گروه بین‌الملل مشرق- زندانیان ایرانی در آمریکا بر خلاف زندانیان معدود آمریکایی در ایران در شرایط خوبی قرار ندارند و پیگیری وضعیت زندانیان ایرانی در خارج از کشور و به طور خاص آمریکا، علاوه بر اقدامات رسانه‌ای و مردمی، به کمک دولت نیز نیاز دارد. در تاریخ 21 اردیبهشت‌ماه سال جاری، قطعنامه‌ای در سنای آمریکا تصویب شد که طی آن از مقام‌های ایرانی خواسته شده بود تا سه شهروند آمریکایی زندانی در ایران را آزاد کرده و برای یافتن نفر چهارم با دولت آمریکا همکاری کنند. این قطعنامه خواستار آزادی امیر حکمتی، جیسون رضائیان و سعید عابدینی بود و از تهران می‌خواست به دولت آمریکا کمک کند تا رابرت لوینسون، مأمور پیشین اف‌بی‌آی که گفته می‌شود در ایران ناپدید شده، را بیابد. قطعنامه مذکور در جلسه کنگره به رأی‌گیری گذاشته شد و به اتفاق آرا به تصویب رسید. البته این همه ماجرا نیست.
- گزارش‌ها و مصاحبه‌های قبلی مشرق در رابطه با
زندانیان ایرانی در خارج از کشور:
- مصاحبه با "محمدعلی مهران‌فر"
مدیرکل دفتر دعاوی و همکاری‌های بین المللی وزارت دادگستری
- گزارشی درباره زندانیان ایرانی در آمریکا
- مصاحبه با "مجید کاکاوند" ایرانی آزاد شده از زندان فرانسه
- مصاحبه با "هوتن هوشیار" برادر یکی از زندانیان ایرانی در آمریکا
- مصاحبه با "زهرا توحیدیان" سخنگوی کمپین مردمی حمایت از زندانیان ایرانی در خارج از کشور
- مصاحبه با "حامد محمدی" (نام مستعار) ایرانی آزاد شده از زندان مالزی
- مصاحبه با "هادی مجیدی" (نام مستعار) ایرانی آزاد شده از زندان مالزی
"مجید کاکاوند" سخنگوی "کمپین حمایت از آسیب‌دیدگان تحریم"
از باراک اوباما رئیس‌جمهور
آمریکا گرفته تا جان کری وزیر خارجه و... پیگیر آزادی زندانیان آمریکایی در ایران
هستند. حتی اغلب خبرنگاران خارجی مقیم ایران در کنفرانس‌های خبری حسن روحانی رئیس‌جمهور
کشورمان در کنار سؤالاتی که می‌پرسند، خواستار آزادی جیسون رضائیان خبرنگار
روزنامه واشنگتن‌پست می‌شوند که به دلیل جاسوسی در زندان کشورمان به سر می‌برد. این در حالی است که مقامات کشورمان به ندرت در سفرهای خارجی یا حتی در کنفرانس‌های خبری داخل کشور که ممکن است ابعاد بین‌المللی داشته باشد، نامی از زندانیان ایرانی در آمریکا می‌برند که خیلی از آن‌ها به ناحق گرفتار شده‌اند.
"کمپین حمایت از آسیب‌دیدگان تحریم" متشکل از خود آسیب‌دیدگان و خانواده‌های آن‌ها، تلاش می‌کند به کمک افرادی بیاید که به خاطر تحریم‌های غرب علیه ایران دچار مشکلاتی مانند رفتن به زندان شده‌اند و عده‌ای از آن‌ها هنوز هم در زندان هستند. هدف دیگر این کمپین کمک به این افراد است تا از طریق مجاری قانونی، به حق و حقوق خود برسند، از جمله این‌که وزارت خارجه پیگیری کند تا حقوق این افراد از کشورهای دیگر، گرفته شود یا اگر تحت پیگرد هستند، از این وضعیت بیرون بیایند.
"کمپین حمایت از آسیب‌دیدگان تحریم" قرار است به زودی همایشی با عنوان "چگونگی حمایت از آسیب‌دیدگان تحریم" برگزار کند و در آن، راه‌کارهای مختلفی که می‌تواند در داخل کشور به کمک این افراد بیاید، مطرح و بررسی شود. در این جلسه از مسئولین وزارت خارجه، نمایندگان مجلس و نمایندگان معاونت حقوقی نهاد ریاست‌جمهوری هم دعوت خواهد شد.
خبرنگار بین‌الملل مشرق در خصوص پیگیری‌ها و تلاش‌های کمپین مذکور و امکانات مورد نیاز آن، از جمله حمایت‌های دولت، با "مجید کاکاوند" سخنگوی کمپین که خود از زندانیان سابق در خارج از کشور نیز هست، گفتگو کرده است که متن این مصاحبه به شرح زیر است.
سؤال:: به نظر شما مشکل اساسی در این زمینه چیست؟ با توجه به این‌که در دولت‌های مختلف شاهد این مشکلات بوده‌ایم، آیا خلأ قانونی وجود دارد که این افراد به حقوق خود نمی‌رسند، یا پیگیری‌های لازم صورت نمی‌گیرد؟
اتفاقاً قانون‌گذاران این مسائل را در نظر گرفته‌اند. هر کسی که شهروند ایران تلقی شود، از یک سری حقوق شهروندی بهره‌مند خواهد شد که باید این حقوق توسط دولت ایران پیگیری شود، چه آن شهروند در ایران باشد و چه در کشورهای دیگر. علاوه بر این، مجلس سال 89 قانونی را تصویب کرد تحت عنوان "حمایت از شهروندان آسیب‌دیده از اقدامات اشغالگرانه دول خارجی به خصوص آمریکای جنایت‌کار". بعد این قانون را به دولت ابلاغ کرد.
با این حال، دولت‌ها این قانون را اصلاً اجرا نکرده و بخش‌نامه‌های اجرایی آن را پیاده نکرده‌اند. البته دولت کنونی قرار بود در شورای عالی ایرانیان و شورای صیانت از حقوق شهروندی این مسائل را بررسی کند، اما در شورای عالی ایرانیان هیچ حرکتی تا کنون در این راستا صورت نگرفته است.
این مسئله با کمیسیون اصل 90 هم مطرح شد. کمیسیون هم گزارشی از دولت درخواست کرد، اما دولت باز هم گزارشی به مجلس یا کمیسیون اصل 90 ارائه نداد و نگفت که طبق قانون ابلاغ شده، چه اقداماتی کرده و کدام پرونده‌های حقوقی را پیگیری کرده و کدام حقوق ضایع شده شهروندان ایرانی را توانسته استیفا کند.
"هومن هوشیار" بیش از 20 سال است در زندان آمریکا به سر می‌برد
سؤال:: آیا کمپین شما از وکلای داخلی یا بین‌المللی برای حل پرونده‌ها و شکایت علیه کشورهای ضایع کننده حقوق شهروندان ایرانی، درخواست کمک کرده است؟
کمپین ما در حقیقت یک نهاد غیردولتی است، متشکل از افرادی که دور جمع شده‌اند و یک سری خواسته‌ها دارند. تا کنون هم نتوانسته‌ایم سرمایه‌گذاری کنیم و مثلاً وکیل بگیریم، اما در راستای حمایت از حقوق شهروندان، نشست‌هایی داشته‌اند. عمدتاً این حمایت‌ها، حمایت‌های معنوی است. کمپین ما در حقیقت انتظار دارد که دولت در راستای قانونی که مجلس تصویب کرده است، بتواند حمایت‌های مادی لازم را از این شهروندان انجام بدهد.* * *
در حال حاضر تعداد اتباع ایرانی که در زندان‌های آمریکا دوران محکومیت خود را سپری می‌کنند و یا در انتظار اجرای حکم اعدام هستند تقریباً به 68 نفر می‌رسد. البته این آمار بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط دفتر حافظ منافع ایران در واشنگتن متعلق به سال 93 است و تغییراتی که در سال 94 در این خصوص صورت گرفته است در آن لحاظ نشده است.
بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط دادگاه‌های آمریکا، اتهام‌های وارده به اغلب اتباع ایرانی در زندان‌های آمریکا مربوط به نقض تحریم‌ها، سرقت، ضرب و جرح و فعالیت مربوط به مواد مخدر می‌شود. البته این‌ها همه ادعاهایی است که توسط نظام قضایی آمریکا مطرح می‌شود و ممکن است خیلی از آن‌ها صحت نداشته باشد، چنان‌چه که در پرونده‌های زیادی این مطلب اثبات شده است. در میان احکام صادره برای شهروندان کشورمان در آمریکا، دو حکم اعدام، تعدادی حبس ابد و شماری حبس‌های طولانی‌مدت دیده می‌شود و بقیه هم حبس‌های کوتاه‌مدت‌تر هستند.
در سال 89، مجلس شورای اسلامی در اوج تحریم‌ها و فشارهای زیادی که به اتباع ایرانی در خارج از کشور می‌آمد و دست‌گیری‌های زیادی که انجام شده بود، قانونی تحت عنوان "الزام دولت به استیفای حقوق اتباع و دیپلمات‌های ایرانیان آسیب‌دیده از اقدامات دولت‌های خارجی" را به تصویب رساند. طبق این قانون، کارگروه پیگیری و استیفای حقوق اتباع از جمله دیپلمات‌های آسیب‌دیده از اقدامات دولت‌های خارجی، تشکیل شد.
این کارگروه با عضویت نمایندگان وزارت امور خارجه (به عنوان اعضای اصلی) و وزارت‌خانه‌های کشور، دادگستری، اطلاعات، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، دبیر خانه شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور، مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست‌جمهوری و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، به منظور انسجام و ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط در اجرای وظایف قانونی و تهیه گزارش‌های دوره‌ای، کار خود را آغاز کرد.
با توجه به اطلاعاتی که وزارت خارجه در اختیار مشرق قرار داده است از سال 91 کار گروه استیفا در کشور تشکیل شده است که فعالیت‌های این گروه منجر به آزادی حدود 12 نفر در آمریکا و 12 نفر در سایر کشورهای دنیا طی 3 سال اخیر شده است. از جمله اقدامات این کارگروه، تأمین بودجه برای گرفتن وکیل برای زندانیان در موارد خاص بوده است.
شهرزاد میرقلی‌خان (وسط) پنج سال در زندان آمریکا بود
زندانیان ایرانی که در ارتباط با تحریم‌ها در زندان‌های آمریکا به سر می‌برند، دو گروه هستند. یک گروه مقیم آمریکا بوده‌اند و یا طی سفر به این کشور دستگیر شده‌اند. گروه دوم افرادی هستند که به کشورهایی غیر از آمریکا سفر کرده‌اند، اما چون آن کشورها قرارداد استرداد مجرمین با دولت آمریکا را امضا کرده‌اند، دستگیر شده و به آمریکا تحویل داده شده‌اند. دولت آمریکا با 92 کشور قرارداد استرداد مجرمین را امضا کرده است. یعنی اگر قانونی در دولت آمریکا در هر موضوعی مانند تحریم‌های ایران مصوب شود، اگر فردی آن تحریم یا قانون را در هر جای دنیا زیر پا بگذارد و سپس به کشوری که آمریکا با آن قرارداد دارد سفر کند، دولت آمریکا درخواست دستگیری آن فرد را صادر می‌کند.
با توجه به توضیحات "محمد رفیعی" مدیرکل امور اجتماعی وزارت خارجه در گفتگو با خبرنگار مشرق، اقداماتی که توسط وزارت خارجه بر اساس قانون استیفای حقوق اتباع و دیپلمات‌های ایرانی صورت گرفته است به دو بخش سیاسی و حقوقی تقسیم می‌شود. در بحث سیاسی، موضوع در ادارات منطقه‌ای در کارگروه تشکیل شده بر اساس همین قانون، پیگیری شد. در بحث حقوقی و قضایی، دبیرخانه‌ای در وزارت خارجه وجود دارد که وظیفه‌اش کارهایی مانند گرفتن وکیل برای اتباع دستگیر شده است.
