گروه اقتصادي مشرق- قيمت نفت خام در سال گذشته ميلادي يعني در سال 2015 حدود 35 درصد کاهش يافت و نرخ آن روي بشکهاي 37 دلار شناور بود.
اکثر کارشناسان نفتي اعتقاد دارند که قيمت نفت در سال 2016 افزايش پيدا خواهد کرد ولي تا بازگشت قيمت نفت به بالاي 90 دلار مسيري طولاني در پيش است.
در يک سو تقاضاي نفت بهخصوص در چين کاهش پيدا کرده ولي از سوي ديگر کشورهاي بزرگ نفتي براي رقابت در بازار، استخراج بيش از حد انجام ميدهند.
در واقع افت رشد اقتصادي چين بهعنوان دومين اقتصاد برتر جهان تاثير به سزايي در اين زمينه داشته است. نرخ رشد اقتصادي چين در سه ماهه سوم سال 2015 به پايينترين سطح در شش سال اخير و پس از بحران مالي جهاني رسيده بود.
توليد ناخالص داخلي (GDP) دومين اقتصاد بزرگ جهان در سه ماهه سوم سال 2015 به 9/ 6 درصد رسيد و همين امر موجب افزايش نگراني در بازارهاي جهاني شد که خود اين امر کاهش تقاضاي نفت در بازار چين را بهدنبال داشت.
از سويي ديگر اوپک بهعنوان بزرگترين بازيگر در بازار نفت، اين روند را پيش گرفته است و توليدات خود را کاهش نميدهد تا قيمت افزايش پيدا کند.
کارتل عربستان سعودي تلاش ميکند تا محصولات خود را با قيمت بالاتري به آمريکا و کشورهاي ديگر بفروشد. همه اين وقايع در حالي است که ايران در حال بازگشت به رتبههاي بالا در توليد نفت جهان است و به اين دليل رقابتي در اوپک بهوجود آمده است.
ايران بعد از برداشته شدن تحريمها تصميم دارد توليد خود را به 5/1 ميليون بشکه در روز برساند که اين بدان معناست که تعداد عرضه بيشتر از وضعيت فعلي ميشود.
افت بزرگ قيمت نفت از 108 دلار به 37 دلار در تنها 18 ماه باعث ايجاد مشکل براي توليدکنندههاي آمريکايي شده است. بيشتر آنان با بدهيهاي زيادي مواجه شدهاند. اوضاع نابهسامان صنعت نفت آمريکا در سال 2015 باعث بيکاري قريب به 100 هزار نفر شد.
انتظار ميرود توليدات صنعت نفت آمريکا در سال 2016 کاهش پيدا کند ولي نه در حدي که بازار را نامتعادل کند. دکتر شاهويسي که مطالعات آيندهپژوهي هم در حوزه اقتصاد انجام ميدهد، اعتقاد دارد: «در سال 2016 ميلادي يا بهعبارت بهتر در سال 1395 شمسي ما قطعا افزايش نرخ نفت را خواهيم داشت.
چند وجه اثرگذار در پيشرانها وجود دارد که بهنظر ميرسد اثرگذاري اين حوزه را منطقيتر ميکند. يکي از اين پيشرانها فشاري است که جمهوري اسلامي ايران وارد ميکند تا سهم خود را در بازار نفت باز کند و شايد در سه تا شش ماهه اول و دو فصل اول، قبل از اجلاس بهاره اوپک، اين يک فشار مصنوعي باشد و با فريز کردن بازار عربستان شايد اتفاق مثبتي رخ ندهد.
اما بهنظر ميرسد با يک فشار اقتصاد سياسي به بازار مقصد عراق و با يک فشار اقتصاد سياسي به بازار توليد عربستان و از طرف ديگر با توجه به فرصتهاي جديدي که بين ايران و مشتريان سنتياش، يعني اروپاييان بهوجود آمده است، به احتمال زياد جهشهايي را در قيمت نفت شاهد باشيم.
روشي که بازار ايران براي دريافت پول نفت خود دارد، فروش نفت ايران در بازار اروپا بهصورت 120 روزه به بالاست. ايران برخلاف بازار عربستان و عراق که بهخاطر کسري بودجه مزمني که دارند، بهصورت نقد معامله ميکنند، رويه ديگري دارد. ورود ايران به بازار نفت و پايبندياش به اين مسئله يک کشش اوليه را در اروپاييان براي معامله با ايران بهوجود آورده است که نهايتا مقصد مازاد توليد عراق و بعدا عربستان را ميتواند دچار گسست و چالش کند».
اين کارشناس اقتصادی با مد نظر قرار دادن روابط ايران و چين و تاثير آن در افزايش قيمت نفت، معتقد است: «اگر به اين موضوعات روابط راهبردي ايران و چين را که اخيرا گسترش يافته است و بخش عمده آن مربوط به مبادله انرژي بين ايران و چين و بازگشت منابع نقدشونده ايران توسط کالا و خدمات چيني است، اضافه کنيم، عوامل موثري را در پيش رو داريم. ضمن اينکه ما بازاري جديد را هم تعريف کردهايم.
در اين بازار ما ميتوانيم با عربستان سعودي يک روند جايگزين نفت ـ گاز را بهوجود بياوريم. چون عربستانيها به گاز نياز دارند ولي خودشان فاقد منابع گازي هستند، ما ميتوانيم سوآپ کنيم.
بهنظر ميرسد ما يکسري از امتيازات را در حوزه امنيت انرژي در اختيار داريم که اين لجامگسيختگي عربستانيها را در حوزه امنيت انرژي جمهوري اسلامي ايران متحول کنيم.
براساس اين تحولآفريني، ارزيابي من اين است که اگر جمهوري اسلامي ايران براي دو فصل آينده، تا اجلاس بهاره اوپک، بتواند اين ثبات را در مديريت نفتي خودش در بازار مصرف و ذينفعان بهوجود بياورد، چه بسا يک تغيير پنج تا حدود 12 درصدي را با توجه به کشش جديد توليدات ايران احتمالا در تغييرات قيمتي شاهد باشيم. البته يکسري عوامل و پيشرانهاي بينالمللي هم هست که ميتواند در حوزه قيمت نفت اثرگذار باشد».
براساس اين تحولآفريني، ارزيابي من اين است که اگر جمهوري اسلامي ايران براي دو فصل آينده، تا اجلاس بهاره اوپک، بتواند اين ثبات را در مديريت نفتي خودش در بازار مصرف و ذينفعان بهوجود بياورد، چه بسا يک تغيير پنج تا حدود 12 درصدي را با توجه به کشش جديد توليدات ايران احتمالا در تغييرات قيمتي شاهد باشيم. البته يکسري عوامل و پيشرانهاي بينالمللي هم هست که ميتواند در حوزه قيمت نفت اثرگذار باشد».
با در نظر گرفتن ماتريسي همه ايستارهاي موجود و پيشبيني اوضاع اقتصادي جهان در سال آينده، اغلب کارشناسان معتقدند که با افزايش
قيمت نفت در سال آتي مواجه خواهيم شد.
هرچند در کنار اينها، پيشبينيهاي بدبينانهاي هم وجود دارد و برخي معتقدند که قيمت جهاني نفت يا در همين وضعيت باقي خواهد ماند يا شايد اوضاع از اين هم وخيمتر شود.
بررسي برخي نظرات و ديدگاهها درباره پيشبيني قيمت نفت در سال آينده نشانگر اين است که در صورتي که شاخصهاي اقتصادي به آرامي حرکت کنند، بازار نفت نيز بهعنوان يک مولفه تاثيرگذار و البته تاثيرپذير حرکتي آرام را در پيش خواهد گرفت. در غير اين صورت انتظارات کاهشي بر بازار حکمفرما خواهد بود.
هرچند در کنار اينها، پيشبينيهاي بدبينانهاي هم وجود دارد و برخي معتقدند که قيمت جهاني نفت يا در همين وضعيت باقي خواهد ماند يا شايد اوضاع از اين هم وخيمتر شود.
بررسي برخي نظرات و ديدگاهها درباره پيشبيني قيمت نفت در سال آينده نشانگر اين است که در صورتي که شاخصهاي اقتصادي به آرامي حرکت کنند، بازار نفت نيز بهعنوان يک مولفه تاثيرگذار و البته تاثيرپذير حرکتي آرام را در پيش خواهد گرفت. در غير اين صورت انتظارات کاهشي بر بازار حکمفرما خواهد بود.
مثلا بررسي وال استريتژورنال از پيشبيني 13 بانک سرمايهگذاري نشان ميدهد که از نظر آنها قيمت جهاني نفت در سال ميلادي 2016 ميانگين قيمتي 39 دلار براي هر بشکه خواهد داشت که افتي 11 دلاري را نشان ميدهد. بانکها همچنين پيشبيني کردند که هر بشکه نفت وستتگزاس اينترمدييت در سال 2016 بهطور متوسط 38 دلار قيمت خواهد داشت