به گزارش مشرق، پس از امضای قرارداد بزرگ خرید هواپیما از شرکت ایرباس فرانسه ابهامات و سوالات فراوانی پیرامون این قرارداد ایجاد شد و رسانه‌های مختلف هریک از منظری به نقد یا تأیید این قرارداد پرداختند. این نوشتار نیز 11 سوال اساسی پیرامون این قرارداد مطرح می‌کند. هرچند پاسخگویی مسئولین می‌تواند به شفافیت در این قرارداد کمک کند ولی انتشار متن کامل قرارداد مطالبه‌ی به حق کارشناسانی است که انعقاد این قرارداد 10.5 میلیارد دلاری علامت سوال‌های زیادی در ذهن‌شان ایجاد کرده است.
1-آیا ایران نمی‌توانست به ازای این خرید بزرگ امتیاز overhall منطقه‌ای ایرباس را طلب کند؟ با توجه به تعداد بسیار زیاد هواپیماهای ایرباس در منطقه خاورمیانه، مراجعه هواپیماهای ایرباس به ایران جهت انجام تعمیرات اساسی علاوه بر ارزآوری فراوان برای کشور می‌تواند موجب انتقال دانش فنی تعمیر و نگه‌داری هواپیما به ایران شود.
2-چه اقدامی برای داخلی سازی بخشی از یک هواپیما ولو 1% از ارزش هواپیما در این قرارداد دیده شده است. اگر در ازای خرید 10.5 میلیارد دلار هواپیما، ایرباس تعهد خرید 5% از قطعات این هواپیماها را به ایران می‌داد، ایران می‌توانست طی چندسال آینده بیش از 500میلیون دلار قطعه هواپیما صادر کند. حتی اگر این قطعات شامل صندلی هواپیما و یا برخی قطعات بدنه باشد.
3-با توجه به این خرید بزرگ چه امتیازی در حوزه دانش فنی صنعت هوایی از طرف فرانسوی اخذ شده است. در شرایطی که وزارت صنعت برای قراردادهای کمتر از 1 میلیارد دلاری خودروسازان شروط جدی برای انتقال فناوری دیده است، قطعا در یک قرارداد 10.5 میلیارد دلاری این جنبه باید بسیار قوی تر باشد
4-آیا شرکت ایرباس در قرارداد متعهد به تأمین قطعات یدکی و خدمات پس از فروش شده است؟ در صورت تشدید تحریم‌ها برای خدمات پس از فروش این هواپیماها بندی آورده شده است یا خیر؟ در غیر این‌صورت هواپیماهای ایرباس که به کشور وارد می‌شوند، در درازمدت ذر معرض خطر زمین‌گیر شدن و کمبود قطعات یدکی خواهند بود.
5-آیا ایران سایر گزینه ها را برای خرید بررسی کرده است؟ آیا شرکتی حاضر نبود فروش هواپیما را در ازای راه‌اندازی بعضی از خطوط تولید در ایران انجام دهد؟
6-آیا این حجم خرید از فرانسه (118 فروند هواپیما معادل 10.5میلیارد دلار) امتیاز ایران به فرانسه برای عقب نشینی از نقش پلیس بد در مذاکرات نبوده است؟
7-آیا خرید هواپیمای خاص 500 نفره که در حال حاضر فقط در فرودگاه امام امکان فرود دارد، درخواست طرف ایرانی بوده یا اجبار فروشنده برای انعقاد قرارداد و احیای خط تولید این هواپیمای پهن‌پیکر؟
8-با توجه به اینکه نوع قرارداد اجاره به شرط تملیک است، در صورت برگشت تحریم‌ها، قرارداد ادامه خواهد یافت و یا ایران مجبور است هواپیماها را مسترد کند؟
9-با توجه به خطرات بازگشت تحریم‌ها و دبه طرف مقابل آیا بهتر نبود قرارداد به شکل فروش قطعی و پرداخت به صورت اقساطی منعقد شود؟
10-بنا بر ادعای مدیران صنعت هوایی کشور، این قرارداد به شکل اجاره به شرط تملیک تنظیم شده است. در واقع تا زمانی که پول هواپیما به شکل کامل پرداخت نشده، هواپیما در مالکیت طرف خارجی است. حال سوال این‌جاست که در این مدت، محدودیتی در مبدأ و مقصد پروازها وجود دارد یا خیر؟ آیا این هواپیماها می توانند به هرنقطه ای مثلا سوریه پرواز کنند؟
11-ادعا شده است شرکت ایتالیایی ساچه بازپرداخت مبالغ فروش هواپیما را تضمین کرده است و از این موضوع به عنوان یک دستاورد بزرگ یاد می‌شود. حال سوال این‌جاست بانک مرکزی در ضمانت دوباره‌ی این پول نقش داشته است یا خیر؟
1-آیا ایران نمی‌توانست به ازای این خرید بزرگ امتیاز overhall منطقه‌ای ایرباس را طلب کند؟ با توجه به تعداد بسیار زیاد هواپیماهای ایرباس در منطقه خاورمیانه، مراجعه هواپیماهای ایرباس به ایران جهت انجام تعمیرات اساسی علاوه بر ارزآوری فراوان برای کشور می‌تواند موجب انتقال دانش فنی تعمیر و نگه‌داری هواپیما به ایران شود.
2-چه اقدامی برای داخلی سازی بخشی از یک هواپیما ولو 1% از ارزش هواپیما در این قرارداد دیده شده است. اگر در ازای خرید 10.5 میلیارد دلار هواپیما، ایرباس تعهد خرید 5% از قطعات این هواپیماها را به ایران می‌داد، ایران می‌توانست طی چندسال آینده بیش از 500میلیون دلار قطعه هواپیما صادر کند. حتی اگر این قطعات شامل صندلی هواپیما و یا برخی قطعات بدنه باشد.
3-با توجه به این خرید بزرگ چه امتیازی در حوزه دانش فنی صنعت هوایی از طرف فرانسوی اخذ شده است. در شرایطی که وزارت صنعت برای قراردادهای کمتر از 1 میلیارد دلاری خودروسازان شروط جدی برای انتقال فناوری دیده است، قطعا در یک قرارداد 10.5 میلیارد دلاری این جنبه باید بسیار قوی تر باشد
4-آیا شرکت ایرباس در قرارداد متعهد به تأمین قطعات یدکی و خدمات پس از فروش شده است؟ در صورت تشدید تحریم‌ها برای خدمات پس از فروش این هواپیماها بندی آورده شده است یا خیر؟ در غیر این‌صورت هواپیماهای ایرباس که به کشور وارد می‌شوند، در درازمدت ذر معرض خطر زمین‌گیر شدن و کمبود قطعات یدکی خواهند بود.
5-آیا ایران سایر گزینه ها را برای خرید بررسی کرده است؟ آیا شرکتی حاضر نبود فروش هواپیما را در ازای راه‌اندازی بعضی از خطوط تولید در ایران انجام دهد؟
6-آیا این حجم خرید از فرانسه (118 فروند هواپیما معادل 10.5میلیارد دلار) امتیاز ایران به فرانسه برای عقب نشینی از نقش پلیس بد در مذاکرات نبوده است؟
7-آیا خرید هواپیمای خاص 500 نفره که در حال حاضر فقط در فرودگاه امام امکان فرود دارد، درخواست طرف ایرانی بوده یا اجبار فروشنده برای انعقاد قرارداد و احیای خط تولید این هواپیمای پهن‌پیکر؟
8-با توجه به اینکه نوع قرارداد اجاره به شرط تملیک است، در صورت برگشت تحریم‌ها، قرارداد ادامه خواهد یافت و یا ایران مجبور است هواپیماها را مسترد کند؟
9-با توجه به خطرات بازگشت تحریم‌ها و دبه طرف مقابل آیا بهتر نبود قرارداد به شکل فروش قطعی و پرداخت به صورت اقساطی منعقد شود؟
10-بنا بر ادعای مدیران صنعت هوایی کشور، این قرارداد به شکل اجاره به شرط تملیک تنظیم شده است. در واقع تا زمانی که پول هواپیما به شکل کامل پرداخت نشده، هواپیما در مالکیت طرف خارجی است. حال سوال این‌جاست که در این مدت، محدودیتی در مبدأ و مقصد پروازها وجود دارد یا خیر؟ آیا این هواپیماها می توانند به هرنقطه ای مثلا سوریه پرواز کنند؟
11-ادعا شده است شرکت ایتالیایی ساچه بازپرداخت مبالغ فروش هواپیما را تضمین کرده است و از این موضوع به عنوان یک دستاورد بزرگ یاد می‌شود. حال سوال این‌جاست بانک مرکزی در ضمانت دوباره‌ی این پول نقش داشته است یا خیر؟
