به گزارش مشرق، «موسسه مطالعاتی واشنگتن» در تحلیلی به قلم «مایکل سینگ» مدیر این موسسه، پیشنهاداتی برای رفع برخی نقاط ضعف(از دیدگاه غرب) در توافق‌نامه هستهای ایران و 5+1 ارائه کرد.
در این گزارش تحلیلی آمده است: بحث درباره سیاست خارجی عموما با صحبت درباره تاکتیک‌های آن آغاز می‌شود؛ بعنوان مثال، برای اجرایی شدن برجام عجله کنیم یا همگی از آن دور شویم. معتقدم اگر آن را با تعیین اهداف و نتایجی که خواستار تحقق آن بوده و نقشه راه خود را بر اساس آن ترسیم می‌کنیم آغاز کنیم، سیاست بهتری بدست خواهد آمد. ما در تقویت اتحادهای خاورمیانه که طوفان‌های این منطقه را تشدید می‌کند موفق بوده‌ایم؛ مانند اتحاد با اردن، شورای همکاری خلیج‌فارس و اسرائیل. این موفقیت در مقایسه با تلاش‌های دیگر از جمله پایان‌دادن به جنگ سوریه یا تشکیل دولتی جدید در لیبی کاملا برجسته است.
علیرغم تحولات محسوس طی سال‌های اخیر، منافع ما در خاورمیانه تغییر چندانی نداشته است: منع گسترش تسلیحات، مبارزه با تروریسم، ایجاد جریان آزاد انرژی و تجارت و تامین امنیت اسرائیل. این موانع تحقق منافع بوده که دچار تغییرات شدید شده است؛ از تحقق توافق هستهای ناقص با ایران تا ظهور داعش و سقوط متحدان‌مان در مصر، تونس و دیگر کشورها.
این وضعیت جدید نیازمند استراتژی جدید بوده؛ مجموعه اقداماتی که به موانع و فرصت‌های پیش‌روی ما پرداخته و بهترین شرایط برای پیشبرد اهدافمان را فراهم نماید. همانطور که عملکرد ما در «پسابرجام» مهم است، سیاست ایران نیز در این دوره باید مطابق و تقویت‌کننده استراتژی ما باشد. در ذیل به برخی از این گام‌های سیاسی اشاره کرده‌ام. نخستین هدف ما از اجرای «برجام» باید جلوگیری از گسترش تسلیحات هستهای در خاورمیانه باقی بماند. علیرغم فراهم‌شدن برخی زمینه‌ها در برجام برای تحقق این هدف، نقاط ضعف قابل‌توجهی نیز در آن وجود دارد. نخستین و مهم‌ترین ضعف «برجام» این است که دستورالعملی کاملا قوی برای جلوگیری از تلاش پنهانی ایران برای دستیابی به سلاح اتمی ندارد.
ایران این اجازه را دارد که به تحقیق و توسعه بر روی سانتریفیوژهای پیشرفته ادامه دهد؛ مزیتی که به خوبی در تاسیسات غنی‌سازی کوچک و مخفیانه قابل استفاده است. این توافق همچنین مجوز دسترسی کامل به تاسیسات و افراد درگیر در فعالیت‌های هستهای ایران را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نمی‌دهد. برجام همچنین راه را برای ادامه برنامه موشکی بالستیک توسط ایران باز گذاشته و حتی ممکن است تهران طی هشت سال آتی کمک‌هایی نیز در این خصوص از جامعه جهانی دریافت کند. به منظور رفع این نقاط ضعف، پیشنهادات من به شرح ذیل است:
_آژانس باید با استفاده از قوانین پروتکل الحاقی و برجام، تلاش خود برای دسترسی به تاسیسات و اشخاص مرتبط با PMD از سر بگیرد.
_آژانس باید از همین قوانین دسترسی برای بررسی صحت و سقم اظهارات ایران درباره ذخایر اورانیوم خود، موجودی قطعات سانتریفیوژ و هر گفته مرتبط دیگری استفاده نماید.
_آژانس باید از همین قوانین دسترسی به منظور تائید پایان استفاده از ابزاری با استفاده‌های دوگانه و همچنین صرفا هستهای استفاده نماید؛ گرچه اولین مورد (ابزار با استفاده‌های دوگانه) بطور ویژه در برجام قید نشده است.
_در صورت امکان بجای طرح 24 روزه که در «سازوکار حل اختلافات» برجام آمده، بازرسی 24 ساعته که در پروتکل الحاقی به آن اشاره شده است، انجام گیرد.
_ایالات‌متحده و متحدانش باید علاوه بر تحت‌فشار قرار دادن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بیان درخواست‌های دسترسی خود، مطمئن شوند که این مدیرکل بعدی آژانس نیز بر این مساله متمرکز خواهد بود.
_ایالات‌متحده، اتحادیه‌اروپا و سایر شرکا باید بر روی یک لیست ثابت برای اعمال مجازات نظیر بازگشت بخشی از تحریم‌ها علیه ایران در صورت تعلیق یا نقض توافق توسط جمهوری‌اسلامی توافق کنند. شرکا باید موافقت خود با آغاز اجرای این مجازات‌ها طی سازوکار 24 روزه حل اختلافات را بیان کنند؛ (البته) اگر ایران نسبت به همکاری با آژانس کند یا بی‌میل بود.
_وزارت خزانه‌داری و وزارت خارجه آمریکا در ارتباط با همتایان خود در کشورهای متحد واشنگتن باید فعالانه به شرکت‌های آمریکایی و خارجی تفهیم کنند که تحریم‌های ضدایران همچنان باقی مانده و با آگاهی از هرگونه خطری، در ایران سرمایه‌گذاری کنند.
_ایالات‌متحده و متحدانش باید بودجه لازم برای انجام ماموریت‌های آژانس به قوی‌ترین شکل ممکن را برای این سازمان تامین نماید.
_ایالات‌متحده به سرمایه‌گذاری در زمینه شناسایی فعالیت‌های هستهای غیرقانونی ایران ادامه داده و باید با همکاری متحدانش اطلاعات بیشتری در برنامه هستهای این کشور جمع‌آوری نماید. اطلاعات بدست آمده باید به منظور کمک به ماموریت‌های نظارتی و تائیدی آژانس، به این نهاد ارائه شود.
_ایالات‌متحده، اتحادیه اروپا و سایر شرکا باید به کشورها در خصوص هرگونه صادرات غیرقانونی به ایران آگاهی داده و از آنها بخواهند که صادرات کالاهای حساس به ایران را در دستورکار خود قرار ندهند. این هوشیاری باید با نظارت هرچه بیشتر بر عملکرد چین و کره شمالی وجود داشته باشد.
_ایالات‌متحده و متحدانش باید برای تدابیر بازدارندگی سرمایه‌گذاری کنند؛ بطور مستمر تمایل خود برای استفاده از گزینه نظامی علیه ایران در صورت نقض برجام را نشان داده و مطمئن شوند که این ژست‌ها و اقدامات خشن اعتبار اظهاراتشان را افزایش می‌دهد.
در این گزارش تحلیلی آمده است: بحث درباره سیاست خارجی عموما با صحبت درباره تاکتیک‌های آن آغاز می‌شود؛ بعنوان مثال، برای اجرایی شدن برجام عجله کنیم یا همگی از آن دور شویم. معتقدم اگر آن را با تعیین اهداف و نتایجی که خواستار تحقق آن بوده و نقشه راه خود را بر اساس آن ترسیم می‌کنیم آغاز کنیم، سیاست بهتری بدست خواهد آمد. ما در تقویت اتحادهای خاورمیانه که طوفان‌های این منطقه را تشدید می‌کند موفق بوده‌ایم؛ مانند اتحاد با اردن، شورای همکاری خلیج‌فارس و اسرائیل. این موفقیت در مقایسه با تلاش‌های دیگر از جمله پایان‌دادن به جنگ سوریه یا تشکیل دولتی جدید در لیبی کاملا برجسته است.
علیرغم تحولات محسوس طی سال‌های اخیر، منافع ما در خاورمیانه تغییر چندانی نداشته است: منع گسترش تسلیحات، مبارزه با تروریسم، ایجاد جریان آزاد انرژی و تجارت و تامین امنیت اسرائیل. این موانع تحقق منافع بوده که دچار تغییرات شدید شده است؛ از تحقق توافق هستهای ناقص با ایران تا ظهور داعش و سقوط متحدان‌مان در مصر، تونس و دیگر کشورها.
این وضعیت جدید نیازمند استراتژی جدید بوده؛ مجموعه اقداماتی که به موانع و فرصت‌های پیش‌روی ما پرداخته و بهترین شرایط برای پیشبرد اهدافمان را فراهم نماید. همانطور که عملکرد ما در «پسابرجام» مهم است، سیاست ایران نیز در این دوره باید مطابق و تقویت‌کننده استراتژی ما باشد. در ذیل به برخی از این گام‌های سیاسی اشاره کرده‌ام. نخستین هدف ما از اجرای «برجام» باید جلوگیری از گسترش تسلیحات هستهای در خاورمیانه باقی بماند. علیرغم فراهم‌شدن برخی زمینه‌ها در برجام برای تحقق این هدف، نقاط ضعف قابل‌توجهی نیز در آن وجود دارد. نخستین و مهم‌ترین ضعف «برجام» این است که دستورالعملی کاملا قوی برای جلوگیری از تلاش پنهانی ایران برای دستیابی به سلاح اتمی ندارد.
ایران این اجازه را دارد که به تحقیق و توسعه بر روی سانتریفیوژهای پیشرفته ادامه دهد؛ مزیتی که به خوبی در تاسیسات غنی‌سازی کوچک و مخفیانه قابل استفاده است. این توافق همچنین مجوز دسترسی کامل به تاسیسات و افراد درگیر در فعالیت‌های هستهای ایران را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نمی‌دهد. برجام همچنین راه را برای ادامه برنامه موشکی بالستیک توسط ایران باز گذاشته و حتی ممکن است تهران طی هشت سال آتی کمک‌هایی نیز در این خصوص از جامعه جهانی دریافت کند. به منظور رفع این نقاط ضعف، پیشنهادات من به شرح ذیل است:
_آژانس باید با استفاده از قوانین پروتکل الحاقی و برجام، تلاش خود برای دسترسی به تاسیسات و اشخاص مرتبط با PMD از سر بگیرد.
_آژانس باید از همین قوانین دسترسی برای بررسی صحت و سقم اظهارات ایران درباره ذخایر اورانیوم خود، موجودی قطعات سانتریفیوژ و هر گفته مرتبط دیگری استفاده نماید.
_آژانس باید از همین قوانین دسترسی به منظور تائید پایان استفاده از ابزاری با استفاده‌های دوگانه و همچنین صرفا هستهای استفاده نماید؛ گرچه اولین مورد (ابزار با استفاده‌های دوگانه) بطور ویژه در برجام قید نشده است.
_در صورت امکان بجای طرح 24 روزه که در «سازوکار حل اختلافات» برجام آمده، بازرسی 24 ساعته که در پروتکل الحاقی به آن اشاره شده است، انجام گیرد.
_ایالات‌متحده و متحدانش باید علاوه بر تحت‌فشار قرار دادن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بیان درخواست‌های دسترسی خود، مطمئن شوند که این مدیرکل بعدی آژانس نیز بر این مساله متمرکز خواهد بود.
_ایالات‌متحده، اتحادیه‌اروپا و سایر شرکا باید بر روی یک لیست ثابت برای اعمال مجازات نظیر بازگشت بخشی از تحریم‌ها علیه ایران در صورت تعلیق یا نقض توافق توسط جمهوری‌اسلامی توافق کنند. شرکا باید موافقت خود با آغاز اجرای این مجازات‌ها طی سازوکار 24 روزه حل اختلافات را بیان کنند؛ (البته) اگر ایران نسبت به همکاری با آژانس کند یا بی‌میل بود.
_وزارت خزانه‌داری و وزارت خارجه آمریکا در ارتباط با همتایان خود در کشورهای متحد واشنگتن باید فعالانه به شرکت‌های آمریکایی و خارجی تفهیم کنند که تحریم‌های ضدایران همچنان باقی مانده و با آگاهی از هرگونه خطری، در ایران سرمایه‌گذاری کنند.
_ایالات‌متحده و متحدانش باید بودجه لازم برای انجام ماموریت‌های آژانس به قوی‌ترین شکل ممکن را برای این سازمان تامین نماید.
_ایالات‌متحده به سرمایه‌گذاری در زمینه شناسایی فعالیت‌های هستهای غیرقانونی ایران ادامه داده و باید با همکاری متحدانش اطلاعات بیشتری در برنامه هستهای این کشور جمع‌آوری نماید. اطلاعات بدست آمده باید به منظور کمک به ماموریت‌های نظارتی و تائیدی آژانس، به این نهاد ارائه شود.
_ایالات‌متحده، اتحادیه اروپا و سایر شرکا باید به کشورها در خصوص هرگونه صادرات غیرقانونی به ایران آگاهی داده و از آنها بخواهند که صادرات کالاهای حساس به ایران را در دستورکار خود قرار ندهند. این هوشیاری باید با نظارت هرچه بیشتر بر عملکرد چین و کره شمالی وجود داشته باشد.
_ایالات‌متحده و متحدانش باید برای تدابیر بازدارندگی سرمایه‌گذاری کنند؛ بطور مستمر تمایل خود برای استفاده از گزینه نظامی علیه ایران در صورت نقض برجام را نشان داده و مطمئن شوند که این ژست‌ها و اقدامات خشن اعتبار اظهاراتشان را افزایش می‌دهد.
