گروه سیاسی مشرق - رسانههای
مکتوب همواره نقش عمدهای در هدایت افکار عمومی و جریانسازی رسانهای به
عهده دارند که در این بین جایگاه روزنامهها، جایگاه ویژهای است. به همین
منظور گروه سیاسی مشرق به تحلیل و بررسی محتوای روزنامههای متعلق به جریان
اصلاحطلب میپردازد.
*****
روزنامههای اصلاحطلب روز دوشنبه را با تیترزنی از خاطرهگویی حجتالاسلام هاشمیرفسنجانی و سخنان حجتالاسلام روحانی اختصاص دادند.از سوی دیگر، روزنامه اعتماد تنها شانس اصولگرایان برای پیروزی در انتخابات مجلس را «ائتلاف میانهروهای» این جناح سیاسی دانست و در این راستا نوشت ««ائتلاف میانهروها» را نهتنها برای افزایش شانس پیروزی در انتخابات مجلس دهم که کادر رهبری اصولگرایان را از آن خود کنند. ائتلاف محسن رضایی و باقر قالیباف که در دوره جدید شهرداری قالیباف کلید خورد تا نیروهای محسن رضایی در شهرداری تهران مشغول به کار شوند. بهرهگیری از نیروهای محسن رضایی در شهرداری تهران به انضمام تغییر برخی از مدیران نزدیک به وی در شهرداری میتواند نشانهای از آغاز بهکار ائتلاف رضایی-قالیباف برای انتخابات مجلس دهم باشد. از دیگر سو علی لاریجانی با راهاندازی حزب رهروان ولایت تلاش دارد تا سازماندهی تشکیلاتی جدیدی برای نیروهای وابسته به خود در مجلس داشته باشد. علی لاریجانی با آگاهی از موقعیت خود در اردوگاه اصولگرایان میداند که به تنهایی شانس رهبری اصولگرایان را در شلوغ بازار موجود در این جناح ندارد. از سوی دیگر این چهرههای میانهروی اصولگرا میدانند که هر کدام به تنهایی نمیتوانند رقیب جدیای برای ائتلاف احتمالی اصولگرایان سنتی با غیرمعتدلین و اصلاحطلبان باشند.»
روزنامه مردم سالاری
ارگان رسمی حزب مردمسالاری دوشنبه را با تیترهای «نقش والای زنان در اندیشه امام خمینی (ره)» و «برخورد قاطع با برهمزنندگان امنیت احزاب» روانه پیشخوان مطبوعات کشور شده است.
• حامیان تیم سعید جلیلی؛ دلواپسان تیم ظریف
روزنامه مردمسالاری در صفحه سیاسی خود به آنچه واکنش متناقض به مذاکرات هستهای میخواند، پرداخته است؛ نویسنده این یادداشت معتقد است که دلواپسان عملکرد امروز تیم مذاکرهکننده، در دوران صدارت سعید جلیلی بر کرسی تیم مذاکرهکننده حامیان آن تیم بودند و در همین راستا به بازخوانی واکنشهای این افراد میپردازد.
روزنامه مردمسالاری در مورد واکنش حامیان به توافق سه جانبه هستهای ایران در بهار 89 نوشت «در فردای امضای «بیانیه تهران» 234 نماینده مجلس با صدور بیانیه از آن حمایت قاطعانه کردند و تاکید کردند: «دولت همواره در این زمینه محکم و منطقی رفتار کرده.» روزنامه کیهان در فردای امضای بیانیه هستهای زیر عکس بزرگی که احمدینژاد را در حال بالاگرفتن دست سایرین است، تیتر زد: «گامیدیگر در دیپلماسی هستهای کشور: اقتدار و هوشمندی ایران در بیانیه 3 جانبه تهران.»
حسین شریعتمداری خود دست به قلم شد و در یادداشتی نوشت: «این بیانیه حاوی نکاتی است که از هوشمندی طرف ایرانی در چالش هستهای پیش روی حکایت میکند.» اما همین روزنامه شنبه 15 فروردین 94، در اولین شماره سال جدیدش تیتر زد: «برد- برد نتیجه داد هستهای میرود تحریمها میماند!» و مدعی شد: «مذاکرات لوزان پس از 9 روز در حالی با قرائت یک متن مشترک به اتمام رسید که ابهامات، نگرانیها و پرسشهای بسیاری درباره ماهیت و نتیجه این مذاکرات وجود دارد و به نظر میرسد از خطوط قرمز بسیاری در این زمینه عبور شده است.»
یکشنبه هم باز با بزرگترین اندازه قلم ممکن تیتر زد: «توافق لوزان فراتر از خواسته آمریکا بود» دوشنبه هم با همین رویه تیتر زد «بازرسی مراکز نظامیایران بخشی از توافق لوزان است».
کیهان از 5 شماره نخست سال 94 اش، 4 شماره را به حمله به بیانیه مطبوعاتی لوزان پرداخته است. روزنامه وطن امروز در گزارشی به قلم مهدی محمدی عضو سابق تیم مذاکره هستهای در دوره سعید جلیلی و عضو روزنامه کیهان، بیانیه مطبوعاتی لوزان را با کنایه «1+12» نحس خواند و رو تیتر زد «اسناد مکتوب از عدم توازن فاحش دادهها و ستاندههای توافق لوزان حکایت میکند» اما همین روزنامه توافق احمدینژاد را «پیروزی استراتژیک در تهران» دانسته بود. منتقد دیگر تیم مذاکرهکننده هستهای علیرضا زاکانی است؛ او سال 89 در گفتوگو با سایت جهاننیوز با تاکید بر این که «بیانیه ایران، برزیل و ترکیه راه را بر همه بهانه جوییها بست» گفته بود «حضور کشورهایی مثل ترکیه و برزیل (!) که مشترکات زیادی با ایران دارند، میتواند به عنوان یک برگ برنده برای ما محسوب شود». زاکانی 5 سال پیش معتقد بود «ایران با تدبیر وارد عمل شده» و ما «اساساً» و «فیالبداهه» نیازی به 120 کیلوگرم اورانیوم نداریم، درباره بیانیه مطبوعاتی مذاکرات سوئیس گفت «بیانیه لوزان 12 خط قرمز ملّی هستهای را ندید گرفت.»
روحالله حسینیان نماینده برجسته پایداری نیز درباره بیانیه هستهای اردیبهشت 89 گفته بود: «بیانیه هستهای ایران منافع ملی را تأمین میکند» و با تاکید بر این که «بیانیه تهران چون دو کشور برزیل و ترکیه را با ایران همصدا کرد» آن را «موفقیتآمیز» دانسته بود.
روزنامه ابتکار
روزنامه ابتکار دوشنبه را به تیترهای «هشدار فقهی رئیسجمهور» و «بیت امام (ره)؛ همچنان محور امید مردم» اختصاص داد.
• حق با احمدینژاد بود
مصطفی داننده در یادداشتی در روزنامه ابتکار معتقد است که الگوی رفتاری احمدینژاد در مواجهه با بهارستان رفتاری صحیح بوده است و در توصیف آن مینویسد «با نگاهی به رفتار مجلس نهم با دولت یازدهم به این میاندیشیدم که محمود احمدینژاد حق داشت. او حق داشت به مجلسی این چنین پاسخگو نباشد، او حق داشت بیاید در مجلس شوخی کند و برود، او حق داشت بگوید برخی منافع سیاسیشان بر منافع ملی ارجحیت دارد، او حق داشت که مسیر خود را از جریان منتسب به این آقایان جدا کند.»
این روزنامهنگار اصلاح طلب مدعی است که منتقدان بهارستاننشین دولت شمشیر مخالفت خود را از نیام خارج کردهاند؛ همچنین وی جنس مخالفتها با دولت را این چنین توصیف میکند «قطعاً اگر دوستان آنها همچون جلیلی، به چنین تفاهمی میرسیدند، این افراد از آن به عنوان «صلح حدیبیه» نام میبردند و از آموزش و پرورش میخواستند که آن را در کتابهای درسی مدارس بگنجانند. جنس مخالفت برخی از نمایندگان مجلس با حسن روحانی نه به واسطه نگاه کارشناسی است بلکه تنها به دلیل اختلافات سیاسی است که با رئیس دولت یازدهم دارند. با نگاهی به رفتار مجلس نهم با دولت یازدهم به این میاندیشیدم که محمود احمدی نژاد حق داشت. او حق داشت به مجلسی این چنین پاسخگو نباشد، او حق داشت بیاید در مجلس شوخی کند و برود، او حق داشت بگوید برخی منافع سیاسیشان بر منافع ملی ارجحیت دارد، او حق داشت که مسیر خود را از جریان منتسب به این آقایان جدا کند.»
مصطفی داننده تنها را خروج از این وضعیت را انتخابات مجلس در اسفند 94 میداند و در همین راستا نوشت «همین اختلافها باعث میشود که اسفند 94، یکی از مهمترین ماههای تاریخ جمهوری اسلامی ایران باشد. ماهی که میشود بال دوم کشور برای رسیدن به هدف بزرگ را به پرواز درآورد و مجلس عقلانیت را در کنار دولت و تدبیر و امید تشکیل داد. قطعاً مجلس دهم و دولت یازدهم و احتمالاً دوازدهم میتوانند روزهای خوبی را برای مردم بر اساس دو اصل تدبیر و امید رقم بزنند.»
روزنامه اعتماد
روزنامه اصلاحطلب اعتماد نیمتای بالای صفحه اول خود را به تیترهای «همسر امام گفت کاندیدا شوم» و «روحانی: نهیازمنکر به خیابانها محدود شده و بس» اختصاص داده است.
• ائتلافهای جدید در اردوگاه اصولگرایان
مجتبی حسینی در صفحه احزاب روزنامه اعتماد به واکاوی امکان وقوعی ائتلاف میان لاریجانی، قالیباف و رضایی برای انتخابات بهارستان پرداخته است و از آن به عنوان «عصر میانهروهای اصولگرا» یاد کرده است. مجتبی حسینی در ادامه پروژه القای عدم وحدت در جناح اصولگرایان معتقد است که با وجود همایشهای وحدت همچنان بر بدنه این جناح سیاسی شکافهای عمیقی دیده میشود.
این روزنامهنگار اصلاح طلب سپس به معرفی گرایشهای اصولگرایان میپردازد و در همین راستا مینویسد «1- غیرمعتدلین: جبهه پایداری، جمعیت ایثارگران، جمعیت رهپویان، احمدینژادیها 2- نواصولگرا: (میانه رو یا نسل دوم): گروهها و تشکلهای وابسته به علی لاریجانی (حزب یا جبهه رهروان ولایت)، محسن رضایی (جبهه ایستادگی)، محمدباقر قالیباف (جمعیت پیشرفت و عدالت ایران اسلامی، جمعیت حامیان ولایت، شهرداری تهران) 3- سنتی: جامعتین (جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، جامعه روحانیت مبارز، حزب موتلفه، جبهه پیروان، جامعه اسلامی مهندسین.)» و سپس به چرایی ائتلاف میان آنچه میانهروهای اصولگرایان خواند، پرداخت و نوشت«نسل دوم اصولگرایان با ظهور محمود احمدینژاد در قدرت و نادیده گرفته شدنشان از سوی کادر رهبری این جناح، نهتنها نتوانستند گلایههای خود را پنهان کنند که پس از آن آغاز به فعالیت مستقل در بزنگاههای سیاسی- انتخاباتی کردند.
تأسیس و راهاندازی گروههای سیاسی از سوی باقر قالیباف، محسن رضایی و علی لاریجانی نشان از آن دارد که این چهرههای میانهروی اصولگرا هرگز راضی از سبک مدیریتی این جناح توسط نسل اولیها نیستند و نمیخواهند سرنوشت سیاسیشان را به تصمیمات این کادر رهبری پیوند بزنند. با رحلت آیتالله مهدویکنی و حبیبالله عسگراولادی و آشفتگی و برهمریختگی اردوگاه اصولگرایان به نظر میآید که این «میانهرو» های اصولگرا با درک شرایط پیچیده اصولگرایان در انتخابات مجلس دهم تغییر راهبرد داده و به نوعی تلاش خواهند داشت با عقد اخوتی موقت میان خود، «ائتلاف میانهروها» را نهتنها برای افزایش شانس پیروزی در انتخابات مجلس دهم که کادر رهبری اصولگرایان را از آن خود کنند.
ائتلاف محسن رضایی و باقر قالیباف که در دوره جدید شهرداری قالیباف کلید خورد تا نیروهای محسن رضایی در شهرداری تهران مشغول به کار شوند. بهرهگیری از نیروهای محسن رضایی در شهرداری تهران به انضمام تغییر برخی از مدیران نزدیک به وی در شهرداری میتواند نشانهای از آغاز بهکار ائتلاف رضایی-قالیباف برای انتخابات مجلس دهم باشد. از دیگر سو علی لاریجانی با راهاندازی حزب رهروان ولایت تلاش دارد تا سازماندهی تشکیلاتی جدیدی برای نیروهای وابسته به خود در مجلس داشته باشد. علی لاریجانی با آگاهی از موقعیت خود در اردوگاه اصولگرایان میداند که به تنهایی شانس رهبری اصولگرایان را در شلوغ بازار موجود در این جناح ندارد. از سوی دیگر این چهرههای میانهروی اصولگرا میدانند که هر کدام به تنهایی نمیتوانند رقیب جدیای برای ائتلاف احتمالی اصولگرایان سنتی با غیرمعتدلین و اصلاحطلبان باشند.»
روزنامه شرق
روزنامه اصلاحطلب شرق صفحه اول خود را به تیترهای «انتقاد از تقلیل امربهمعروف بهخیابان وعلیه زنان» و «رعایتنکردن حقالناس ظلم و منکر است» اختصاص داد.
• آثار توافق هستهای بر آرایش سیاسی
روزنامه شرق در گفتوگو با امیرمحبیان به اثرگذاری مذاکرات هستهای بر سیاست خارجی و سیاست داخلی کشورمان پرداخت. دکتر امیر محبیان در پاسخ به اثرگذاری توافق بر آرایش سیاسی نیروها و جناحهای داخلی و امکان تغییر گفتمانی اظهار داشت «تأثیر فاکتورتوافق بر روابط جناحی فعلاً قابل ارزیابی نیست؛ زیرا سرنوشت این توافق هنوز روشن نیست ولی به گمان من آنچه روابط سیاسی و حتی جهتگیریها را از خود متأثر خواهد کرد بیش از بحث توافق یا عدم توافق، گشایش اقتصادی و سرمایهگذاری خواهد بود. به دلایلی هنوز میزان تأثیر اقتصاد بر رفتارها و رویکردهای سیاسی جناحی در ایران مورد مطالعه دقیق علمی قرار نگرفته است ولی گمان دارم میان گشایش اقتصادی و تغییر رویکردهای فرهنگی و سیاسی به سوی نوعی از انفتاح رابطه معناداری وجود دارد. جریانهای سیاسی ما عمدتاً بجای آنکه در رویکردها متأثر از پایگاه اجتماعی خود باشند؛ دارای خصلت پوپولیستی بوده و تحتتأثیر فضای عمومی موضع اتخاذ میکنند. گشایش اقتصادی رویکردهای خاصی را در جامعه موجب میشود که عملاً به صورت غیرمستقیم رویکردها و حتی ارزشهای جریانات سیاسی را عمدتاً به صورت بطئی تغییر میدهد.»
روزنامه آرمان امروز
روزنامه آرمانامروز صفحه اول خود را به تیترهای «دلواپسان امام را هم اذیت میکردند» و «ماجرای فیلم با کیفیت پس از اتفاق شیراز» اختصاص داد.
• داستان ناتمام پرونده مطهری
با گذشت چندین هفته از درگیری علی مطهری و تعدادی از افراد ناشناخته در شیراز، روزنامههای زنجیرهای اصلاحات کماکان خواهان پیگیری رسانهای رخدادهای شیراز هستند. روزنامه آرمانامروز در صفحه سیاسی خود با وکیل علی مطهری گفتوگو کرد؛ ترک همدانی در پاسخ به وضعیت پرونده علی مطهری اظهار داشت «شنبه بعد از اتفاق، فکر کنم بیست و سوم اسفند بود که طرح دعوی کردم و خدمت آقای دادستان رسیدم و ایشان هم هماهنگیهای لازم را انجام دادند تا متهمان پرونده شناسایی و بازداشت شوند که 28 و 29 اسفند تعدادی از متهمان پرونده شناسایی و دستگیر شدند. در ضمن در خلال پیگیریهایی که انجام دادیم به ویدئویی که در همان روزها منتشر شده بود و فردی با لباسی خاص خطاب به آقای مطهری گفته بود که ما از شما محافظت کردیم و شما هیچ تشکری از ما نکردید هم ترتیب اثر داده شد.»
همچنین ترک همدانی در مورد این ویدئو گفت «این فرد هم احضار شد. اگر شما این ویدئو را دیده باشید این سؤال برایتان مطرح میشود که مگر برخی نهادها، روابط عمومی ندارد که چنین فیلمی با تدوین حرفهای در فضای مجازی منتشر میشود؟! به هر حال یکسری شبهات با آن ویدئو در جامعه پخش شده بود که باید این فرد پاسخگو میشد. هم اینکه به نحوی با این پرونده ارتباط برقرار کرده بود که میتوانست در روند پرونده تاثیرگذار باشد. این پرونده و موضوعهای مرتبط با آن هنوز روند تحقیقاتی خود را طی میکنند و نمیتوانم بیش از این توضیح دهم. »
روزنامه ایران
روزنامه دولتی ایران، صفحه اول خود را به تیترهای «رضایت مردم، معیار درستی کار دولت و مجلس» و «گزارش روز تکریم بانوی انقلاب» اختصاص داد.
• سهم زنان از کرسیهای سبز بهارستان
روزنامه دولتی ایران در گفتوگو با زهرا شجاعی به بررسی حضور زنان در نهادهای تصمیم ساز حاکمیت در جمهوریاسلامی پرداخته است. این فعال سیاسی اصلاح طلب در مورد آنچه موانع حضور زنان در عرصه انتخابات دانست اظهار داشت«دیدههای اجتماعی چند علتی هستند. اینکه ما بخواهیم تنها یک عامل را ذکر کنیم، درست نیست. بگذارید من آمار دقیقتری ارائه بدهم. در مجالس اول، دوم و سوم شورای اسلامی 46/1 درصد نمایندگان زن هستند، در دوره چهارم این عدد به 3/3 درصد میرسد، دوره پنجم 7/3 درصد، دوره ششم 4 درصد، دوره هفتم 1/4 درصد، دوره هشتم 8/3 و دوره نهم 1/3 درصد نمایندگان مجلس زن هستند. درباره این مسأله ما با یک سلسله عوامل درونی و بیرونی مواجهیم. اینکه آیا زنان از توانمندی، علاقهمندی و انگیزه لازم برای حضور در عرصه سیاست برخوردار هستند و تنها سقفهای شیشهای مانع از این حضور شده است یا دلایل دیگری نیز در این میان وجود دارد. بررسیها نشان میدهد که میزان گرایش و انگیزه زنان برای حضور در عرصه سیاست به اندازه مردان نیست.
زیرا سیاست عرصه مردانه است و در آن ریسک و خطر زیادی وجود دارد. کسی که وارد عرصه سیاست میشود، حیثیت و آبروی خودش را به عرصه میآورد و احتمال آسیب دیدن این سرمایه زیاد است. از طرف دیگر خشونت موجود در عرصه سیاست با طبع زنان کمتر سازگاری دارد. مگر اینکه از خشونت آن کم شود و به طبع عاطفی زنان مقداری نزدیکتر شود. عامل سوم این است که ورود به عرصه سیاست و بویژه حضور در مجلس به پشتوانههای مادی و معنوی متعددی نیازمند است. طبیعی است که کسی که میخواهد وارد مجلس شود به معرفی، تبلیغات، ستاد انتخاباتی و امثالهم نیاز دارد و متأسفانه زنان برای ورود به این عرصه با کمبود پشتوانه اقتصادی مواجهاند. اینها مسائلی است که باید به عنوان عوامل درونی مؤثر در کم تعدادی نمایندگان زن در نظر بگیریم.»