به گزارش گروه تاریخ مشرق؛ اولیـن سالگـرد قـیام 15خـرداد در سال 1343 با صـدور بیانیه مـشتـرک امام خمـیـنـى و دیگر مراجع تقلید و بیانیه هاى جداگانه حـوزه هاى علمـیه گرامـى داشـتـه شـد و به عنـوان روز عزاى عمـومـى معرفـى شـد.

امـام خمـینـى در 4 آبـان 1343 بـیانـیـه اى انقلابـى صادر کرد و درآن نـوشـت : دنـیا بـدانـد که هر گرفـتارى اى کـه ملـت ایـران و مـلـل مسلمـیـن دارنـد از اجـانب اسـت، از آمـریکاست، ملـل اسلام از اجـانب عمـومـا و از آمـریکـا خصـوصـا متنفــر است... آمـریکـاست که از اسـرائیل و هـواداران آن پشتیبـانـى مـى کنـد. آمریکاست که به اسرائیل قـدرت مـى دهـد که اعراب مسلـم را آواره کند. افشاگرى امام علیه تصـویب لایحه کاپیتولاسیون، ایران را در آبان سـال 43 در آستـانه قیـامـى دوبـاره قرار داد.

سحرگاه 13 آبان 1343 دوباره کماندوهاى مـسلح اعـزامى از تـهـران، مـنزل امام خمـیـنى در قـم را محاصره کـردنـد. شگـفـت آنـکه وقـت باز داشت، هـمـاننـد سال قـبـل مصادف با نیایـش شبـانه امام خمینـى بـود.حضرت امام بازداشت و بـه هـمراه نیروهاى امـنـیـتى مـستقیما بـه فرودگاه مهرآباد تهران اعـزام و بـا یک فـرونـد هـواپـیـماى نظامى کـه از قبل آماده شـده بـود، تحت الحـفـظ مامـوریـن امـنیـتى و نظامى بـه آنکارا پـرواز کـرد. عـصـر آنـروز ساواک خـبـر تـبـعـیـد امـام را بـه اتهام اقـدام علیه امنیت کشـور ! در روزنـامه ها مـنتـشـر سـاخت.

علی رغم فضاى خفقان موجى از اعتراضها بـه صـورت تـظـاهـرات در بـازار تهران،تعطیلى طولانى مدت دروس حوزه ها و ارسال طومارها و نامـه ها به سازمانهاى بیـن المللـى و مـراجع تقلیـد جلـوه گـر شد.

اقامت امام در ترکیه یازده ماه به درازا کشید در این مدت رژیم شاه با شدت عمل بـى سابقه اى بقایاى مقاومت را در ایران در هـم شکـست و در غیاب امام خمینى به سرعت دست به اصلاحات آمریکا پـسند زد. اقـامت اجبارى در تـرکیـه فـرصتـى مغـتـنـم بـراى امـام بـود تا تـدویـن کتـاب بزرگ تحـریـر الـوسیله را آغاز کند.

متن زیر نامه‌ای است که در دوران تبعیدشان در ترکیه برای فرزند خود سید مصطفی نوشته‌اند.





متن نامه امام به سید مصطفی خمینی هنگام تبعید در ترکیه(19 آبان 1343)
بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم
5 رجب 84
قم ـ به مصطفى خمينى برسد

نور چشمى، بحمداللّه‏ تعالى با سلامت قبل از ظهر روز حركت از قم وارد آنكارا شدم و له‌‏الشكر حالم خوب است، شماها نگران نباشيد. آنچه از طرف خداوند تعالى مقدر شده است، جميل است. خداوند توفيق خدمت به همۀ ما عنايت فرمايد. لازم است در موضوع مادر و خواهرها و احمد و بستگان به شما تأكيد كنم، رضاى خداوند و رضاى من در حُسن سلوك با آنهاست. مادر خيلى احتياج به خدمت دارد، بايد از هر حيث مادى و معنوى رضايت او را به دست آوريد، نگذاريد نگرانى پيدا كند، راحتى او را فراهم کنيد.

بناست ما را به «بورسا» كه على المذكور يك شهر مذهبى است ببرند، اگر ممكن شد از آنجا هم اطلاع مى‏‌دهم. شما از سلامت خودتان مرا مطلع كنيد. اگر ممكن شد، كتاب‏‌هاى درسى فقه مرا، يعنى مكاسب و حواشى را به وسيلۀ سفارت ايران بفرستيد. كاغذ هم لابد به وسيلۀ سفارت بايد بنويسيد. تتمۀ پول زغال آقاى طباطبايى را بدهيد. شهريه را اگر ممكن شد بگيريد بدهيد. از خوراكى، خشكبار از قبيل گز و پسته بفرستيد مانع ندارد.

باز هم تكرار مى‏‌كنم كه حالم خوب است و محتاج استراحت بوده و هستم. جزئى وجهى به دخترها مى‏‌دادم از وجه خمين و تتمه را از سهم سادات بدهيد. شهريۀ مادر را بدهيد. احمد را راضى نگه داريد، شهريه‏‌اش را بدهيد.

به من در تهران گفتند، اگر خانواده را بخواهيد مى‏‌فرستيم، لكن صلاح نيست. اينجا به ايشان بد خواهد گذشت، من هم از ناراحتى ايشان ناراحت خواهم شد. لباس لازم نيست بفرستيد، مگر عبا.

در خاتمه سلامت همه را طالب هستم. به همۀ دوستان و اصحاب سلام مى‏‌رسانم و از همه اميد عفو دارم. قهراً در وضع تخفيف داده مى‏‌شود. از خداوند متعال، حُسن عاقبت و عافيت براى خودم و شماها خواستارم. والسلام عليكم.
روح‏ اللّه‏ الموسوى الخمينى
به گماشتگان سلام برسانيد.
به حضرتين اخوين محترمين لدى الملاقات سلام مخصوص برسانيد. والسلام.

*کتاب نهضت امام خمینی، دفتردوم، مولف: سید حمید روحانی