به گزارش مشرق، خبر فوری؛ تعداد زیادی از جوانان که در یک پارتی شبانه شرکت کرده بودند در کرج قتل عام شدند! ... چپ‌شدن بلوک مسکن‌مهر در مازندران ... فلسطینیها بعد از راهپیمایی روز قدس، محموله کمک‌های ایران را به آتش کشیدند! ... کشور در زمان رضاشاه آنقدر قانونمند بود که کسی جرات نداشت دست از پا خطا کند و پروین اعتصامی در مدح این ویژگی رضاشاه شعر سروده است؛ ... به تازگی تصویری از بوسیدن دست فرح پهلوی توسط آیت‌الله منتشر شده است؛ خواب حضرت را دیدم که مرا شفا داد و از من خواست که این موضوع را با پیامک برای 20 نفر ارسال کنم؛ ... در صفحه اول گذرنامه آمریکا نوشته شده: دارنده این گذرنامه روی هر زمینی و زیر هر آسمانی تحت حمایت ایالات متحده آمریکاست اما روی گذرنامه‌های ایرانی نوشته شده است که در صورت فقدان این گذرنامه، شما تمام مسؤولیت را به عهده خواهید گرفت!
اینها فقط چند نمونه از اخباری است که سند و مرجع ندارد؛ یک نفر در خانه می‌نشیند و با سوءاستفاده از فضای مجازی و زودباوری دیگران، مشغول جوسازی میشود. همین اخبار بی‌سند با کمک عده‌ای در داخل و خارج کشور تبدیل به خبرهای داغ شده و تفسیر و تحلیل آنها در دستور کار قرار می‌گیرد! «پاسخ به شایعات» عنوان یک صفحه اینستاگرامی است که با همت و ایده 7 دانشجو راه‌اندازی شده است که البته در کنار آن، یک پایگاه اینترنتی با عنوان «شایعات» نیز توسط همین دانشجویان فعالیت می‌کند. صفحه اینستاگرامی «Pasokh_B_Shayeaat» تا امروز 170 پست درباره شایعات و اخبار بی‌سند و بی‌مرجع منتشر کرده است.
روال کار دانشجویان در این صفحه بدین شکل است که ابتدا متن شایعه را می‌نویسند و اگر آن شایعه به همراه تصاویر ساختگی منتشر شده باشد، آن تصاویر را نیز درج می‌کنند. در مرحله بعد، به طور مستند تک- تک عبارت‌ها و اجزای شایعه را زیر سوال برده و آن را خلع سلاح می‌کنند. نکته جالب در این پست‌ها، تلاش دانشجویان برای توضیح دادن درباره تصاویر مربوط به شایعه است. یعنی آنها ثابت می‌کنند که تصاویر اصلا ارتباطی به شایعه ندارد و مثلا مربوط به فلان خبر در فلان کشور است.
مرحله بعدی در این پست‌ها، مشارکت آزاد مخاطبان در بحث است و حتی منتقدان نیز حق دارند به شرط رعایت ادب و پرهیز از توهین، نظرات خود را آزادانه مطرح کنند.نکته قابل توجه در پاسخ به شایعات، این است که سند و لینک اخبار و مستنداتی که برای رد شایعات استفاده شده است بلافاصله در همان قسمت درج میشود تا مخاطب امکان رجوع به آنها را داشته باشد.
مخاطبان این امکان را دارند تا اگر مستنداتی در انتقاد به این صفحه اینستاگرامی دارند آنها را در همان پست منتشر کنند تا بحث وارد مرحله تازه‌تری شود؛ البته تا امروز مستندات خاصی برای زیر سوال بردن مباحث این گروه ارائه نشده است اما در هر حال، این امکان برای منتقدان و تمام مخاطبان فراهم است.
قتل‌عام در کرج!
متن یک شایعه: «خبر فوری؛ در کرج برخی افراد ریختند توی یک پارتی و همه را قتل‌عام کردند و اکنون تصویرش به دست ما رسیده!»
پاسخ دانشجویان به این شایعه: «تصاویر نه تنها به کرج تعلق ندارد، بلکه اصلا در ایران نیست! این تصاویر مربوط به یک حمله تروریستی در عراق و در تیرماه سال 93 است. در این حادثه مردان مسلح در حمله به ساختمانی واقع در محله «زیونه» بغداد، پایتخت عراق، بیش از ۲۵ زن را به قتل رساندند. (لینک سند خبر در پایگاه خبری کشور عراق) به نظر می‌رسد این نوع اخبار برای تشویش اذهان عمومی و ناامن نشان دادن جامعه تهیه و منتشر میشود. دقت بیشتر در مطالب ارسالی در شبکه‌های اجتماعی به ثبات جامعه کمک می‌کند».
چپ شدن بلوک مسکن مهر در مازندران!
متن شایعه اینچنین است: «افتخاری دیگر برای مسکن مهر؛ چپ شدن مسکن مهر مازندران! یک بلوک مسکن مهر در مازندران چپ شد و این پروژه بی‌مطالعه از بین رفت. این هم تصویرش!»
دانشجویان در صفحه اینستاگرامی «پاسخ به شایعات» نوشته‌اند: این یک شایعه قدیمی است که از چند سال قبل در فضای مجازی منتشر می‌شده است. بلوکی که در تصویر سقوط کرده و ادعا شده متعلق به پروژه‌های مسکن مهر است، اساسا در ایران نیست! این بلوک 13 طبقه در شهر شانگهای قرار داشته و یکی از 11 بلوک مسکونی مجتمع لوتوس ریورساید بوده و براساس اخبار منابع خارجی، این حادثه در تاریخ 2 جولای 2009 در کشور چین رخ داده است.
شعر پروین اعتصامی در مدح رضاشاه!
متن یک شایعه: «می‌گویند وقتی رضاشاه تصمیم گرفت بانک ملی را تأسیس کند برای بازاری‌های تهران و اطراف پیغام فرستاد که از بانک ملی اوراق قرضه بخرند. هیچکدام از تجار بازار حاضر به این کار نشدند. وقتی خبر به خانم فخرالدوله، مالک بسیار ثروتمند، خواهر مظفرالدینشاه و مادر مرحوم دکتر امینی رسید به رضاشاه پیغام فرستاد که مگر من مرده‌ام که می‌خواهی از بازاریان پول قرض کنی؟ به این ترتیب بانک ملی با پول خانم فخرالدوله تأسیس شد... یکی از قوانینی که در زمان رضاشاه تصویب شد قانون روزهای تعطیلی مغازه‌ها و ادارات بود.
به این ترتیب هر کس به خواست خود و بدون دلیل موجهی نمی‌توانست مغازه‌اش را ببندد. روزی رضاشاه با اتومبیلش از خیابانی می‌گذشت که متوجه شد مغازه‌ای بسته است. ناراحت شد و دستور داد که صاحب آن مغازه را پیدا کنند و نزد او بیاورند. کاشف به عمل آمد که صاحب مغازه یک عرق‌فروش غیرمسلمان است. آن مرد را نزد رضاشاه آوردند.
شاه پرسید: پدر سوخته چرا مغازه‌ات را بسته‌ای؟ مرد جواب داد قربانت گردم، امروز روز قتل (شهادت) حضرت مسلم‌بن‌عقیل است و من فکر کردم صلاح نیست در این روز عرق بفروشم. رضاشاه دستور تحقیق داد و دید که حق با عرق‌فروش غیر مسلمان است. آن وقت رضاشاه عرق‌فروش را مرخص کرد و رو به همراهانش کرد و گفت: در این مملکت یک مسلمان واقعی داریم آنهم قاراپط غیر مسلمان است.
سال‌های سال بعد شاعره بزرگ ایران خانم پروین اعتصامی در وصف این ماجرا این چنین سرود: صدق و بی‌آزاری و خدمت به خلق؛ هم عبادت، هم کلید زندگیست// گفت زین معیار اندر شهرما؛ یک مسلمان هست آن هم... است»!
این یک نمونه از انبوه شایعات بی‌اساس و بدون سند است که دانشجویان گروه اینستاگرامی «پاسخ به شایعات» اینچنین به مقابله با آن پرداخته و نوشته‌اند: «اول اینکه این داستان در هیچ منبع معتبری یافت نشد و در تاریخچه تاسیس بانک ملی یا سایر منابع، هیچ اشاره‌ای به فخرالدوله و تامین سرمایه اولیه بانک ملی نشده است. دوم اینکه اشرف‌الملوک (فخرالدوله) دختر مظفرالدینشاه و نه خواهر او (!) و از زنان مشهور تاریخ معاصر است که در راه‌اندازی بانک ملی نقشی نداشت! او قصد تأسیس موسسه بورس ملی در مقابل بانک ملی (شعبه فردوسی) را داشت که موفق نشد.
سوم اینکه در تاریخ از رضاخان جمله‌ای نقل شده که مبنای شایعه‌پرداز قرار گرفته است: «قاجاریه یک مرد و نیم داشت، مردش فخرالدوله و نیم مردش آقامحمدخان بود». نکته دیگر این است که در برخی خاطرات، قاراپط عرق‌فروش غیرمسلمان معرفی شده اما مغازه‌اش در مناسبت‌ها تعطیل نبوده و صرفا به پوشاندن شیشه‌ها اکتفا می‌کرده که با توجه به کاسبی حرامش در کشوری مسلمان، این کار نه از احترام، بلکه از سیاست و ترس او از واکنش مردم بوده است. و آخر اینکه با جست‌وجوی کلید واژه‌های ابیات متن شایعه در دیوان اشعار پروین اعتصامی، چنین شعری یافت نشد و متعلق به او نیست!
نورافشانی با رنگ پرچم ایران در برج ایفل بعد از مذاکرات!
متن یک شایعه: «در نتیجه مثبت توافق گروه 1+5 با ایران و لغو تحریم‌ها دیشب به افتخار ایران‌زمین به مدت 2 ساعت برج ایفل را به 3 رنگ زیبای سبز، سفید و قرمز مزین و نورافشانی کردند».
پاسخ دانشجویان به این شایعه: نورپردازی برج ایفل ارتباطی با ایران یا توافق هسته‌ای ندارد! نورپردازی انجام شده مطابق پرچم کشور مکزیک است که رنگ‌های مشابهی با پرچم ایران دارد. رنگ‌های سبز و سفید و قرمز در پرچم ایران افقی و در پرچم مکزیک عمودی است. ضمن اینکه این برنامه به دلیل سفر رئیس‌جمهور مکزیک به فرانسه و شرکت وی در جشن باستیل (پیروزی انقلاب فرانسه) اجرا شده است.
پاسپورت وطن‌دوستانه آمریکایی‌ها و پاسپورت تحقیرآمیز ایرانی‌ها
متن یک شایعه: «در صفحه اول گذرنامه آمریکا نوشته شده است: دارنده این گذرنامه روی هر زمینی و زیر هر آسمانی تحت حمایت ایالات متحده آمریکاست. در گذرنامه انگلستان نوشته شده است: سربازان بریتانیا کبیر تا آخرین قطره خون خود از صاحب این گذرنامه حفاظت خواهند کرد. در گذرنامه‌های آلمانی نوشته شده است: ناوگان‌مان را به خاطر تو به حرکت در می‌آوریم. و در نهایت روی گذرنامه‌های ایرانی این نکته درج شده است که در صورت فقدان این گذرنامه شما تمام مسؤولیت را به عهده خواهید گرفت».
دانشجویان صفحه اینستاگرامی «پاسخ به شایعات» با درج مستنداتی از سایت‌ها معتبر، اینچنین به این شایعه واکنش نشان داده‌اند: عبارات ادعا شده در گذرنامه هیچ یک از این 4 کشور وجود ندارد! در گذرنامه‌های آمریکایی و انگلیسی: نوشته شده است «از مقاماتی که این گذرنامه به آنها ارائه میشود، درخواست می‌کنیم که تسهیلات مربوط به عبور را فراهم و همه حقوق حمایتی و حفاظتی را اجرا کنند.»
در گذرنامه آلمانی نوشته شده: «این گذرنامه جزو اموال دولت فدرال آلمان است.»
و در نهایت روی گذرنامه ایرانی نوشته شده است: «از یابنده این گذرنامه تقاضا میشود آن را به نزدیک‌ترین مرکز پلیس در خارج از کشور یا به یکی از نمایندگی‌های دولت جمهوری اسلامی ایران تحویل نماید».
دست‌بوسی آیت‌الله از فرح
متن یک شایعه: «الف.جیم در زمان بوسیدن دست فرح پهلوی. حالا این به اصطلاح آیت‌الله می‌آید و امام جمعه تهران میشود و علیه بی‌دینی حرف می‌زند. هر جا رسیده تملق گفته و چاپلوسی کرده اما اکنون برای ما خطبه می‌گوید.»
پاسخ دانشجویان صفحه اینستاگرام «پاسخ به شایعات»: این تصویر مربوط به افتتاحیه آرامگاه مادربزرگ فرح پهلوی در لاهیجان است. ضمنا شخصی که دست فرح را می‌بوسد نامش نخعی است و 2 روحانی سمت چپ عکس نیز برادران بوکا هستند و آیت‌الله اصلا در این تصویر حضور ندارد! نکته دیگر اینکه تصویر مربوط به سال 55 و اوج فعالیت‌ها و مبارزات سیاسى آیت‌الله است و شخص مبارزی چون ایشان با سوابق دستگیری و تبعید چگونه حاضر به دست‌بوسى دشمنان خود است؟!
فلسطینیها کمک ایران را آتش زدند!
متن یک شایعه: «بعد از راهپیمایی قدس امسال، برادران فلسطینی هدیه ایرانیان را آتش زدند! خب چرا ندادند به خودمان؟!» پاسخ این صفحه اینستاگرامی به این شایعه: این تصویر از فلسطین نیست و هدایا هم ایرانی نیست! تصویر متعلق به اردوگاه «عین الحلوه» در لبنان است. این اردوگاه از کانون‌هایی در لبنان است که جز فلسطینیان، افرادی از تابعیت‌های مختلف و با مشرب‌های گوناگون فکری، اعتقادی و سیاسی را در خود جای داده که از جمله آنها گروه‌های «سلفی تکفیری» هستند. فلسطینیها هر از گاهی در این منطقه با تکفیری‌ها درگیری دارند. ضمنا تصویر این شایعه در ماه مه سال 2013 میلادی و در قسمت‌های تحت اشغال گروه‌های تکفیری تهیه شده است.
پیام: هر خبری لزوما قابل اعتماد نیست
یکی از دانشجویان دست‌اندرکار این صفحه اینستاگرامی در مصاحبه با خبرگزاری دانشجو گفته است: در خلال فعالیت‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی داشتیم، متوجه ظرفیت جدید و عظیم شبکه‌های اجتماعی شدیم، بویژه آن دسته که بر مبنای تلفن همراه طراحی شده‌اند، که متاسفانه بدون اقدام قابل توجهی در تولید محتوای صحیح و نظارت بر محتوای در گردش میان کاربران، در حال رشد هستند. این مطلب زمانی تبدیل به دغدغه ما شد که در ارزیابی‌هایی که از محیط‌ها و گروه‌های پیرامون و اطرافیان خودمان داشتیم متوجه شدیم روزانه و در بهترین حالت حداقل یک مورد متن، شایعه و خبر کذب که در اساس و محتوا یا سایر موارد دچار ایراد و اشکال جدی هست به جامعه مخابره میشود».
وی افزوده است: «بنابراین شروع به تهیه پاسخ برای پیام‌های اولیه کردیم تا در گروه‌هایی که عضویت داشتیم ارسال شود. در جست‌وجوهای اینترنتی سایت مرجعی که در همه موارد مورد نیاز ورود کرده باشد و پاسخ‌های خلاصه و جامعی را همراه با منابع معتبر داده باشد نیافتیم و متوجه شدیم گردش انبوه شایعات با هدف قرار دادن مکتب ما و نظام اسلامی، بزودی تاثیرات مخربی در طرز فکر و باورهای تعداد زیادی در جامعه خواهد داشت. از اینجا بود که تصمیم گرفتیم کار را با تاثیر بالاتر و مخاطبان بیشتر دنبال کنیم و پاسخ‌های تنظیمی را در دسترس مخاطبان بیشتری قرار دهیم که منجر به ایجاد سایت شایعات و صفحه اینستاگرامی آن شد».
به گفته این دانشجو «شاید بزرگ‌ترین دستاورد و توفیق سایت شایعات در این بود که یک باور عمومی را در اقشار مختلف مردم ایجاد کرد که هر مطلبی به دستشان رسید لزوما صحیح و قابل اعتماد نیست. در کشور ما مجموعه‌های مختلفی به لحاظ تخصص و وظایف خود از وزارت ارتباطات و ارشاد گرفته تا سازمان پدافند غیرعامل و شورایعالی فضای مجازی و نهادهای متولی امور فرهنگی هر یک به نوعی در این زمینه مسؤولیت‌هایی دارند اما به عنوان بخش کوچکی از فعالان مقابله با شایعات باید بگوییم قطعا مقوله شایعات و شبهات در مسؤولیت‌های حاکمیت و نظام خلاصه نمی‌شود و تک‌تک هموطنان در این زمینه مسؤولند و باید ایفای نقش کنند».
منبع: وطن امروز
اینها فقط چند نمونه از اخباری است که سند و مرجع ندارد؛ یک نفر در خانه می‌نشیند و با سوءاستفاده از فضای مجازی و زودباوری دیگران، مشغول جوسازی میشود. همین اخبار بی‌سند با کمک عده‌ای در داخل و خارج کشور تبدیل به خبرهای داغ شده و تفسیر و تحلیل آنها در دستور کار قرار می‌گیرد! «پاسخ به شایعات» عنوان یک صفحه اینستاگرامی است که با همت و ایده 7 دانشجو راه‌اندازی شده است که البته در کنار آن، یک پایگاه اینترنتی با عنوان «شایعات» نیز توسط همین دانشجویان فعالیت می‌کند. صفحه اینستاگرامی «Pasokh_B_Shayeaat» تا امروز 170 پست درباره شایعات و اخبار بی‌سند و بی‌مرجع منتشر کرده است.
روال کار دانشجویان در این صفحه بدین شکل است که ابتدا متن شایعه را می‌نویسند و اگر آن شایعه به همراه تصاویر ساختگی منتشر شده باشد، آن تصاویر را نیز درج می‌کنند. در مرحله بعد، به طور مستند تک- تک عبارت‌ها و اجزای شایعه را زیر سوال برده و آن را خلع سلاح می‌کنند. نکته جالب در این پست‌ها، تلاش دانشجویان برای توضیح دادن درباره تصاویر مربوط به شایعه است. یعنی آنها ثابت می‌کنند که تصاویر اصلا ارتباطی به شایعه ندارد و مثلا مربوط به فلان خبر در فلان کشور است.
مرحله بعدی در این پست‌ها، مشارکت آزاد مخاطبان در بحث است و حتی منتقدان نیز حق دارند به شرط رعایت ادب و پرهیز از توهین، نظرات خود را آزادانه مطرح کنند.نکته قابل توجه در پاسخ به شایعات، این است که سند و لینک اخبار و مستنداتی که برای رد شایعات استفاده شده است بلافاصله در همان قسمت درج میشود تا مخاطب امکان رجوع به آنها را داشته باشد.
مخاطبان این امکان را دارند تا اگر مستنداتی در انتقاد به این صفحه اینستاگرامی دارند آنها را در همان پست منتشر کنند تا بحث وارد مرحله تازه‌تری شود؛ البته تا امروز مستندات خاصی برای زیر سوال بردن مباحث این گروه ارائه نشده است اما در هر حال، این امکان برای منتقدان و تمام مخاطبان فراهم است.
قتل‌عام در کرج!
متن یک شایعه: «خبر فوری؛ در کرج برخی افراد ریختند توی یک پارتی و همه را قتل‌عام کردند و اکنون تصویرش به دست ما رسیده!»
پاسخ دانشجویان به این شایعه: «تصاویر نه تنها به کرج تعلق ندارد، بلکه اصلا در ایران نیست! این تصاویر مربوط به یک حمله تروریستی در عراق و در تیرماه سال 93 است. در این حادثه مردان مسلح در حمله به ساختمانی واقع در محله «زیونه» بغداد، پایتخت عراق، بیش از ۲۵ زن را به قتل رساندند. (لینک سند خبر در پایگاه خبری کشور عراق) به نظر می‌رسد این نوع اخبار برای تشویش اذهان عمومی و ناامن نشان دادن جامعه تهیه و منتشر میشود. دقت بیشتر در مطالب ارسالی در شبکه‌های اجتماعی به ثبات جامعه کمک می‌کند».
چپ شدن بلوک مسکن مهر در مازندران!
متن شایعه اینچنین است: «افتخاری دیگر برای مسکن مهر؛ چپ شدن مسکن مهر مازندران! یک بلوک مسکن مهر در مازندران چپ شد و این پروژه بی‌مطالعه از بین رفت. این هم تصویرش!»
دانشجویان در صفحه اینستاگرامی «پاسخ به شایعات» نوشته‌اند: این یک شایعه قدیمی است که از چند سال قبل در فضای مجازی منتشر می‌شده است. بلوکی که در تصویر سقوط کرده و ادعا شده متعلق به پروژه‌های مسکن مهر است، اساسا در ایران نیست! این بلوک 13 طبقه در شهر شانگهای قرار داشته و یکی از 11 بلوک مسکونی مجتمع لوتوس ریورساید بوده و براساس اخبار منابع خارجی، این حادثه در تاریخ 2 جولای 2009 در کشور چین رخ داده است.
شعر پروین اعتصامی در مدح رضاشاه!
متن یک شایعه: «می‌گویند وقتی رضاشاه تصمیم گرفت بانک ملی را تأسیس کند برای بازاری‌های تهران و اطراف پیغام فرستاد که از بانک ملی اوراق قرضه بخرند. هیچکدام از تجار بازار حاضر به این کار نشدند. وقتی خبر به خانم فخرالدوله، مالک بسیار ثروتمند، خواهر مظفرالدینشاه و مادر مرحوم دکتر امینی رسید به رضاشاه پیغام فرستاد که مگر من مرده‌ام که می‌خواهی از بازاریان پول قرض کنی؟ به این ترتیب بانک ملی با پول خانم فخرالدوله تأسیس شد... یکی از قوانینی که در زمان رضاشاه تصویب شد قانون روزهای تعطیلی مغازه‌ها و ادارات بود.
به این ترتیب هر کس به خواست خود و بدون دلیل موجهی نمی‌توانست مغازه‌اش را ببندد. روزی رضاشاه با اتومبیلش از خیابانی می‌گذشت که متوجه شد مغازه‌ای بسته است. ناراحت شد و دستور داد که صاحب آن مغازه را پیدا کنند و نزد او بیاورند. کاشف به عمل آمد که صاحب مغازه یک عرق‌فروش غیرمسلمان است. آن مرد را نزد رضاشاه آوردند.
شاه پرسید: پدر سوخته چرا مغازه‌ات را بسته‌ای؟ مرد جواب داد قربانت گردم، امروز روز قتل (شهادت) حضرت مسلم‌بن‌عقیل است و من فکر کردم صلاح نیست در این روز عرق بفروشم. رضاشاه دستور تحقیق داد و دید که حق با عرق‌فروش غیر مسلمان است. آن وقت رضاشاه عرق‌فروش را مرخص کرد و رو به همراهانش کرد و گفت: در این مملکت یک مسلمان واقعی داریم آنهم قاراپط غیر مسلمان است.
سال‌های سال بعد شاعره بزرگ ایران خانم پروین اعتصامی در وصف این ماجرا این چنین سرود: صدق و بی‌آزاری و خدمت به خلق؛ هم عبادت، هم کلید زندگیست// گفت زین معیار اندر شهرما؛ یک مسلمان هست آن هم... است»!
این یک نمونه از انبوه شایعات بی‌اساس و بدون سند است که دانشجویان گروه اینستاگرامی «پاسخ به شایعات» اینچنین به مقابله با آن پرداخته و نوشته‌اند: «اول اینکه این داستان در هیچ منبع معتبری یافت نشد و در تاریخچه تاسیس بانک ملی یا سایر منابع، هیچ اشاره‌ای به فخرالدوله و تامین سرمایه اولیه بانک ملی نشده است. دوم اینکه اشرف‌الملوک (فخرالدوله) دختر مظفرالدینشاه و نه خواهر او (!) و از زنان مشهور تاریخ معاصر است که در راه‌اندازی بانک ملی نقشی نداشت! او قصد تأسیس موسسه بورس ملی در مقابل بانک ملی (شعبه فردوسی) را داشت که موفق نشد.
سوم اینکه در تاریخ از رضاخان جمله‌ای نقل شده که مبنای شایعه‌پرداز قرار گرفته است: «قاجاریه یک مرد و نیم داشت، مردش فخرالدوله و نیم مردش آقامحمدخان بود». نکته دیگر این است که در برخی خاطرات، قاراپط عرق‌فروش غیرمسلمان معرفی شده اما مغازه‌اش در مناسبت‌ها تعطیل نبوده و صرفا به پوشاندن شیشه‌ها اکتفا می‌کرده که با توجه به کاسبی حرامش در کشوری مسلمان، این کار نه از احترام، بلکه از سیاست و ترس او از واکنش مردم بوده است. و آخر اینکه با جست‌وجوی کلید واژه‌های ابیات متن شایعه در دیوان اشعار پروین اعتصامی، چنین شعری یافت نشد و متعلق به او نیست!
نورافشانی با رنگ پرچم ایران در برج ایفل بعد از مذاکرات!
متن یک شایعه: «در نتیجه مثبت توافق گروه 1+5 با ایران و لغو تحریم‌ها دیشب به افتخار ایران‌زمین به مدت 2 ساعت برج ایفل را به 3 رنگ زیبای سبز، سفید و قرمز مزین و نورافشانی کردند».
پاسخ دانشجویان به این شایعه: نورپردازی برج ایفل ارتباطی با ایران یا توافق هسته‌ای ندارد! نورپردازی انجام شده مطابق پرچم کشور مکزیک است که رنگ‌های مشابهی با پرچم ایران دارد. رنگ‌های سبز و سفید و قرمز در پرچم ایران افقی و در پرچم مکزیک عمودی است. ضمن اینکه این برنامه به دلیل سفر رئیس‌جمهور مکزیک به فرانسه و شرکت وی در جشن باستیل (پیروزی انقلاب فرانسه) اجرا شده است.
پاسپورت وطن‌دوستانه آمریکایی‌ها و پاسپورت تحقیرآمیز ایرانی‌ها
متن یک شایعه: «در صفحه اول گذرنامه آمریکا نوشته شده است: دارنده این گذرنامه روی هر زمینی و زیر هر آسمانی تحت حمایت ایالات متحده آمریکاست. در گذرنامه انگلستان نوشته شده است: سربازان بریتانیا کبیر تا آخرین قطره خون خود از صاحب این گذرنامه حفاظت خواهند کرد. در گذرنامه‌های آلمانی نوشته شده است: ناوگان‌مان را به خاطر تو به حرکت در می‌آوریم. و در نهایت روی گذرنامه‌های ایرانی این نکته درج شده است که در صورت فقدان این گذرنامه شما تمام مسؤولیت را به عهده خواهید گرفت».
دانشجویان صفحه اینستاگرامی «پاسخ به شایعات» با درج مستنداتی از سایت‌ها معتبر، اینچنین به این شایعه واکنش نشان داده‌اند: عبارات ادعا شده در گذرنامه هیچ یک از این 4 کشور وجود ندارد! در گذرنامه‌های آمریکایی و انگلیسی: نوشته شده است «از مقاماتی که این گذرنامه به آنها ارائه میشود، درخواست می‌کنیم که تسهیلات مربوط به عبور را فراهم و همه حقوق حمایتی و حفاظتی را اجرا کنند.»
در گذرنامه آلمانی نوشته شده: «این گذرنامه جزو اموال دولت فدرال آلمان است.»
و در نهایت روی گذرنامه ایرانی نوشته شده است: «از یابنده این گذرنامه تقاضا میشود آن را به نزدیک‌ترین مرکز پلیس در خارج از کشور یا به یکی از نمایندگی‌های دولت جمهوری اسلامی ایران تحویل نماید».
دست‌بوسی آیت‌الله از فرح
متن یک شایعه: «الف.جیم در زمان بوسیدن دست فرح پهلوی. حالا این به اصطلاح آیت‌الله می‌آید و امام جمعه تهران میشود و علیه بی‌دینی حرف می‌زند. هر جا رسیده تملق گفته و چاپلوسی کرده اما اکنون برای ما خطبه می‌گوید.»
پاسخ دانشجویان صفحه اینستاگرام «پاسخ به شایعات»: این تصویر مربوط به افتتاحیه آرامگاه مادربزرگ فرح پهلوی در لاهیجان است. ضمنا شخصی که دست فرح را می‌بوسد نامش نخعی است و 2 روحانی سمت چپ عکس نیز برادران بوکا هستند و آیت‌الله اصلا در این تصویر حضور ندارد! نکته دیگر اینکه تصویر مربوط به سال 55 و اوج فعالیت‌ها و مبارزات سیاسى آیت‌الله است و شخص مبارزی چون ایشان با سوابق دستگیری و تبعید چگونه حاضر به دست‌بوسى دشمنان خود است؟!
فلسطینیها کمک ایران را آتش زدند!
متن یک شایعه: «بعد از راهپیمایی قدس امسال، برادران فلسطینی هدیه ایرانیان را آتش زدند! خب چرا ندادند به خودمان؟!» پاسخ این صفحه اینستاگرامی به این شایعه: این تصویر از فلسطین نیست و هدایا هم ایرانی نیست! تصویر متعلق به اردوگاه «عین الحلوه» در لبنان است. این اردوگاه از کانون‌هایی در لبنان است که جز فلسطینیان، افرادی از تابعیت‌های مختلف و با مشرب‌های گوناگون فکری، اعتقادی و سیاسی را در خود جای داده که از جمله آنها گروه‌های «سلفی تکفیری» هستند. فلسطینیها هر از گاهی در این منطقه با تکفیری‌ها درگیری دارند. ضمنا تصویر این شایعه در ماه مه سال 2013 میلادی و در قسمت‌های تحت اشغال گروه‌های تکفیری تهیه شده است.
پیام: هر خبری لزوما قابل اعتماد نیست
یکی از دانشجویان دست‌اندرکار این صفحه اینستاگرامی در مصاحبه با خبرگزاری دانشجو گفته است: در خلال فعالیت‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی داشتیم، متوجه ظرفیت جدید و عظیم شبکه‌های اجتماعی شدیم، بویژه آن دسته که بر مبنای تلفن همراه طراحی شده‌اند، که متاسفانه بدون اقدام قابل توجهی در تولید محتوای صحیح و نظارت بر محتوای در گردش میان کاربران، در حال رشد هستند. این مطلب زمانی تبدیل به دغدغه ما شد که در ارزیابی‌هایی که از محیط‌ها و گروه‌های پیرامون و اطرافیان خودمان داشتیم متوجه شدیم روزانه و در بهترین حالت حداقل یک مورد متن، شایعه و خبر کذب که در اساس و محتوا یا سایر موارد دچار ایراد و اشکال جدی هست به جامعه مخابره میشود».
وی افزوده است: «بنابراین شروع به تهیه پاسخ برای پیام‌های اولیه کردیم تا در گروه‌هایی که عضویت داشتیم ارسال شود. در جست‌وجوهای اینترنتی سایت مرجعی که در همه موارد مورد نیاز ورود کرده باشد و پاسخ‌های خلاصه و جامعی را همراه با منابع معتبر داده باشد نیافتیم و متوجه شدیم گردش انبوه شایعات با هدف قرار دادن مکتب ما و نظام اسلامی، بزودی تاثیرات مخربی در طرز فکر و باورهای تعداد زیادی در جامعه خواهد داشت. از اینجا بود که تصمیم گرفتیم کار را با تاثیر بالاتر و مخاطبان بیشتر دنبال کنیم و پاسخ‌های تنظیمی را در دسترس مخاطبان بیشتری قرار دهیم که منجر به ایجاد سایت شایعات و صفحه اینستاگرامی آن شد».
به گفته این دانشجو «شاید بزرگ‌ترین دستاورد و توفیق سایت شایعات در این بود که یک باور عمومی را در اقشار مختلف مردم ایجاد کرد که هر مطلبی به دستشان رسید لزوما صحیح و قابل اعتماد نیست. در کشور ما مجموعه‌های مختلفی به لحاظ تخصص و وظایف خود از وزارت ارتباطات و ارشاد گرفته تا سازمان پدافند غیرعامل و شورایعالی فضای مجازی و نهادهای متولی امور فرهنگی هر یک به نوعی در این زمینه مسؤولیت‌هایی دارند اما به عنوان بخش کوچکی از فعالان مقابله با شایعات باید بگوییم قطعا مقوله شایعات و شبهات در مسؤولیت‌های حاکمیت و نظام خلاصه نمی‌شود و تک‌تک هموطنان در این زمینه مسؤولند و باید ایفای نقش کنند».
منبع: وطن امروز
