به گزارش مشرق، هفتمین نصیحت حکیمانه، و اندرز ارزشمند لقمان به پسرش، مساله رعایت تواضع و فروتنی است ، که می توان آن را مادر ارزش ها و کلید گنجینه کمالات نامید، لقمان به پسرش چنین فرمود: «و لا تصعر خدک للناس..» پسرم! با بی اعتنایی از مردم روی مگردان »(1) یعنی متواضع و فروتن باش.
تواضع در اصل از واژه وضع که به معنی فرونهادن است گرفته شده و مفهوم آن از نظر اخلاقی این است که انسان باید خود را در برابر خدا و خلق خدا پایین تر از موقعیت خود قرار دهد، فروتنی و فرو روحی کند و ضد آن تکبر و بزرگ نمایی و فخرفروشی است که از صفات رذیله، و مایه و پایه انحرافات فکری و عملی بسیاری است.
به طور کلی تواضع بر دو قسم است: 1. تواضع در برابر خدا که شامل تواضع، در برابر حق و قانون خدا، تواضع در برابر پیامبران و امامان و اولیاء خدا می شود؛ 2. تواضع در معاشرت با مردم، از جمله دوست، همسایه، پدرو مادر، معلم واستاد، همکار.
روشن است که تواضع در برابر خدا، عالی ترین و مهم ترین درجه تواضع است، چنان که ضد آن، تکبر در برابر خدا، بزرگ ترین گناه و سرکشی است. تواضع در برابرخدا، جزء ایمان عمیق و اعتقاد صحیح و معرفت و راهیابی به مقام قرب الهی است، نشانه آن نهایت تسلیم در برابر فرمان های خدا و اطاعت از او و کمال خشوع و خضوع در برابر عظمت او می باشد، به گونه ای که انسان خود را همچون افتادن قطره ای در اقیانوس، فنای در ذات مطلق الهی بنگرد و خود را هیچ و صفر بداند، و هیچگونه چون و چرا در برابر حق نداشته باشد، همه چیز را برای او بخواهد و در مسیر رضای الهی گام بردارد. بر این اساس امام حسن عسكري (ع) فرموده اند: كسي كه به حقوق مردم آشناتر از ديگران باشد و به اداي آن اهتمام ورزد، نزد خدا مقامي برتر از ديگران دارد و كسي كه در دنيا در برابر برادران مؤمن خويش تواضع و فروتني كند، نزد خدا در زمره صديقين و از شيعيان واقعي علي بن ابي طالب (ع) خواهد بود.
روایت است که دو تن از برادران ديني و مؤمن علي بن ابي طالب (ع) كه پدر و فرزند بودند، نزد حضرت آمدند. امام به احترام آنان برخاست و در صدر مجلس جايشان داد و خود مقابلشان نشست و دستور داد غذا بياورند. پس از غذا، قنبر تشت و ابريق و حوله اي آورد. قنبر خواست آب به دست مهمانها بريزد كه اميرمؤمنان برخاست و ظرف را از او گرفت تا خود آب به دست مهمان بريزد. او خود را به خاك انداخت و گفت: اي اميرمؤمنان چگونه راضي شوم كه خدا مرا در چنين حالي ببيند. حضرت فرمود: بنشين و دست خود را بشوي تا خداي عزوجل ببيند برادر مؤمن تو كه برتر از تو نيست، دست تو را مي‌شويد تا در قبال آن خدا دهها برابر مردم دنيا، در بهشت مرا پاداش دهد. چون از شستن دست مهمان (پدر) فراغت يافت، آب را به دست محمد حنفيه داد و فرمود: فرزندم! اگر اين پسر به تنهايي مهمان ما بود، آب بر دستش مي‌ريختم؛ ولي خدا دوست ندارد بين پدر و فرزند در يك مكان به يك گونه رفتار شود. اكنون كه پدر به دست پدر آب ريخت، بايد فرزند به دست فرزند آب ريزد. محمد نيز به دست پسر آب ريخت. آنگاه امام حسن عسكري عليه‌السلام فرمودند: شيعه واقعي كسي است كه در اين موارد از علي (ع) پيروي كند.
پی نوشت:
1- سوره لقمان، آیه 18.
منبع: حوزه
تواضع در اصل از واژه وضع که به معنی فرونهادن است گرفته شده و مفهوم آن از نظر اخلاقی این است که انسان باید خود را در برابر خدا و خلق خدا پایین تر از موقعیت خود قرار دهد، فروتنی و فرو روحی کند و ضد آن تکبر و بزرگ نمایی و فخرفروشی است که از صفات رذیله، و مایه و پایه انحرافات فکری و عملی بسیاری است.
به طور کلی تواضع بر دو قسم است: 1. تواضع در برابر خدا که شامل تواضع، در برابر حق و قانون خدا، تواضع در برابر پیامبران و امامان و اولیاء خدا می شود؛ 2. تواضع در معاشرت با مردم، از جمله دوست، همسایه، پدرو مادر، معلم واستاد، همکار.
روشن است که تواضع در برابر خدا، عالی ترین و مهم ترین درجه تواضع است، چنان که ضد آن، تکبر در برابر خدا، بزرگ ترین گناه و سرکشی است. تواضع در برابرخدا، جزء ایمان عمیق و اعتقاد صحیح و معرفت و راهیابی به مقام قرب الهی است، نشانه آن نهایت تسلیم در برابر فرمان های خدا و اطاعت از او و کمال خشوع و خضوع در برابر عظمت او می باشد، به گونه ای که انسان خود را همچون افتادن قطره ای در اقیانوس، فنای در ذات مطلق الهی بنگرد و خود را هیچ و صفر بداند، و هیچگونه چون و چرا در برابر حق نداشته باشد، همه چیز را برای او بخواهد و در مسیر رضای الهی گام بردارد. بر این اساس امام حسن عسكري (ع) فرموده اند: كسي كه به حقوق مردم آشناتر از ديگران باشد و به اداي آن اهتمام ورزد، نزد خدا مقامي برتر از ديگران دارد و كسي كه در دنيا در برابر برادران مؤمن خويش تواضع و فروتني كند، نزد خدا در زمره صديقين و از شيعيان واقعي علي بن ابي طالب (ع) خواهد بود.
روایت است که دو تن از برادران ديني و مؤمن علي بن ابي طالب (ع) كه پدر و فرزند بودند، نزد حضرت آمدند. امام به احترام آنان برخاست و در صدر مجلس جايشان داد و خود مقابلشان نشست و دستور داد غذا بياورند. پس از غذا، قنبر تشت و ابريق و حوله اي آورد. قنبر خواست آب به دست مهمانها بريزد كه اميرمؤمنان برخاست و ظرف را از او گرفت تا خود آب به دست مهمان بريزد. او خود را به خاك انداخت و گفت: اي اميرمؤمنان چگونه راضي شوم كه خدا مرا در چنين حالي ببيند. حضرت فرمود: بنشين و دست خود را بشوي تا خداي عزوجل ببيند برادر مؤمن تو كه برتر از تو نيست، دست تو را مي‌شويد تا در قبال آن خدا دهها برابر مردم دنيا، در بهشت مرا پاداش دهد. چون از شستن دست مهمان (پدر) فراغت يافت، آب را به دست محمد حنفيه داد و فرمود: فرزندم! اگر اين پسر به تنهايي مهمان ما بود، آب بر دستش مي‌ريختم؛ ولي خدا دوست ندارد بين پدر و فرزند در يك مكان به يك گونه رفتار شود. اكنون كه پدر به دست پدر آب ريخت، بايد فرزند به دست فرزند آب ريزد. محمد نيز به دست پسر آب ريخت. آنگاه امام حسن عسكري عليه‌السلام فرمودند: شيعه واقعي كسي است كه در اين موارد از علي (ع) پيروي كند.
پی نوشت:
1- سوره لقمان، آیه 18.
منبع: حوزه
