به گزارش مشرق، در مسابقه طراحي يک مسجد در دبي، با عنوان"طراحي به مثابه اصلاح" (Design as Reform) شرکت آمريکايي راکس ايده هايي جديد براي ساخت اين مسجد ارائه کرد و برنده طراحي آن شد.
داوران داعيه اين را دارند که مسجد و فضاهاي الحاقي مربوط به آن عموما از معماري سنتي برخوردار است اما اين طرح از ديد داوران توانسته کانسپت هاي مدرن و ساده اي را با معماري سنتي ممزوج کند.
به خاطر طراحي ويژه که در پرسپکتيو يک نقطه اي اغراق مي شود؛ خطاي چشم باعث مي شود که جمعيت بسيار بيشتر از اندازه واقعي احساس شوند به طوري که گويا انبوه جمعيت در انتهاي افق نگاه محو شوند.

چه اتفاقي مي افتد اگر يک مسجد در فضاي شهري محو شود و در افق دور همانند پرسپکتيو يک جاده ناپديد شود؟
چه اتفاقي مي افتد اگر مسجد يک ساختمان نباشد و به جاي فضاي معماري محدود و بسته در يک محيط شهري باز واقع شود؟

شايد به نظر برسد که يک مسجد بدون سقف و ديوار در محيطي باز و شهري، علي الخصوص در ميان هياهوي مشتريان و بازديدکنندگان ويترين هاي تجاري اطراف، تبليغي براي نماز و نمازگزاران باشد و شهروندان را دعوت به اقامه نماز نمايد؛ اما از سوي ديگر آداب زندگي در مجاورت مسجد و يا ورود به فضاي آن محدوديت هايي را ايجاد مي کند که حاکي از تقدس اين فضا است و ساخت چنين مسجدي جز ساختارشکني و تقدس زدايي در زندگي مدرن معناي ديگري ندارد.

اين مسجد را گروه معماران آمريکايي، مسجد محوشونده ناميده اند و در دانش مهندسي مراد از اين نام آن است که در پرسپکتيو دوردست (نقطه گريز در پرسپکتيو) همه خطوط در انتهاي نگاه محو مي شود. اما به راستي چيزي که در حال محو شدن است قداست مسجد در پيچ و خم پرسپکتيو زندگي مدرن است که در افقي دور محو مي شود.

تصاوير طرح مسجد نشان مي دهد که در زير محرابي که نمازگزاران به اقامه نماز مشغولند، شهروندان در کنار آب به تفريح مشغولند و يا در مجاورت آنها به تماشاي ويترين مغازه ها سرگرمند.
ازسوي ديگر فراواني جمعيت نمازگزاران صرفا يک خطاي چشم است و از دل يک حقيقت برنمي خيزد و ارزشي براي يک مسجد محسوب نمي شود.

داوران در خصوص اين طرح مدعي هستند که اين معماري توانسته با حالتي شوخ طبعانه و در عين حال هوشمندانه، معماري مدرن را در محيطي عربي به اجرا درآورد و مي گويند: مسجد اگر به اين نحو طراحي شود باعث مي شود که با زندگي روزمره مردم ارتباط بيشتري يابد و درهاي آن به روي همه در همه اوقات باز باشد.

اين روش برخورد در طراحي مسجد، يکي از ابزارهاي توسعه در يک فضاي شهري درحال توسعه در خاورميانه است.
شايد ناميدن اين معماري مسجد به نام سوپراکسپوز يعني فوق نمايان جالب باشد و ارتباط زندگي مدرن و روحيه معنوي(که البته از نظر فلسفي با هم در تناقض هستند) را به هم آميخته و التقاط نمايد واين مساله را عنوان طراحي به مثابه اصلاح يا رفرم(Reform) به خوبي عنوان مي کند. در واقع اين طرح رفرمي در اعتقادات و آداب ساخت مساجد است.

 جالب اينجاست که در پلان مسجد، دو پوسته ساختمان هاي تجاري روبرو را محراب ناميده و راس هرم مايلي را که محل استقرار امام جماعت در ارتفاع ده متري است را منبر!

نویسنده: ابراهیم ارجمندی