مشکلات و آسیب‌هایی را که ممکن است در انتخابات به وجود بیاید به تصویر می‌کشد و به دلیل این که قهرمان داستانش فردی پاکدست و خوش قلب است مخاطب با او همراه می‌شود.
کیف انگلیسی
کیف انگلیسی به کارگردانی ضیاءالدین دری یکی از بهترین مجموعه‌های تاریخی تلویزیون در دو دهه گذشته است که داستانش به دوران پهلوی می‌پردازد. منصور ادیبان جوان شهرستانی و از خانواده‌ای مذهبی پس از تحصیل حقوق در فرانسه به شهرش بازمی‌گردد و با حمایت مردم و اطرافیانش نامزد وکالت مجلس شورای ملی می‌شود، اما در دور اول با حمایت‌های آشکار خان با بازی سیروس گرجستانی و تقلب گسترده از نماینده کنونی شهر در رای‌گیری شکست می‌خورد. ادیبان با تاسیس یک روزنامه، آرام آرام با دختری به نام مستانه با بازی لیلا حاتمی که از خانواده متمول و سرشناسی است، آشنا می‌شود و با حمایت‌های او که پدرش روابط نزدیکی با انگلیسی‌ها دارد به مجلس راه می‌یابد و از اینجا سیر تغییر و تحول ادیبان آغاز می‌شود. او دیگر یک نماینده درستکار برای شهرش نیست و وارد بازی‌های سیاسی شده و عملا به مهره انگلیسی‌ها تبدیل می‌شود.
کیف انگلیسی با بازی‌های درخشانش و موسیقی بی‌نظیر فرهاد فخرالدینی یکی از شفاف‌ترین تصاویری است که در یک مجموعه تلویزیونی درباره انتخابات در دوره پهلوی ارائه می‌کند و در این میان بخوبی نشان می‌دهد که چگونه استعمار و به‌ویژه انگلیسی‌ها با سرمایه‌گذاری فراوان می‌توانستند با نفوذ در کاراکترهای جویای نام، فضای سیاسی کشور را به نفع خود تغییر دهند.
دری در اثر بعدی خود کلاه پهلوی هم نگاه مشابهی به این موضوع دارد که البته به دلایل مختلف هرگز به پای کیف انگلیسی نمی‌رسد. داستان منصور ادیبان روایت بر مبنای تغییر گام به گام و تدریجی یک کاراکتر به سمتی است که او را به مهره‌ای در دست انگلیسی‌ها تبدیل می‌کند و از این حیث می‌توان فیلمنامه این اثر را به عنوان یک اثر شاخص نام برد و به این نکته توجه کرد که انتخابات نه همه داستان که گوشه‌ای از قصه پرپیچ و خم داستان این کیف ساخته بریتانیای استعمارگر است.
پایتخت 4
هما همسر نقی معمولی معروف در انتخابات شورای شهر علی‌آباد کاندیدا می‌شود و اتفاقا با آن که حتی نقی هم به او رای نمی‌دهد و بر سر رای نیاوردنش شرطی عجیب می‌بندد در انتخابات پیروز می‌شود و رقیب مستقیم او یعنی بائو که شکست خورده سعی در سنگ‌اندازی در مسیر کاری او دارد. پایتخت 4 به کارگردانی سیروس مقدم از بعد از این داستان‌ها آغاز می‌شود و حالا هما باید در مقابل خواسته‌های نامعقول بائو و حتی نقی مقاومت کند.
داستان پایتخت 4 با هوشمندی سراغ شمال کشور و اتفاقاتی که در حوزه زمین‌خواری و تخریب محیط زیست می‌افتد، می‌رود و این که یک نماینده تا چه اندازه می‌تواند در مقابل فشارها بایستد و به شعارهای انتخاباتی‌اش پایبند بماند. این قصه با آن که قالبی کمدی دارد، اما در نقطه ماقبل پایانی به یک فاجعه منتهی می‌شود و هما برای آن‌که بر سر عهد خود بماند و شرافت نمایندگی‌اش را حفظ کند بر اثر فشارهای روحی سکته می‌کند. این مجموعه بر خلاف بسیاری از مجموعه‌ها و فیلم‌های سینمایی با موضوع انتخابات سراغ پس از انتخاب شدن یک نماینده می‌رود تا نشان دهد این پروسه در کشور هنوز برای بسیاری از مردم عادی نا آشناست.
فیلم تلویزیونی پل
تله‌فیلم پل به کارگردانی تینا پاکروان داستان سه دانش‌آموز در یکی از شهرک‌های اطراف تهران است که برای حل مشکل رفت و آمد و آلودگی آب‌های محل زندگیشان و تعمیر پل محله سراغ شهردار، استاندار و نماینده شهرک‌شان می‌روند، اما هر بار به بهانه‌ای و با استناد به قوانین به اداره دیگری پاسکاری می‌شوند تا در نهایت به نامزد انتخابات دوره جدید می‌رسند که از قضا معلم ورزش خودشان است.
آنها تصمیم می‌گیرند برای معلمشان در تبلیغات انتخاباتی سنگ تمام بگذارند، اما این معلم شریف تصمیم می‌گیرد به جای تبلیغات، هزینه این کار را برای تعمیر پل صرف کند و از کاندیداتوری انصراف می‌دهد.
تله‌فیلم پل اثری است نوجوانانه که تم اصلی‌اش را بر مبنای بروکراسی فلج‌کننده در امور اجرایی کشور بنا نهاده و به‌خوبی به قصه اقشار فرودست و محروم می‌پردازد و در این میان از نقش سازمان‌های مردم‌نهاد و مشارکت‌های مردمی می‌گوید که باید تقویت شود.
آخرین دعوت و علی‌البدل
آخرین دعوت به کارگردانی حسین سهیلی‌زاده داستان نماینده سابق مجلس با بازی فرامرز قریبیان است که طی یک تصادف از هوش می‌رود و وقتی به هوش می‌آید خود را در بیابانی در سال 60 هجری و در مرز انتخاب سپاه یزید و امام حسین(ع) می‌بیند. این مجموعه با آن که مستقیما به انتخابات نمی‌پردازد، اما قهرمان داستانش نماینده سابق مجلس است و حال او باید میان حق و باطل یکی را انتخاب کند. ایده محوری داستان بسیار جذاب است. این که هر فرد بر مبنای تصوری که از خود و دینداری‌اش دارد اگر در روز عاشورا بود حرکتش به کدام سو می‌توانست باشد؟ این مجموعه با بازی بازیگرانی همچون فرامرز قریبیان و حامد بهداد در ذهن‌ها ماندگار شده است. علی‌البدل به کارگردانی سیروس مقدم هم با آن که یک سریال انتخاباتی مستقیم نیست، اما تم اصلی‌اش بر مبنای انتخاب غلط و ورود افرادی ناصالح به نهادهای تصمیم‌گیرنده همچون شوراهای شهر و روستاست که باعث ویرانی و حیف و میل اموال عمومی می‌شود. این مجموعه هم مانند اثر دیگر مقدم به وقایع پسا انتخاباتی می‌پردازد.
فیلم سینمایی ایران برگر
مسعود جعفری جوزانی در ایران برگر سراغ یک کمدی روستایی می‌رود که اتفاقا انتخاباتی هم هست. دو خان متمول روستا برای انتخاب شدن به عنوان نماینده روستا دست به هر کاری می‌زنند و در این میان از انواع روش‌ها همچون تطمیع و تهدید استفاده می‌کنند، اما در نهایت مردم روستا معلم شریف مدرسه روستا را انتخاب می‌کنند. بازی علی نصیریان یکی از ویژگی‌های مهم ایران برگر است که به ساده‌ترین شکل داستان‌های انتخاباتی را به تصویر می‌کشد.
اخراجی‌ها 3
داستان اخراجی‌ها 3 در نگاه کلانش درباره درگیری‌های دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری است که هر کدام نماینده یکی از گرایش‌های سیاسی عمده کشور هستند. حاجی گرینوف و اکبر دباغ که در کارزار انتخاباتی از هیچگونه بی‌اخلاقی رویگردان نیستند و در این میان کاندیدای بی‌سر و صدا با بازی سیدجواد هاشمی مورد نظر مردم قرار می‌گیرد. اخراجی‌ها 3 با آن که همچون دو سری اول این فیلم تم جنگی دارد و به احوالات آدم‌های پس از جنگ می‌پردازد، اما در حقیقت واکنشی است از سوی مسعود ده‌نمکی به انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری و حواشی پس از آن که در زمان ساخته شدن و اکران هم با حواشی و نظرات متفاوتی همراه بود. در سینمای ایران و طی این سال‌ها فیلم‌های دیگری هم با موضوع انتخابات یا نامزدها ساخته شده‌اند. از فیلم سینمایی تیک به کارگردانی اسماعیل فلاح‌پور با بازی ابوالفضل پورعرب که داستان یک نامزد نمایندگی مجلس است تا قلاده‌های طلا و حتی بادیگارد ابراهیم حاتمی‌کیا که یکی از داستان‌های فرعی‌اش به نامزد انتخابات ریاست جمهوری می‌پردازد.
اما نکته مسلم این است که سینما و تلویزیون به دلیل وجود یک سری ملاحظات سیاسی هرگز آن طور که باید و شاید به پدیده انتخابات در آثار داستانی نپرداخته و البته این روند در یک دهه گذشته در حال بهبودی است. ژانر فیلم‌های انتخاباتی به تجربه نشان داده برای مخاطب عام بسیار جذاب است؛ مخاطبی که در تمام این سال‌ها و به طور متوسط هر دو سال یک بار پای صندوق‌های رای حضور داشته و ساختن فیلم و سریال با این مضمون مهم و برای این مخاطب مسئول و باهوش کمترین کاری است که می‌توان کرد.
منبع: قاب کوچک جام جم
