گروه بین‌الملل مشرق - هنوز کنفرانس خبری «محمد بن سلمان»، جانشین ولی عهد عربستان درباره تشکیل «ائتلاف نظامی اسلامی برای مبارزه با تروریسم» پایان نیافته بود که واکنش کشورهایی که وزیر دفاع عربستان از آنها به عنوان اعضای این ائتلاف نام برده بود، به اظهارات وی و بیانیه ریاض آغاز شد و برخی از این کشورها را واداشت تا این شاهزاده جوان سعودی را همچون پدرش مبتلا به بیماری «آلزایمر» بدانند.
واکنش و اعلام موضع کشورهایی که محمد بن سلمان آنها را عضو ائتلاف مبهم و گنگ خود عنوان کرده بود، ثابت کرد که این کشورها درحالی به عضویت این ائتلاف درآمده بودند که خود از آن بی اطلاع بودند.
این موجب شد تا سیلی از واکنش ها و انتقادات شدید به تشکیل غافلگیرانه و بدون مقدمه و پیش زمینه این ائتلاف وارد شود.
ترکیه: ائتلاف عربستان ائتلافی غیر نظامی است
ترکیه به عنوان یکی از مهمترین هم پیمانان عربستان سعودی در منطقه در واکنش به اقدام ریاض در تشکیل این ائتلاف تصریح کرد که به نظر نمی رسد، ائتلاف مورد نظر ائتلافی نظامی باشد و لازم است، در این خصوص مسئولان سعودی در روزهای آینده توضیحات بیشتری درباره آن ارائه دهند.
ترکیه اگرچه با تشکیل این ائتلاف به صورت علنی و مستقیم مخالفت نکرد، اما بعد نظامی آن را زیر سوال برد و تاکید کرد که برای مقابله با چالش هایی مانند پدیده تروریسم صرف نظر از هماهنگی نظامی و اطلاعاتی باید توجه داشت، در مبارزه با تروریسم یک بعد بسیار مهمی به نام «ایدئولوژی» وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد تا تروریسم به اسلام مرتبط نشود.
تعجب و شگفتی پاکستان
پاکستان که یکی دیگر از هم پیمانان راهبردی عربستان شمرده می شود، پس از شنیدن نامش در فهرست کشورهای عضو ائتلاف سعودی شگفت زده و متعجب می شود.
به گونه ای که وزیر خارجه این کشور تاکید می کند که اسلام آباد از ائتلافی که قصد تشکیل آن را دارد، بی اطلاع است و ریاض در این خصوص مشورتی با اسلام آباد انجام نداده است.
اندونزی مطلقا در این ائتلاف شرکت نمی کند
از سوی دیگر، اندونزی پر جمعیت ترین کشور جهان اسلام اعلام کرد که حمایتی نظامی از ائتلاف سعودی انجام نخواهد داد و وزیر خارجه این کشور تاکید کرد که کشور متبوعش مطلقا در ائتلاف نظامی با کشورهای دیگر مشارکت نمی کند.
وی وزیر خارجه اندونزی با بیان اینکه همتای عربستانی اش در چندین مناسبت به این طرح اشاره و با وی گفتگو کرده بود، اما ریاض توضیح نداد که چگونه درصدد اجرای این طرح است.
نیجریه هنوز تصمیم قطعی نگرفته است
نیجریه که دارای قدرتمندترین ارتش در قاره آفریقاست، اعلام کرد که هنوز تصمیم نهایی خود را درباره مشارکت یا عدم مشارکت در ائتلاف سعودی نگرفته است.
سخنگوی رئیس جمهوری نیجریه در اولین واکنش با اشاره به اینکه دعوت رسمی ریاض جهت عضویت در این ائتلاف را دریافت کرده، اما رئیس جمهوری نیجریه هنوز در این خصوص تصمیم قطعی نگرفته است.
آشفتگی و بهم ریختگی در لبنان
موضع لبنان در قبال ائتلاف عربستان تفاوت چندانی با دیگر کشورهای شگفت زده و متعجب یا رد کننده حضور در آن نداشت، به گونه ای که تعدادی از وزرای لبنانی از عدم اطلاع از مشارکت کشورشان در این ائتلاف خبر داده و تاکید کردند که این موضوع اصلا در نشست وزیران یا محافل رسمی و حکومتی لبنان مطرح نشده است، به همین دلیل نمی توان استقبال «تمام سلام»، رئیس دولت این کشور را موضع یا تصمیمی رسمی شمرد.
محافل رسمی در لبنان توضیح دادند که تاکنون هیچ ارگان حکومتی یا مقام مسئولی خواستار تصمیم گیری در این خصوص نشده و به نظر می رسد، تمام سلام آنقدر به قوانین کشور از جمله قانون اساسی اشراف داشته باشد که بداند، اجازه تصمیم گیری فردی و شخصی در این خصوص را ندارد.
مطبوعات لبنان نیز در مقالات و تحلیل هایی نسبت به کارآمدی ائتلاف سعودی ابراز تردید کردند، به عنوان مثال روزنامه «السفیر» در گزارشی نوشت که ائتلاف عربستان سعودی دشمنان و دولت های ناکام و شکست خورده را در برمی گیرد و رشوه مالی ریاض به قاهره جهت راضی کردن آن به پیوستن به ائتلاف عربستان چشمگیر نیست و نمی تواند، قاهره را به مشارکت ارتش مصر در ائتلافی قانع کند که رهبریش را سعودی ها برعهده دارند و فاقد هرگونه پایگاه و پذیرش مردمی است، به ویژه آنکه تاکنون چارچوبی برای ایفای نقش و ابزارهای مورد استفاده و کارآیی اش مشخص نشده است.
السفیر در ادامه افزوده است: اگرچه مبارزه با داعش باید مهمترین وظیفه این ائتلاف باشد، اما عربستان در ائتلاف جدید خود تصمیم گرفته است تا مبارزه را علیه تروریسم تعمیم دهد، بدون اینکه گروه های تروریستی را مشخص کند وبه این ترتیب زمینه تفسیرهای مختلف و متفاوت از تروریسم را ایجاد کرده است، علاوه بر اینکه ریاض زمانی از تشکیل این ائتلاف سخن گفت که اتحادیه عرب تصمیم به تشکیل نیروی نظامی مشترکی از کشورهای عضو گرفت.
«الاخبار»، دیگر روزنامه لبنانی نیز در مطلبی ضمن اشاره به اقدام عربستان جهت تشکیل ائتلاف نظامی اسلامی و به موازات آن تصمیم ترکیه مبنی بر احداث پایگاه نظامی در قطر نوشت که هاله ای از ابهام و هرج و مرج منطقه را فرا گرفته و کسی نمی داند، واقعا در منطقه چه می گذرد.
مالزی استقبال می کند، اما شرکت نمی کند
مالزی در واکنشی که بسیاری از کارشناسان آن را واکنش و پاسخی دیپلماتیک به شمار آوردند، اگرچه از تشکیل ائتلاف نظامی اسلامی عربستان سعودی استقبال کرد، اما وزیر دفاع این کشور اعلام کرد که کشور متبوعش در آن مشارکت نمی کند، ولی با آن اعلام همبستگی می کند، چون طبیعی است که در کنار چنین ائتلافی قرار بگیریم که هدف آن مبارزه با تروریسم است.
موج انتقادات در مصر
در اولین واکنش رئیس جمهوری مصر به طور ضمنی اعلام کرد که از تشکیل این ائتلاف به این جهت که با ایده قاهره جهت تشکیل نیروی نظامی عربی مشترک جهت مبارزه با تروریسم تداخل پیدا می کند، نگران است.
اما موضع رسمی و واقعی مصر در قبال ائتلاف سعودی را باید در روزنامه های نزدیک به حکومت این کشور ملاحظه کرد که پیام هایی که برای قاهره مشکل بود، از راه های دیپلماتیک آن را به ریاض برساند، از طریق مطبوعات منتقل کرد.
به همین دلیل مطبوعات مصر حمله شدیدی علیه ائتلاف نظامی عربستان سعودی به راه انداخته و تاکید کردند که این ائتلاف در چارچوب دامن زدن به منازعات طایفه ای در منطقه در حال شکل گیری است و در ادامه این سوال را مطرح کردند که تعریف این ائتلاف از تروریسم چیست و در تاثیرگذار بودن آن بر پروسه مبارزه با تروریسم در منطقه ابراز تردید کردند.
پایگاه اینترنتی روزنامه «الیوم السابع» ضمن انتقاد از این ائتلاف که کشورهایی مانند قطر و ترکیه را که متهم به حمایت از تروریسم هستند، در خود جای داده، این سوال را مطرح کرد که چرا کشورهایی مانند ایران و عراق و سوریه در این ائتلاف جای ندارند و اینکه آیا عراق کشور اسلامی نیست، یا آنچه در سوریه رخ می دهد، تروریسم نیست؟
روزنامه «الوطن» چاپ قاهره نوشت که نمی داند، این ائتلاف را چه باید نامید، چون هیچ وجه مشترکی بین کشورهای عضو آن مشاهده نمی شود. به همین دلیل این ائتلاف تنها مبارزه با تروریسم را به جنگ شیعی – سنی در منطقه تبدیل خواهد کرد.
«محمد حسنین هیکل»، نویسنده و کارشناس و تحلیلگر برجسته امور منطقه و مصر در واکنش به اعلام تاسیس ائتلاف جدید مورد نظر عربستان در صفحه توئیترش به شدت از تشکیل آن انتقاد و به اعضای آن از جمله عربستان سعودی اشغال فلسطین از سوی رژیم صهیونیستی و نادیده گرفتن این اشغالگری را یادآوری کرد.
هیکل همچنین تصریح کرد که برخی از اعضای این ائتلاف، مهمترین حامیان تروریسم از جمله داعش هستند.
این نویسنده بازر جهان عرب و مصر در ادامه این سوال را مطرح کرد که معیارهای تشکیل این ائتلاف چه بوده، ابزارها و راهکارها و راهبردهای آن چست؟ و دشمن این ائتلاف کیست؟
هیکل نوشته است که اعتقاد دارد، اعلام تشکیل این ائتلاف پس از شکست عربستان و هم پیمانانش در تجاوز به یمن در قالب عملیات «طوفان قاطع» صورت گرفته تا شاید با تشکیل ائتلاف نظامی – اسلامی راهی برای خروج از بحران یمن بیابند.
این نویسنده و تحلیلگر برجسته مصری خاطر نشان کرد: بیش از 70 سال از اشغال فلسطین می گذرد و عربستان سعودی درحالی اقدام به تشکیل ائتلاف جدید به بهانه مبارزه با تروریسم و داعش می کند که تاکنون رویارویی با رژیم صهیونیستی حتی به ذهن سعودی ها هم خطور نکرده است.
در پایان جالب است، تحلیل روزنامه صهیونیستی «جیرو زالیم پست» را نیز در اینجا ذکر کنیم که «آریل سولومون»، تحلیلگر سیاسی این روزنامه صهیونیستی در تحلیلی بر ائتلاف مورد ادعای سعودی نوشت که تلاش های عربستان برای تشکیل این ائتلاف هیچ گاه جامه عمل نخواهد پوشید و فراتر از سخن نخواهد رفت.
این موجب شد تا سیلی از واکنش ها و انتقادات شدید به تشکیل غافلگیرانه و بدون مقدمه و پیش زمینه این ائتلاف وارد شود.
ترکیه: ائتلاف عربستان ائتلافی غیر نظامی است
ترکیه به عنوان یکی از مهمترین هم پیمانان عربستان سعودی در منطقه در واکنش به اقدام ریاض در تشکیل این ائتلاف تصریح کرد که به نظر نمی رسد، ائتلاف مورد نظر ائتلافی نظامی باشد و لازم است، در این خصوص مسئولان سعودی در روزهای آینده توضیحات بیشتری درباره آن ارائه دهند.
ترکیه اگرچه با تشکیل این ائتلاف به صورت علنی و مستقیم مخالفت نکرد، اما بعد نظامی آن را زیر سوال برد و تاکید کرد که برای مقابله با چالش هایی مانند پدیده تروریسم صرف نظر از هماهنگی نظامی و اطلاعاتی باید توجه داشت، در مبارزه با تروریسم یک بعد بسیار مهمی به نام «ایدئولوژی» وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد تا تروریسم به اسلام مرتبط نشود.
پاکستان که یکی دیگر از هم پیمانان راهبردی عربستان شمرده می شود، پس از شنیدن نامش در فهرست کشورهای عضو ائتلاف سعودی شگفت زده و متعجب می شود.
به گونه ای که وزیر خارجه این کشور تاکید می کند که اسلام آباد از ائتلافی که قصد تشکیل آن را دارد، بی اطلاع است و ریاض در این خصوص مشورتی با اسلام آباد انجام نداده است.
اندونزی مطلقا در این ائتلاف شرکت نمی کند
از سوی دیگر، اندونزی پر جمعیت ترین کشور جهان اسلام اعلام کرد که حمایتی نظامی از ائتلاف سعودی انجام نخواهد داد و وزیر خارجه این کشور تاکید کرد که کشور متبوعش مطلقا در ائتلاف نظامی با کشورهای دیگر مشارکت نمی کند.
وی وزیر خارجه اندونزی با بیان اینکه همتای عربستانی اش در چندین مناسبت به این طرح اشاره و با وی گفتگو کرده بود، اما ریاض توضیح نداد که چگونه درصدد اجرای این طرح است.
نیجریه که دارای قدرتمندترین ارتش در قاره آفریقاست، اعلام کرد که هنوز تصمیم نهایی خود را درباره مشارکت یا عدم مشارکت در ائتلاف سعودی نگرفته است.
سخنگوی رئیس جمهوری نیجریه در اولین واکنش با اشاره به اینکه دعوت رسمی ریاض جهت عضویت در این ائتلاف را دریافت کرده، اما رئیس جمهوری نیجریه هنوز در این خصوص تصمیم قطعی نگرفته است.
آشفتگی و بهم ریختگی در لبنان
موضع لبنان در قبال ائتلاف عربستان تفاوت چندانی با دیگر کشورهای شگفت زده و متعجب یا رد کننده حضور در آن نداشت، به گونه ای که تعدادی از وزرای لبنانی از عدم اطلاع از مشارکت کشورشان در این ائتلاف خبر داده و تاکید کردند که این موضوع اصلا در نشست وزیران یا محافل رسمی و حکومتی لبنان مطرح نشده است، به همین دلیل نمی توان استقبال «تمام سلام»، رئیس دولت این کشور را موضع یا تصمیمی رسمی شمرد.
محافل رسمی در لبنان توضیح دادند که تاکنون هیچ ارگان حکومتی یا مقام مسئولی خواستار تصمیم گیری در این خصوص نشده و به نظر می رسد، تمام سلام آنقدر به قوانین کشور از جمله قانون اساسی اشراف داشته باشد که بداند، اجازه تصمیم گیری فردی و شخصی در این خصوص را ندارد.
مطبوعات لبنان نیز در مقالات و تحلیل هایی نسبت به کارآمدی ائتلاف سعودی ابراز تردید کردند، به عنوان مثال روزنامه «السفیر» در گزارشی نوشت که ائتلاف عربستان سعودی دشمنان و دولت های ناکام و شکست خورده را در برمی گیرد و رشوه مالی ریاض به قاهره جهت راضی کردن آن به پیوستن به ائتلاف عربستان چشمگیر نیست و نمی تواند، قاهره را به مشارکت ارتش مصر در ائتلافی قانع کند که رهبریش را سعودی ها برعهده دارند و فاقد هرگونه پایگاه و پذیرش مردمی است، به ویژه آنکه تاکنون چارچوبی برای ایفای نقش و ابزارهای مورد استفاده و کارآیی اش مشخص نشده است.
السفیر در ادامه افزوده است: اگرچه مبارزه با داعش باید مهمترین وظیفه این ائتلاف باشد، اما عربستان در ائتلاف جدید خود تصمیم گرفته است تا مبارزه را علیه تروریسم تعمیم دهد، بدون اینکه گروه های تروریستی را مشخص کند وبه این ترتیب زمینه تفسیرهای مختلف و متفاوت از تروریسم را ایجاد کرده است، علاوه بر اینکه ریاض زمانی از تشکیل این ائتلاف سخن گفت که اتحادیه عرب تصمیم به تشکیل نیروی نظامی مشترکی از کشورهای عضو گرفت.
«الاخبار»، دیگر روزنامه لبنانی نیز در مطلبی ضمن اشاره به اقدام عربستان جهت تشکیل ائتلاف نظامی اسلامی و به موازات آن تصمیم ترکیه مبنی بر احداث پایگاه نظامی در قطر نوشت که هاله ای از ابهام و هرج و مرج منطقه را فرا گرفته و کسی نمی داند، واقعا در منطقه چه می گذرد.
مالزی استقبال می کند، اما شرکت نمی کند
مالزی در واکنشی که بسیاری از کارشناسان آن را واکنش و پاسخی دیپلماتیک به شمار آوردند، اگرچه از تشکیل ائتلاف نظامی اسلامی عربستان سعودی استقبال کرد، اما وزیر دفاع این کشور اعلام کرد که کشور متبوعش در آن مشارکت نمی کند، ولی با آن اعلام همبستگی می کند، چون طبیعی است که در کنار چنین ائتلافی قرار بگیریم که هدف آن مبارزه با تروریسم است.
در اولین واکنش رئیس جمهوری مصر به طور ضمنی اعلام کرد که از تشکیل این ائتلاف به این جهت که با ایده قاهره جهت تشکیل نیروی نظامی عربی مشترک جهت مبارزه با تروریسم تداخل پیدا می کند، نگران است.
اما موضع رسمی و واقعی مصر در قبال ائتلاف سعودی را باید در روزنامه های نزدیک به حکومت این کشور ملاحظه کرد که پیام هایی که برای قاهره مشکل بود، از راه های دیپلماتیک آن را به ریاض برساند، از طریق مطبوعات منتقل کرد.
به همین دلیل مطبوعات مصر حمله شدیدی علیه ائتلاف نظامی عربستان سعودی به راه انداخته و تاکید کردند که این ائتلاف در چارچوب دامن زدن به منازعات طایفه ای در منطقه در حال شکل گیری است و در ادامه این سوال را مطرح کردند که تعریف این ائتلاف از تروریسم چیست و در تاثیرگذار بودن آن بر پروسه مبارزه با تروریسم در منطقه ابراز تردید کردند.
پایگاه اینترنتی روزنامه «الیوم السابع» ضمن انتقاد از این ائتلاف که کشورهایی مانند قطر و ترکیه را که متهم به حمایت از تروریسم هستند، در خود جای داده، این سوال را مطرح کرد که چرا کشورهایی مانند ایران و عراق و سوریه در این ائتلاف جای ندارند و اینکه آیا عراق کشور اسلامی نیست، یا آنچه در سوریه رخ می دهد، تروریسم نیست؟
روزنامه «الوطن» چاپ قاهره نوشت که نمی داند، این ائتلاف را چه باید نامید، چون هیچ وجه مشترکی بین کشورهای عضو آن مشاهده نمی شود. به همین دلیل این ائتلاف تنها مبارزه با تروریسم را به جنگ شیعی – سنی در منطقه تبدیل خواهد کرد.
«محمد حسنین هیکل»، نویسنده و کارشناس و تحلیلگر برجسته امور منطقه و مصر در واکنش به اعلام تاسیس ائتلاف جدید مورد نظر عربستان در صفحه توئیترش به شدت از تشکیل آن انتقاد و به اعضای آن از جمله عربستان سعودی اشغال فلسطین از سوی رژیم صهیونیستی و نادیده گرفتن این اشغالگری را یادآوری کرد.هیکل همچنین تصریح کرد که برخی از اعضای این ائتلاف، مهمترین حامیان تروریسم از جمله داعش هستند.
این نویسنده بازر جهان عرب و مصر در ادامه این سوال را مطرح کرد که معیارهای تشکیل این ائتلاف چه بوده، ابزارها و راهکارها و راهبردهای آن چست؟ و دشمن این ائتلاف کیست؟
هیکل نوشته است که اعتقاد دارد، اعلام تشکیل این ائتلاف پس از شکست عربستان و هم پیمانانش در تجاوز به یمن در قالب عملیات «طوفان قاطع» صورت گرفته تا شاید با تشکیل ائتلاف نظامی – اسلامی راهی برای خروج از بحران یمن بیابند.
این نویسنده و تحلیلگر برجسته مصری خاطر نشان کرد: بیش از 70 سال از اشغال فلسطین می گذرد و عربستان سعودی درحالی اقدام به تشکیل ائتلاف جدید به بهانه مبارزه با تروریسم و داعش می کند که تاکنون رویارویی با رژیم صهیونیستی حتی به ذهن سعودی ها هم خطور نکرده است.
در پایان جالب است، تحلیل روزنامه صهیونیستی «جیرو زالیم پست» را نیز در اینجا ذکر کنیم که «آریل سولومون»، تحلیلگر سیاسی این روزنامه صهیونیستی در تحلیلی بر ائتلاف مورد ادعای سعودی نوشت که تلاش های عربستان برای تشکیل این ائتلاف هیچ گاه جامه عمل نخواهد پوشید و فراتر از سخن نخواهد رفت.
