میزبان این مناظره شبکه فاکس نیوز بود و هدایت آن را کریس والاس، مجری این شبکه خبری بر عهده داشت. در این مناظره علاوه بر خانواده هر دو نامزد، خبرنگاران و تعدادی از شهروندان آمریکایی نیز حضور داشتند. انتخابات ریاست جمهوری ایالاتمتحده آمریکا در 8 نوامبر 6201 برگزار خواهد شد.
سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه
یکی از محورهای اصلی مناظره پایانی به بحث خاورمیانه اختصاص پیدا کرد. کلینتون از ایجاد "منطقه پروازممنوع" حرف به میان آورد و آن را ابزاری برای فشار به روسیه و ایران دانست. او ادامه داد: "من واقعاً از نگرانیهای مشروع، آگاهی دارم. چنین کاری زمانبر خواهد بود و مستلزم مذاکرات است؛ چراکه ما باید برای روسها و سوریها تبیین کنیم که هدف ما از ایجاد مناطق امن در عرصه میدانی چه چیزی است."وی حضور ایران و روسیه در سوریه را عامل ادامه تروریست عنوان کرد و گفت: «تا زمانی که جنگ داخلی سوریه با حمایت ایران و روسیه ادامه داشته باشد، این کشور محل حضور تروریستها باقی میماند.» او حضور نظامی در عراق را یک اشتباه اعلام و تلاشهای "ارتش عراق" با حمایت "نیروهای کرد" و "کمک و مشورت شماری از نیروهای ویژه آمریکایی" را مثبت ارزیابی کرد.نامزد دموکرات انتخابات یکی از اهداف سیاست خارجی ایالاتمتحده را "بازپسگیری موصل" اعلام کرد. او با "دشوار" خواندن این نبرد گفت که "هیچ توهمی" دراینباره ندارد و هدف بعدی ادامه حرکت به سمت سوریه خواهد بود، بهگونهای که "بازپسگیری" انجام شود و "حرکت به سمت الرقه که مقر داعش است" صورت پذیرد.
ترامپ بار دیگر با انتقاد از سیاستهای اوباما در خاورمیانه نتایج آن را به نفع ایران، اسد و روسیه ارزیابی کرد. او در مورد عملیات در عراق و آزادسازی موصل زبان به طعن گشود و گفت: «موصل بالاخره آزاد میشود؛ اما از سه ماه پیش ما گفتیم که میخواهیم موصل را آزاد کنیم. خوب، همه سرانشان فرار کردند. پس اصل غافلگیری کجای قضیه است؟»این نامزد جمهوریخواه با اشاره به اینکه آزادسازی موصل به نفع ایران خواهد بود، گفت: "وقتی موصل آزاد شود، ایرانیها باید نامه تقدیر و تشکر برای ما بنویسند. همانطور که قبلاً اشاره کردم، عراق را به ایران تقدیم میکنیم." وی همچنین با "احمقانه خواندن" توافق هستهای با ایران ادامه داد: "ما با این کار عملاً تسلیحات هستهای را تقدیمشان کردیم. حالا آنها باید به خاطر موصل هم از ما تشکر کنند؛ چراکه ایران برنده موصل خواهد بود."
ترامپ در اظهارنظری جدید که مورد توجه بسیاری از تحلیلگران سیاسی قرار گرفته است از سیاست خارجی اوباما در حمایت از شورشیان بهشدت انتقاد کرد و گفت: "ما از شورشیانی حمایت میکنیم که اصلاً نمیدانیم چه کسی هستند؛ شورشیانی که به اندازه اسد بد هستند و حالا به نیروهایی بدتر از اسد هم تبدیل شدهاند."ترامپ با بیان اینکه داعش را "هیلاری کلینتون" به وجود آورده است، فهم پیشینهی کاری هیلاری کلینتون را در "اوضاع سوریه و مهاجرت" دانست. وی همچنین افزود: "کلینتون و اوباما خلأ بزرگی در عراق بر جا گذاشتند و گروهی کوچکی این خلأ بزرگ را پر کرد. ما هرگز نباید به عراق میرفتیم اما حال که رفتیم نباید اینگونه میدان را خالی میکردیم. به همین خاطر است که می گویم او داعش را به وجود آورد و هماکنون شاخههای داعش در 32 کشور دنیا حضور دارند."
روسیه و ویکی لیکس
یکی دیگر از محورهای اصلی آخرین مناظره به روسیه بازمیگشت. کلینتون با بیان اینکه ویکی لیکس با تشویق ترامپ بهوسیله روسها هک شده است، این اقدام را جاسوسی روسیه در برابر "مردم آمریکا " خواند. او گفت: "روسیه به ما حمله سایبری کرده و با این کار اطلاعات ما را به سرقت برده است. این کار به دستور بالاترین سطح در روسیه یعنی پوتین انجامگرفته و ترامپ هم این کار را تشویق کرده است."
ترامپ با انتقاد از این سخن کلینتون، تصریح کرد که نامزد دموکراتها تلاش میکند با عوض کردن بحث از پاسخ دادن به سؤالها طفره برود. کلینتون همچنین با حمله به ترامپ، مبنای سخنان چاپلوسانه ولادیمیر پوتین در حمایت از ترامپ را اینگونه تحلیل کرد که پوتین به دنبال یک "عروسک خیمهشببازی در جای رئیسجمهور" است تا به این وسیله بتواند منافع روسیه را بهتر تأمین کند.نامزد جمهوریخواه در پاسخ به این سخن کلینتون خود او را "عروسکی خیمهشببازی" نامید و گفت: "من پوتین را نمیشناسم. او حرفهای خوبی دربارهی من زده است. اگر ما بتوانیم با روسیه تعامل داشته باشیم، موقعیت خوبی برای ما پیش میآید."او در ادامه برنامههای اوباما در سوریه را شکستخورده نامید و بر لزوم همکاری با پوتین در حل بحران تأکید کرد: " اگر روسیه و آمریکا باهم بهخوبی کنار بیایند و با داعش بجنگند این خیلی خوب است. پوتین برای رئیسجمهور ما و کلینتون احترامی قائل نیست." ترامپ همچنین گفت: "اگر آمریکا با روسیه همراه شود خیلی بد نیست. پوتین در هر گامی که هیلاری و اوباما برداشتهاند از آنان پیش است و هوشمندانهتر عمل کرده است حالا چه سوریه باشد، چه هر جای دیگر."
پذیرش نتیجه انتخابات
وقتی از دو نامزد پرسیده شد که آیا نتیجه انتخابات قبول خواهند کرد، دونالد ترامپ از دادن پاسخی قطعی طفره رفت تا این موضوع به یکی از چالشهای انتخابات پیش رو تبدیل شود. ترامپ در توضیح این پاسخ خود گفت: "به وقتش موضوع را بررسی میکنم. هماکنون قصد ندارم درباره نتیجه چیزی بگویم؛ زیرا چیزی که میبینم خیلی بد است. رسانهها اصلاً امانتدار نیستند. فساد در آنها بیداد میکند. آنان اذهان مردم را مسموم کردهاند."ترامپ بارها و بارها از لفظ "تقلب بزرگ" استفاده کرده است. او هر جمهوریخواهی را که این ادعا را انکار کند "نابالغ" خوانده است. وی همچنین از حامیان وفادار خود خواسته تا بهعنوان "ناظران انتخاباتی ترامپ " برای جلوگیری از تقلب در انتخابات داوطلب شوند.
در واکنش به این سخن ترامپ، کلینتون با انتقاد از رفتار او گفت: "هر زمان ترامپ فکر میکند که چیزها مطابق میلش پیش نمیرود، ادعا میکند که تقلبی در برابرش صورت گرفته است." وی همچنین ادامه داد: "این یک طرز فکر است؛ یعنی طرز فکر او اینگونه است. هرچند این طرز فکر خندهدار است؛ اما واقعاً نگرانکننده است." کلینتون بعد از پایان مناظره در خصوص این سخنان ترامپ، آن را "هولناک" خواند. وی همچنین در گفتوگوی خود با خبرنگاران اعلام کرد: "وقتی او در حال شکست است، هر سیستمی را متهم میکند."
سقطجنین
حامیان و مخالفان حق سقطجنین در انتظار فرصتی برای شنیدن نظرات نامزدهای انتخابات در این مورد بودند. آنها توانستند پاسخهای انگشتشماری را در لابهلای صحبتهای دو نامزد بیابند و این نخستین باری بود که کلینتون در صحنه مناظره اینچنین پرحرارت اظهارنظر میکرد. او با حمایت از قانون سقطجنین، آن را "مبارزه برای زندگی" عنوان کرد. او قضاوت رو در برابر وید (Roe v. Wade) را نقطه عطفی در قانون سقطجنین دانست و تأکید کرد که این قانون بهوضوح از مقرراتی سخن میگوید که بر اساس آن "زندگی و سلامت مادر موردتوجه قرار میگیرد". کلینتون گفت که دولت ایالاتمتحده نباید در چنین تصمیماتی "احساساتی" عمل کند.در مقابل دونالد ترامپ با مخالفت در برابر قانون سقطجنین، لزوم تغییرات را در آن ضروری دانست. او موضع کلینتون را اینگونه توضیح داد: "کلینتون به شما میگوید که میتوانید کودک را از شکم مادر بیرون آورده و او را تکهتکه کنید؛ آنهم زمانی که جنین در رحم مادر در ماه نهم است". نامزد جمهوریخواه الفاظ رقیب خود را "خطابی ترسناک" خواند.
مهاجران
مهاجران یکی از موضوعات موردبحث نامزدها از یک سال پیش تاکنون بوده است. اگرچه بیش از یک سال پیش دونالد ترامپ مبارزات انتخاباتی خود با حمله به مهاجران آغاز کرد و آنها را "حاملان مواد مخدر" و "جنایتکار" نامید، اما به نظر میرسد با نزدیک شدن به زمان انتخابات این نامزد جمهوریخواه کمی در رویکرد خود معتدلتر شده باشد. ترامپ در مناظره نهایی خود با کلینتون، با تکرار لزوم مرزهایی ایمن و قوی برای ایالاتمتحده آمریکا، این ضعف را موجب "انتشار مواد مخدر" در جامعه دانست او همچنین حمایتهای صورت گرفته از سوی اتحادیه نمایندگی کارگران به همراه شورای ملی مهاجرت و گمرک را دلیلی برای همراهی با این سیاستها عنوان کرد.کلینتون با اشاره به این موضوع که " یازده میلیون نفر" در آمریکا زندگی میکنند که "فاقد اوراق هویت و شهروندی" هستند، گفت:"این افراد چهار میلیون فرزند دارند که شهروند آمریکا محسوب میشوند و تعداد آنها به پانزده میلیون نفر میرسد." این نامزد دموکرات در صحبتهای خود بخش مهمی از اصلاحات عمیق خود در حوزه مهاجران را ایجاد "گذرگاهی" برای شهروندان معرفی کرد که قصد دارد طی "100 روز نخست" حضور در کاخ سفید از آن رونمایی کند. کلینتون تأکید کرد که حل مشکل مهاجران و کنترل مرزها باید بهگونهای باشد که "منابعمان در جای درست خرج شود" و در کنار آن "از شر خلافکارها خلاص شد."ترامپ در ادامه مدعی شد که برنامههای کلینتون برای حلوفصل مسئلهی مهاجرت "فاجعهآمیز" است. او این پیشنهاد را "عفو عمومی" نامید و گفت که این طرح برای افرادی که سالهاست منتظرند بحث تابعیت آنان به نتیجه برسد "ناعادلانه" خواهد بود. وی همچنین با انتقاد ازایندست از سیاستها، قصد کلینتون را "بازگشایی مرزها" دانست و گفت که "اگر مرز نباشد، کشوری هم نخواهد بود.". او یکی دیگر از بزرگترین معضلهای ایالاتمتحده در سالهای اخیر را "هروئینی" عنوان کرد که از "مرزهای جنوبی" وارد آمریکا میشود.
جنایت و قانون حمل سلاح
بخشی از مناظره نهایی دو نامزد به "ترکیب قضات دیوان عالی آمریکا" اختصاص یافت. درحالیکه کلینتون حمایت خود را از گزینه پیشنهادی اوباما برای پیوستن به هیئت قضات دیوان اعلام کرد؛ اما رقیب او تأکید کرد که فرد دیگری باید جایگزین شود. در ادامه نامزد جمهوریخواه، رقیب خود را به مخالفت با متمم دوم قانون اساسی آمریکا متهم کرد؛ بنابراین متمم، اجازه حمل سلاح به شهروندان داده شده است؛ اما کلینتون در پاسخ با رد این اتهام، تصریح کرد که از "متمم دوم و حق حمل سلاح" حمایت میکند. او همچنین افزود که این پذیرش با "اعمال محدودیتهای معقول" تناقضی ندارد.ترامپ از وضع محدودیتهای بیشتر بر قانون حمل سلاح بهشدت انتقاد کرد و گفت: "در شیکاگو، سختترین قوانین کنترل اسلحه در ایالاتمتحده حاکم است؛ اما میتوان ادعا کرد که خشونت در این ایالات بیشتر از سایر ایالتها است؛ بنابراین از سویی سختترین قوانین حاکم است و از سویی دیگر خشونت فوقالعادهای به وجود آمده است. "میتوان اظهار داشت که در این مناظره ترامپ بر جنایت و خشونت تأکید نکرد. او در نخستین مناظره از شیکاگو بهعنوان "کشوری جنگزده" یاد کرده بود. در مقابل کلینتون بهطور خاص بر روی خشونت مسلحانه متمرکز بود. او بارها و بارها به 33000 آمریکایی اشاره کرد که سالانه با اسلحه گرم کشته میشوند. البته نباید این نکته را از یاد برد که نزدیک به دوسوم از این مرگومیرها در نتیجه خودکشی هستند.
بنیاد کلینتون
برخی از تحلیلهای آخرین مناظره حاکی از این موضوع بود که کلینتون از ارائه پاسخی قاطع به سؤال در خصوص "بنیاد کلینتون" طفره رفته است. شاید این پاسخ با منافع او در تعارض بوده است؛ چنانچه دونالد ترامپ هم اشاره کرد کافی است تا "پول بدید و بازی کنید" زمانی این ادعا قوت میگیرد که بفهمیم که کمککنندگان به این موسسه خیریه بنا به گزارشهای مختلف، با کلینتون دیدارهایی را داشتهاند بهویژه در زمانی که او وزیر امور خارجه آمریکا بوده است.در عوض پاسخ به سؤال و توضیح به این موضوع، کلینتون از زمان خود برای تعریف و تمجید از فضایل "موسسه خیریه مشهور جهانی" یعنی بنیاد کلینتون استفاده کرد. او دستاوردهای این بنیاد را "مایه افتخار" دانست و با اشاره به بخشهایی از آن، یافتن "علاج ایدز را که برای 11 میلیون نفر در جهان مقرونبهصرفه تر" یک تلاش مباهات آمیز عنوان کرد.پس از صحبتهای این نامزد دموکرات، دونالد ترامپ این بنیاد خیریه را " بنگاهی جنایی" نام نهاد. او "کمک 25 میلیون دلاری عربستان سعودی، قطر و کشورهای دیگر به ستاد تبلیغاتی" هیلاری کلینتون را شاهدی برای این موضوع دانست. او ادامه داد: "هنگامیکه شما از زنان و حقوق زنان صحبت میکنید، این کشورها همجنسبازان را از پشتبام ساختمانها پایین میاندازند. اینها افرادی هستند که زنان را میکشند و با آنان بهشدت بدرفتاری میکنند اما شما از آنان پول میگیرید. حالا سؤال اینجاست چرا پولی را که از افرادی گرفتهاید که با گروهی مشخص از مردم بدرفتاری میکنند باز پس نمیدهید؟"
رسواییهای اخلاقی
موضوع رسواییهای اخلاقی که بر مناظره دوم سایه انداخته بود، در مناظره سوم نیز پسلرزههایی را به دنبال داشت و بهنوعی پای دو نامزد به این بحث باز شد. پس از انتشار فایل رسوایی اخلاقی ترامپ، چند زن مدعی شدند که مورد آزار جنسی ترامپ واقع شدهاند. ترامپ با رد این اتهامات همه این داستانها در مورد سوءاستفادههای جنسی را "کاملاً نادرست" خواند. او با "سست" دانستن اینگونه شگردهای کمپین کلینتون تأکید کرد:"هیچکسی بیشتر از من برای زنان احترام قائل نیست، هیچکس." هرچند بعدازاین اظهارنظر ترامپ حاضران در کنفرانس شروع به خندیدن کردند.کلینتون با بیان اینکه ترامپ از آخرین مناظره، هیچ پیشرفتی را در برخوردش با زنان نداشته است، به موضوع کلیپ انتشاریافته در سال 2005 اشاره کرد و گفت که او در آن فایل با تکبر از "لمس زنان برخلاف اراده" آنها سخن میگوید. این نامزد زن دموکرات تصریح کرد: "دونالد ترامپ فکر میکند که تحقیر زنان باعث بزرگی او میشود. به همین خاطر است که ارزش و کرامت آنان را هدف قرار میدهد." او همچنین افزود:" فکر نمیکنم زنی وجود داشته باشد که این احساس را نفهمد."دونالد ترامپ در این مناظره یکی از شدیدترین حملات خود به هیلاری کلینتون را رقم زد. زمانی که نامزد دموکرات در حال صحبت درباره سیاست خود را در بخش امنیت اجتماعی بود، دونالد ترامپ با قطع صحبتش، او را "مانند ی یک زن زننده" عنوان کرد. این توهین باعث واکنشهای زیادی علیه این نامزد جمهوریخواه شده است.
حضور نامزدها در مناظره
مناظره پایانی انتخابات ریاست جمهوری ایالاتمتحده آمریکا حدود 90 دقیقه به طول انجامید که سهم هر یک از حاضران به شرح زیر اندازهگیری شده است:
هیلاری کلینتون (نامزد حزب دموکرات) 40:49
دونالد ترامپ (نامزد حزب جمهوریخواه) 34:48
کریس والاس (ناظر مناظره و مجری شبکه فاکس نیوز) 15:34
در خصوص تعداد وقفههایی که هر یک از مشارکتکنندگان در صحبتهای یکدیگر ایجاد کردند، اعداد به شرح زیر است:
دونالد ترامپ در صحبتهای کریس والاس: 30 بار
هیلاری کلینتون در صحبتهای کریس والاس: 17 بار
دونالد ترامپ در صحبتهای هیلاری کلینتون: 37 بار
هیلاری کلینتون در صحبتهای دونالد ترامپ: 5 بار
آخرین مناظره در میان کاربران اینترنتی
سومین و آخرین مناظره انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در میان کاربران اینترنتی بازتاب گستردهای داشته است که در ادامه برخی موارد آن میپردازیم:
بیشترین سؤالات در مورد آنچه توسط دونالد ترامپ در مناظره سوم گفته شده است:
1- آیا دونالد ترامپ حمله به عراق را حمایت کرد؟
2-قاضی گینزبرگ در مورد ترامپ چه گفت؟
3- آیا "bigly" یک کلمه است؟
4- آیا ترامپ عبارت "مانند یک زن زننده" را به کار برد؟
5- چه تعدادی از مردم بهوسیله اوباما اخراج شدند؟
بیشترین سؤالات در مورد آنچه توسط هیلاری کلینتون در مناظره سوم گفته شده است:
1- " Roe vs Wade" چیست؟
2- چه اتفاقی در بنیاد کلینتون افتاد؟
3-هیلاری کلینتون چه چیزی را حذف کرد؟
4-کجا میتوانم اظهارنامه مالیاتی کلینتون را پیدا کنم؟
5- موضع کلینتون در برابر متمم دوم چیست؟
بیشترین سؤالات مرتبط با دونالد ترامپ در روز گذشته:
1- بیلی بوش به ترامپ چه گفت؟
2-مناظره بعدی میان هیلاری و ترامپ چه زمانی است؟
3-همسر دونالد ترامپ چندساله است؟
4-دونالد ترامپ چند فرزند دارد؟
5-اختلاف آرای میان ترامپ و کلینتون چقدر است؟
بیشترین مسائل جستجو شده مرتبط با دونالد ترامپ:
1-زنان
2-سقطجنین
3- مهاجرت
4- ازدواج همجنس
5- اسلحه
بیشترین سؤالات مرتبط با هیلاری کلینتون در روز گذشته:
1-هیلاری کلینتون اهل کجاست؟
2- چرا هیلاری برای بن غازی مقصر است؟
3- چه کسی است پیشرو نظرسنجی است؛ کلینتون یا ترامپ؟
4- هیلاری کلینتون در کدام دانشگاه بوده است؟
5-هیلاری چه تعداد رأی دارد؟
بیشترین مسائل جستجو شده مرتبط با هیلاری کلینتون:
1- سقطجنین
2- مهاجرت
3- اسلحه
4- کاتولیک
5-آموزشوپرورش
بیشترین جستجوهای مرتبط با دونالد ترامپ:
1- اخبار
2- ویدئو
3- توییتر
4- SNL
5- نظرسنجی
بیشترین جستجوهای مرتبط با هیلاری کلینتون:
1- ویکی لیکس
2- سن
3- توییتر
4- ثروت
5- اخبار
بیشترین سؤالات جستجو شده مرتبط با کریس والاس:
1- کریس والاس چه کسی است؟
2-آیا کریس والاس دموکرات است؟
3- آیا کریس والاس حامی ترامپ است؟
4- آیا کریس والاس مخالف ترامپ است؟
5-آیا کریس والاس رفتار عادلانه خواهد داشت؟
نتایج آخرین نظرسنجیها
یک ساعت بعد از خاتمه آخرین مناظره انتخابات ریاست جمهوری امریکا، سی ان ان آماری را منتشر کرد که بر اساس آن، هیلاری کلینتون با 52 درصد آرا، برنده این مناظره اعلام شد؛ بنابراین نظرسنجی، دونالد ترامپ تنها توانست 39 درصد آرا را به خود اختصاص دهد. این سومین باری بود که نظرسنجی سی ان ان نامزد دموکرات را برنده نظرسنجی اعلام میکرد.
منبع: CNN
همانطور که در نظرسنجی هم دیده میشود، درصد آرای هیلاری کلینتون روند نزولی را داشته است؛ اما درصد آرای دونالد ترامپ بعد از هر مناظره روندی صعودی را پشت سر گذاشته است.بر اساس آخرین نظرسنجی Real Center Politic کلینتون با 48 درصد آرا از رقیب خود پیش است؛ بنابراین نظرسنجی دونالد ترامپ 42 درصد آرا را در اختیار دارد.
پسازاین مناظره پایگاه نظرسنجی YouGov نیز از ۱۵۰۳ نفر از رأیدهندگان تماشاگر این مناظره، نظرسنجی به عمل آورد. نتایج این نظرسنجی نیز از برتری کلینتون با کسب ۴۹ درصد آرا حکایت میکرد. در مقابل دونالد ترامپ توانست ۳۹ درصد آرا را به دست آورد. در این میان ۱۲ درصد شرکتکنندگان معتقد بودند که هر دو نامزد در این مناظره برابر شدند.پایگاه خبری Fox61 در نظرسنجی خود که ساعتی پس از پایان آخرین مناظره در ایالت نوادا برگزار شد، اعلام کرد که دونالد ترامپ با 60 درصد آرا در مقام اول نظرسنجی قرار دارد و رقیب دموکرات او 36 درصد آرا را به دست آورده است. نزدیک به 4 درصد آرا نیز هیچیک را برنده این مناظره ندانستند.