به گزارش مشرق، با گذشت دو هفته از حادثه ازدحام پیش از مراسم رمی جمرات در جریان مراسم حج امسال، که به کشته صدها زائر منجر شد، انتقادات از سوءمدیریت عربستان سعودی همچنان ادامه دارد. اما برخی از دولت‌های نزدیک به ریاض، از جمله چندین کشور حاشیه خلیج فارس تلاش کرده‌اند تا این حادثه را کم اهمیت جلوه دهند.
پاکستان هم یکی دیگر از کشورهایی است که روزنامه نیویورک‌تایمز نوشته است که دولتش نمی‌خواهد ابعاد واقعی فاجعه منا مشخص شود.
«سلمان مسعود» خبرنگار نیویورک‌تایمز در اسلام‌آباد، نوشته است: «اینجا، سال‌هاست که عربستان سعودی جایگاه مقدسی دارد و از هرگونه انتقاد یا پرسش مصون است. اما حادثه ماه گذشته در جریان حج در اطراف مکه، بخشی از این تصویر مشعشع را خدشه‌دار کرد.
در این فاجعه تعداد زیادی از زوار پاکستانی کشته شدند و بسیاری از خانواده‌ها هنوز نمی‌دانند چه بر سر بستگانشان آمده است. این مسئله انتقاد غیرمعمولی را در افکار عمومی به راه انداخت، تا جایی که دولت پاکستان مجبور شد به شبکه‌های رسانه‌ای غیردولتی که اصولا باید خارج از کنترل (دولت) باشند، هشدار دهد که از انتقاد از سعودی‌ها در برنامه‌های خبری و گپ و گفت‌های تلویزیونی، خودداری کنند.»
نیویورک‌تایمز با اشاره به روابط نزدیک اسلام‌آباد و ریاض، و مبالغ هنگفتی که عربستان به دولت پاکستان پرداخت کرده، نوشته است که نواز شریف نخست‌وزیر پاکستان از نظر شخصی هم به سعودی‌ها مدیون است، چراکه پس از سال 1999 که او در جریان درگیری‌های داخلی از قدرت کنار زده شد، به عربستان پناه برد و مدت‌ها آنجا ساکن بود.
این روزنامه در ادامه نوشته است: «بلافاصله پس از بروز حادثه در روز 24 سپتامبر، مقامات پاکستای تلاش کردند تا ابعاد آن را کوچک نشان دهند. آن‌ها ابتدا ادعا کردند که تنها 10 پاکستانی در این حادثه کشته شده‌اند، هرچند که اذعان کردند از سرنوشت دستکم 300 نفر بی اطلاع هستند. از آن زمان، مقامات در اظهاراتشان در مورد حادثه، بسیار محتاطانه عمل کرده‌اند.
روز دوشنبه مقامات پاکستانی گفتند شمار کشته‌های این کشور به 76 نفر افزایش یافته و هنوز از وضعیت دستکم 60 پاکستانی نیز خبری در دست نیست.
مقامات وزارت بهداشت عربستان سعودی همچنان آمار رسمی را 769 کشته و 934 زخمی اعلام می‌کنند، اما مجموع ارقام اعلام‌شده در بیانیه‌های صادر شده از سوی بیش از 20 کشور، عددی بیش از 900 نفر را نشان می‌دهد.»
به نوشته نیویورک‌تایمز، تلاش اسلام‌آباد برای سانسور ابعاد حادثه، با انتقاد گسترده در داخل این کشور مواجه شده است. به عنوان نمونه، در بخشی از سرمقاله اخیر روزنامه «نیشن» چاپ لاهور، آمده است: «دولت پاکستان، باید سعودی‌ها را مورد ملامت شدید قرار دهد، اما به جای این کار بر اقدامات آن‌ها سرپوش می‌گذارد و به شکلی وصف‌ناپذیر، نسبت به زوار پاکستانی بی‌مهری می‌کند.»
روز دوشنبه وزارت امور مذهبی پاکستان از دادگاهی در لاهور خواست یک شهروند را به دلیل آنکه با امضای طومار، دولت را به مخفی‌کاری در مورد حادثه حج متهم کرده بود، تحت پیگرد قرار دهد. این شهروند که «عارف ادریس» نام دارد، می‌گوید رسانه‌های خارجی تعداد تلفات پاکستانی حادثه منا را بسیار بیشتر از رقمی می‌دانند که دولت پاکستان اعلام کرده است. در مقابل دولت پاکستان می‌گوید ادریس «تلاش می‌کند به روابط حساس پاکستان و عربستان سعودی لطمه بزند.»
به نوشته نیویورک‌تایمز، دیپلمات‌های سعودی در دیدارهایشان به مقامات پاکستان، از «شایعات خصومت‌آمیز» در مورد مخفی‌کاری عربستان انتقاد کرده‌اند. سفیر عربستان در اسلام‌آباد هفته گذشته در دیدار با رئیس سنای پاکستان، به او وعده داد که حادثه منا مورد بررسی قرار گیرد. او در عین حال از «کسانی که از تصویر کلی» حادثه بی‌اطلاع هستند و در این مورد اظهار نظر می‌کنند، انتقاد کرده است.
«طارق فضل» که از سوی دولت پاکستان برای پاسخگویی به رسانه‌ها در مورد حادثه منصوب شده، در گفت‌وگو با نیویورک‌تایمز مدعی شده است که سعودی‌ها با زائران و کشورها همکاری داشته‌اند و اگر نقصی هم بوده، به این دلیل است که ریاض تنها مسئول پاسخگویی به پاکستان نیست و باید به کشورهای اسلامی متعددی پاسخ گوید. وی همچنین گفته است که هدف دولت از فشار به رسانه‌ها، این است که آن‌ها را از دادن «رنگ و بوی اختلافات مذهبی» به حادثه بازدارد.
نیویورک تایمز نوشته است: «با این حال، برخی از زوار پاکستانی که از عربستان سعودی بازگشته‌اند، دولت پادشاهی سعودی را به بدرفتاری در طول حج متهم کرده و در عین حال پاسخ دولت خود به کشته شدن زوار را زیر سوال برده‌اند.»
در ادامه این گزارش به اظهارات چند زائر پاکستانی و خانواده‌های آن‌ها اشاره شده است، از جمله خانواده محمد ابراهیم 65 ساله که پس از آنکه سال‌ها پول جمع کرد تا توان سفر به مکه را به دست آورد، در این حادثه جان خود را از دست داد. خانواده وی می‌گویند سه روز با تلفن همراه او تماس می‌گرفته‌اند، اما پاسخی دریافت نکرده‌اند. نهایتا یکی از بستگان آن‌ها در مکه جسد وی را در یک بیمارستان شناسایی کرده است.
«سید رضا حسن نینی» هم که خواهرش «خدیجه الصغرا» هنوز میان مفقودین است، می‌گوید مقامات پاکستانی هیچ کمکی به او نکرده‌اند. صغرا 37 ساله که در یکی از شرکت‌های هواپیمایی سعودی مهماندار است، به همراه گروهی از دوستانش به حج رفت، اما کل گروه آن‌ها شامل 4 زن و یک مرد، بعد از حادثه گم شده‌اند. نینی می‌گوید منتظر دریافت ویزا است تا با سفر به عربستان شخصا برای یافتن خواهرش تلاش کند.
او می‌گوید: «هر کشوری آمار دقیق کشته‌ها و زخمی‌هایش را اعلام کرده است، اما پاکستان، که ادعا می‌کند روابط نزدیکی با عربستان سعودی دارد، هنوز در تائید شمار کشته‌ها و کمک به اتباعش مشکل دارد.»
