به گزارش مشرق، اخیرا در موسسه تحقیقات و پژوهش های سیاسی ندا نشستی با هدف تحلیل و بررسی ابعاد مختلف جنگ سوم غزه  برذگزار شد که طی آن حسین الله‌کرم مدیر موسسه مطالعات آمریکا، میر مسعود حسینیان از مدیران ارشد وزارت امور خارجه و عماد آبشناس کارشناس مسائل خاورمیانه در خصوص چرایی طولانی شدن جنگ غزه، ابتکارات و چگونگی عملکرد مقاومت اعم از فتح و حماس، مواضع گروه‌های فتح، ساف و تشکیلات خودگردان، آینده حکمرانی در غزه، مواضع احزاب داخلی اسرائیل، پدیده تحقیق از خود و چگونگی مدیریت جامعه بین‌الملل به ارائه مطالبی پرداختند. به دلیل اهمیت موضوع بخش هایی از مباحث تبادل نظر شده در این نشست تخصصی جهت اطلاع و آگاهی مخاطبان گرامی در پی می‌آید.

*مصر تاکنون به هیچ کشوری اجازه ارسال کالا به غزه را نداده است

میرمسعود حسینیان با اشاره به برگزاری نشست کمیته فلسطین جنبش عدم تعهد در جنگ غزه اظهار داشت: کشورهای مختلف از نشست وزیران امور خارجه کمیته فلسطین جنبش عدم تعهد برای رسیدگی به وضعیت غزه که در هفته گذشته در تهران برگزار شد، استقبال خوبی به عمل آوردند و اقدامات رژیم صهیونیستی را محکوم کردند.

وی به بیانیه پایانی این نشست اشاره کرد و گفت: شرکت‌کنندگان در بیانیه پایانی این نشست از دادگاه بین‌المللی کیفری درخواست کردند تا با جنایات جنگی و ضد بشری رژیم صهیونیستی در فلسطین برخورد کند.

کارشناس ارشد وزارت امور خارجه افزود: ایران منتظر آن است که مصر مجوز ورود کمک‌های امدادی و بهداشتی به غزه را صادر کند ولی تاکنون مصر به هیچ کشوری اجازه این اقدام را نداده است اما ما امیدواریم که به زودی بتوانیم این کمک‌ها را به دست فلسطینی‌ها برسانیم.

حسینیان همچنین ضعف حماس را دلیل اساسی ورود به دولت ائتلافی عنوان و خاطرنشان کرد: طرح مصر برای آتش بس یک طرح غربی و در راستای منافع اسرائیل است.

*آمریکا در جنگ غزه در مقابل مقاومت منفعل شد

حسین الله کرم در ادامه این نشست با عدم انتقاد از عدم تقبیح رفتار صهیونیست‌ها از سوی آمریکایی‌ها اظهار داشت: آمریکا در طول جنگ اخیر در غزه حمایت خود را از اسرائیل به صورت علنی ابراز داشت و فقط یکبار به صورت سربسته و بسیار ‌محافظه کارانه از نتانیاهو انتقاد کردند اما حاضر نشدند برای یکبار هم شده اقدامات صهیونیست‌ها را تقبیح کنند ضمن اینکه آنها حتی از حمایت موضع سازمان ملل در قبال حمله اسرائیل به مدارس تحت نظارت آنروا طفره رفتند.

مدیر موسسه مطالعات آمریکا جنگ غزه را نشانه شکست دیپلماسی جان کری در منطقه برای تداوم مذاکرات سازش دانست و گفت: آمریکا نه تنها گامی برای پایان جنگ غزه برنداشته است بلکه اقداماتی صورت داد که منجر به تعمیق جنگ شد برای نمونه کنگره موفق شد حمایت 225 میلیون دلاری را برای گنبد آهنین به تصویب برساند و برای توقف جنگ نیز آمریکا فقط طرح مصر برای آتش بس را تنها راهکار می‌دانست.

وی در پایان با تاکید بر اینکه آمریکا در جنگ غزه در مقابل مقاومت منفعل شد اظهار داشت: آمریکا و صهیونیست‌ها برای مهار مقاومت وادار شدند به ادامه مقاومت و موشک باران گروه‌های مقاومت تن دهد هر چند این امر را به کار گروه مصر واگذار کرده بودند.

*پیش بینی اسرائیل برای ایجاد شعف به بدنه حماس با شکست روبرو شد

عماد آبشناس با  بیان اینکه شرایط حماس قبل از جنگ را باید یکی از دلایل اصلی حمله اسرائیل به غزه تلقی کرد گفت:  اشتباهات استراتژیک و تاکتیکی که حماس نسبت به ایران و مقاومت انجام داد و شرایطی که برای اخوان پیش آمده بود در کنار وضعیت داخلی حماس مانند فشارهای ناشی از محاصره غزه، اسرائیلی‌ها را بر آن داشت که این حمله را ترتیب دهد.

کارشناس مسائل خاورمیانه با اشاره به تصور غلط صهیونیست‌ها از حماس افزود: اسرائیل تصور می‌کرد که به دلیل فشارهای معیشتی و اقتصادی و نیز عملکرد حماس، مردم از حماس منزجر شدند و این امر می‌تواند زمینه شکست حماس را آماده‌تر سازد و در واقع اتحاد حماس با ابومازن نیز نتیجه همین ضعف بود.

وی اظهار داشت: اگر حماس وارد دولت ائتلافی با تشکیلات شد، ناشی از اجباری بود که در نتیجه ضعف بر آن حاکم شده بود. اما پیش بینی اسرائیل محقق نشد و جبهه مقاومت هم ایران هم حزب الله و هم سوریه ملت فلسطین را از سیاست‌های اشتباه گروه‌های سیاسی جدا کردند.

آبشناس افزود: مسئله بعد در رابطه با جنگ اخیر غزه، تحولات مربوط به داعش است که با قاطعیت می‌گویم که بر اساس مدارک و شواهد داعش دست نشانده اسرائیل است و مشغولی این گروه در عراق موجب شد تا در این جنگ غزه کمتر بتواند جولان دهد.

وی در پایان به دستاوردهای حماس از این جنگ اشاره کرد و خاطرنشان کرد: حماس در این جنگ تا حدودی توانست جایگاه داخلی و خارجی خود را به عنوان خط حمله مقاومت، بهبود ببخشد و حمایت مردم از خود در داخل نوار غزه و همچنین منطقه را یک بار دیگر تجمیع کند.

*وجود اختلاف میان فلسطینی‌ها، بیشترین سود و فرصت را نصیب اسراییلی‌ها می‌کند

سلمان رضوی با طرح این سوال که اگر برای جنگ اخیر غزه به دنبال چند دلیل و علت ظاهری و ساده باشیم می‌توانیم به موارد اشاره کنیم گفت: به بن بست رسیدن مذاکرات سازش یکی از این دلایل است که مذاکرات به دلیل بهانه‌گیری‌های طرف اسراییلی و عدم آزادی مرحله چهارم از اسیران فلسطینی (از مجموع 106 نفر اسرای قبل از اسلو 1993) عملاً به بن بست رسید و این امر زمینه قطع مذاکرات اسراییلی- فلسطینی و شروع تفاهماتِ فلسطینی- فلسطینی را فراهم کرد.

معاون پژوهشی و کارشناس مسائل فلسطین موسسه ندا با اشاره به تشکیل دولت وحدت ملی در فلسطین به حضور حماس و فتح افزود: پس از آنکه فتح و حماس مذاکرات دوجانبه را برای تشکیل دولت وحدت ملی شروع کردند به تدریج و با نرمش‌های آنان، شاهد تشکیل دولت وحدت ملی و انحلالِ دولت حماس در نوار غزه بودیم که این امر اسراییلی‌ها را به واکنش واداشته و درصدد بر هم زدن آن برآمدند چرا که وجود اختلاف میان فلسطینی‌ها، بیشترین سود و فرصت را نصیب اسراییلی‌ها می‌کرد.

وی سومین دلیل آغاز جنگ غزه را ربایش سه شهرک‌نشین اعلام کرد و تصریح داشت: موضوع مفقود شدن 3 شهرک‌نشین و سپس پیدا شدن اجساد آنان (که ظاهرا توطئه‌ای اسراییلی بود) پس از 20 روز در اطراف الخلیل به بهانه‌ای برای سرکوب فلسطینی‌ها و دستگیری بیش از 1000 فلسطینی از کرانه باختری توسط اسراییل شد.

رضوی در پایان با بیان اینکه اسرائیلی‌ها فکر می‌کردند که در جنگ غزه اهداف‌شان سریعاً محقق شود افزود: در جنگ اخیر غزه نیز اسراییلی‌ها در پی عملیاتی یک هفته تا 10 روزه برای نابودی توان موشکی گروه‌های مقاومت بودند اما محقق نشدن اهداف آنها در هفته اول، این جنگ را به جنگی یک ماهه تبدیل کرد.

*احزاب راستگرای اسرائیل موافق واگذاری نواز غزه به سازمان ملل متحد هستند

علی باقریانی در خصوص نگاه و رویکرد احزاب داخلی اسرائیل به جنگ غزه گفت: ادامه عملیات نظامی و خلع سلاح حماس موضوعاتی بود که احزاب راستگرا و چپگرای رژیم صهیونیستی با آن موافق بودند.

کارشناس ساختار داخلی اسرائیل و فلسطین افزود: در مورد واگذاری نوار غزه به تشکیلات خودگردان، احزاب چپ گرا موافق و احزاب راستگرا مخالف و در قبال پیشنهاد واگذاری نوار غزه به سازمان ملل متحد، احزاب چپ اسرائیل، موضع مخالف و احزاب راست، موضع موافق را اتخاذ کردند.

* تشکیلات خودگردان هم پیمان با اسرائیل برای منزوی کردن حماس است

سید محمد جعفر رضوی در مورد استراتژی و ابتکارات مقاومت در جنگ غزه گفت: جنگ غزه نشان داد مقاومت یک استراتژی بلندمدت را به عنوان هدف اصلی اقدامات خود قرار داده است و رفع محاصره غزه، نکته محوری این استراتژی بود. وی افزود: در کنار نظم استراتژیک موجود در مقاومت، ابتکاراتی مانند عملیات دریایی، شبیخون و غافلگیری نیروهای ارتش صهیونیستی با استفاده از کمین، تونل و فرود چتربازان، شکار تانک و نفربر، پرتاب موشک تا عمق 120 کیلومتر، رونمایی و استفاده از پهباد ابابیل، هک کردن کانال 10 تلویزیون رژیم صهیونیستی و پخش پیام مقاومت به زبان عبری برای ساکنان سرزمین‌های اشغالی را باید جزو ابتکارات مهم مقاومت در این جنگ است.

کارشناس گروه‌های حماس و جهاد اسلامی در مورد رویکرد تشکیلات خودگردان نیز عنوان کرد: تشکیلات خودگردان در روزهای سخت جنگ علیه مقاومت، سکوت اختیار کرد اگر چه در اواسط جنگ به رایزنی‌های بین‌المللی برای توقف جنگ اقدام کرد و به عنوان میانجی در کنار مصر ایستاد.

وی افزود: رژیم صهیونیستی تلاش بسیاری دارد که مجموعه‌ای هم پیمان برای منزوی کردن حماس را ایجاد کند و در این مسیر باید تعهد تشکیلات را با خود همراه داشته باشد.

*جنبش فتح در جنگ غزه تنها با صدور بیانیه‌هایی به محکوم کردن حملات اکتفا کرد

طاهره زاد فرج در مورد رویکرد جنبش فتح به عنوان یک شاخه سیاسی گفت: جنبش فتح در سطح رسمی در قبال جنگ غزه، منفعلانه و همسو با مواضع تشکیلات خودگردان موضعگیری کرد و تنها با صدور بیانیه‌هایی به محکوم کردن حملات و درخواست از جامعه بین‌الملل و نهادهای بین‌المللی برای پایان دادن به جنگ اکتفا کرد و در جدی‌ترین حالت، رژیم صهیونیستی را تهدید به شکایت و محاکمه در دادگاه‌های بین‌المللی کرد.

کارشناس مسائل جنبش فتح با اشاره به اینکه جنبش فتح به عنوان جنبشی که مقامات تشکیلات خودگردان وابسته به آن هستند نتوانست موضعی مستقلانه اتخاذ کنند اظهار داشت: جنبش فتح در سطح غیر رسمی برخی افراد وابسته به این جنبش از اعضای کمیته مرکزی و برخی نمایندگان جنبش در شورای قانون‌گذاری و کسانی که با ریاست محمود عباس بر تشکیلات مخالفند، مواضع حامیانه و جدی‌تری در دفاع از غزه و گاه حماس اتخاذ کردند.

*اسرائیل با هدف تخریب تونل‌ها و سکوهای پرتاب موشک مقاومت به غزه حمله کرد

محمد زارعی با اشاره به عقب نشینی اسرائیل از نوار غزه به بررسی نظامی و استراتژیک مناطقی که اسرائیل از آنها عقب نشینی کرده است، پرداخت و اظهار داشت: اهداف اسراییل از عملیات هوایی عبارت بود از توقف شلیک موشک با از بین بردن سکوهای پرتاب موشک مقاومت، تخریب همه تونل‌های عملیاتی در مرزهای شمال، جنوب و شرق نوار غزه، بازگرداندن اعتبار به نظریه بازدارندگی اسراییل، هدف قرار دادن زیرساخت‌های مقاومت (پایگاه‌ها و مراکز)، ایجاد کمربند امنیتی، جدا کردن غزه از کرانه باختری به صورت سیاسی و تلاش برای از بین بردن آشتی ملی سست و ضعیفی که هنوز هم بدان امید زیادی نیست.

کارشناس گروه‌های مقاومت افزود: اسراییل با این اهداف، محورهای عملیات زمینی خود را در 5 محور و تا پیشروی در عمق 3 کیلومتری در داخل نوار غزه تعریف کرد تا بتواند تونل‌ها و سکوهای پرتاب موشک در این منطقه را نابود کند.

* اختلاف تاکتیکی و استراتژیکی میان ابومازن و جریان مقاومت بسیار علنی است

حسن کلاته به اشاره به رویکرد رژیم صهیونیستی برای شروع جنگ غزه گفت: رژیم صهیونیستی در حالی جنگ اخیر در غزه را آغاز کرد که سعی داشت از طریق آن به بازتعریف محیط آینده سیاسی غزه مبتنی بر دو رویکرد سلبی و ایجابی بپردازد.

تحلیلگر مسائل فلسطین با بیان اینکه هدف رویکرد سلبی، برانداختن زیربناهای مقاومت و جریان‌های مجاهد بود افزود: در رویکرد ایجابی، بر ساختن ساختارهای آینده سیاسی غزه را دنبال می‌کرد و طرح موضوع بازگشت حکمرانی فتح بر غزه، روی دیگر این سکه است.

وی اظهار داشت: تحلیل لایه‌های شروط آتش بس نشان می‌دهد که همسویی خاصی بین آنها و رویکرد رژیم صهیونیستی در بازسازی غزه وجود دارد. اما مهمترین چالش فراروی این رویکرد، ناتوانی ابومازن در مهندسی آینده سیاسی غزه است.

کلاته تصریح داشت: گروه‌های مقاومت در زیر چتر حماس هرچند به لحاظ تاکتیکی اختلافاتی داشتند اما راهبرد و استراتژی یکسانی داشتند، اما اختلاف تاکتیکی و استراتژیکی میان ابومازن و جریان مقاومت بسیار علنی است.

*اسرائیل نگران تشکیل کمیته حقیقت یاب پس از جنگهایش است

طاهره گودرزی با بیان اینکه اسراییل به هر اقدام نظامی، نام جنگ اطلاق نمی‌کند زیرا از تبعات حقوقی و اقتصادی آن نگران است گفت: معمولا پس از هر جنگ یا حادثه مهمی که بعد بین‌المللی دارد کمیته حقیقت یابی تشکیل می‌دهد و به طور کلی 2 نوع کمیته تحقیق در اسراییل تشکیل می‌شود که یک نوع آن بعد ارزیابی مدیریتی در سطوح مختلف دارد و دیگری مربوط به نوع حقوقی بر طبق روایت اسراییلی و توجیه اقدامات آن است.

وی افزود: در کلیت قوانین اسراییلی اصل مسئولیت فرماندهان نظامی رعایت نشده و فقط می‌توان علیه فردی که دستور حمله و جنایت جنگی را صادر کرده، اقامه دعوا کرد که با این حال آیین نامه دادگاه‌های نظامی اسراییل بر این امر تصریح دارد که باید به قوانین داخلی اسراییل استناد کرد نه قوانین بین‌المللی و در عمل نیز تمهیداتی برای پاک شدن سابقه کیفری و جنایی سربازان اندیشیده شده است.

کارشناس مسائل فلسطین نحوه صدور احکام کمیته حقیقت‌یاب را بسیار سبک دانست و خاطرنشان کرد: احکام صادر شده توسط این کمیته‌ها با نوع جنایات همخوانی ندارد که از علل این رویکرد می‌توان به دلایل ایدئولوژیک و دخالت دین، امتناع از تحقیق مستقل بین‌المللی، تاکید بر داخلی بودن مبارزه با فلسطینی‌ها و تسلط ایده ارض اسراییل بر صهیونیست‌ها و غیره اشاره کرد.

*شکست صهیونیست‌ها در افکار عمومی ملت‌ها غیر قابل انکار است

وحیده احمدی با بیان اینکه رژیم صهیونیستی از همان روز آغازین جنگ، اقدامات خود را به اصل «حق مشروع دولت‌ها در دفاع از خود»، گره زد و حملات هوایی را پاسخ به حملات موشکی حماس و دفاع از شهروندان خود، خواند گفت: این رژیم برای این هدف، از تمام رسانه‌های داخلی و خارجی اعم از تلویزیون، روزنامه، خبرگزاری‌های اینترنتی و... نهایت استفاده را برد و این برنامه نه یک خبررسانی ساده بلکه یک برنامه جامع مبتنی بر اثرگذاری افکار عمومی را شامل می‌شد.

کارشناس مسائل فلسطین و خاورمیانه با اشاره به شروع عملیات جنگ غزه با عنوان «عملیات صخره استوار» (Operation Protective Edge) به گونه‌ای که حق اسرائیل در دفاع و حمایت از ساکنان خود را به اذهان متبادر کند، نقطه شروع این برنامه جامع بود گفت: پس از شروع جنگ تصاویر مختلف از آشفتگی ساکنان شهرهای مختلف سرزمین‌های اشغالی که با مصاحبه‌ها و فیلم‌های مختلف مزین می‌شد، در رسانه‌های داخلی و خارجی انعکاس یافت. در همین بستر حوادث و رویدادها به گونه‌ای بازگو می‌شد که ترس و واهمه و نگرانی ساکنان و نیز مقامات، در کانون اخبار قرار گیرد تا همین فضا به اذهان عمومی نیز القا شود.

وی افزود: این امر در حالی است که دو مرحله در تبیین مواضع بین‌المللی در قبال اقدامات اخیر اسرائیل باید در نظر گرفته شود. اسرائیل در مرحله اول با تأکید بر موشک‌های گروه‌های مقاومت در نوار غزه، شروع جنگ را به فلسطینی‌ها نسبت داد و با این استدلال که مسئولیت حمایت از ساکنان و قلمرو خود را بر عهده دارد، در عرصه بین‌المللی وارد شد.

احمدی با اشاره به استراتژی موجود صهیونیست با عنوان «دفاع از خود» دستاویزی شده است تا کشورها و سازمان‌های بین‌المللی بر جنگ غزه مهر تأیید بزنند و همبستگی‌های راست و دروغ خود را روانه اسرائیل کنند اظهار داشت: اسرائیل مشعوف از حمایت‌های غربی از خود، بر مظلومیت و بی‌گناهی ساکنان شهرهای مورد اصابت موشک، صحه گذارد و نمایش اضطراب و ترس و واهمه در پناهگاه‌های فولادین و دور از دسترس موشک را بر سر زبان‌ها انداخت.

کارشناس مسائل فلسطین و خاورمیانه با بیان اینکه اسرائیلی‌ها مرحله دوم در دیپلماسی دفاع از خود، با عملیات زمینی به غزه کار خود را ادامه دادند تصریح داشت: نتانیاهو با این پیش فرض که عدم پذیرش آتش بس از سوی گروه‌های فلسطینی و نیز تداوم موشک‌ها می‌تواند عملیات زمینی را نیز توجیه کند، گسترش حملات خود را در دستور کار قرار داد.

وی گفت: پیشروی به مرزهای نوار غزه، کشتار حی‌الشجاعیه و افزایش تلفات غیرنظامیان از جمله کودکان، نقاط عطفی شدند که دیپلماسی دفاع از خود در مرحله دوم به جای پیشروی، به عقب نشینی وادار شد.

احمدی افزود: مهمترین مانعی که جامعه بین‌الملل در پی این رویدادها در قبال دیپلماسی اسرائیل ایجاد کرد، ورود اصطلاح «متناسب» در ادبیات سیاسی مقامات بلندپایه کشورها بود و در واقع واژه های «تناسب»، «منطق»، «معقول» و...حکم نوشدارویی را داشتند که اگر چه بعد از مرگ سهراب فرا رسید اما پادزهری حقوقی و قانونی و مستدل در برابر سم‌یکه‌تازی اسرائیل با اسب افسارگسیخته دفاع از خود تلقی می‌شود.

وی با اشاره به بازتاب اعتراضات بین‌المللی در قبال اقدامات اسرائیل گفت: روش پدیدارشناسی در علوم سیاسی می‌تواند به بهترین نحو ممکن محتوای اعتراضات ضد اسرائیلی در فضای بین‌الملل را تبیین کند. با کاربرد این روش بر اعتراضات، شعارها، اقدامات و احساسات مردم کشورهای مختلف اثبات می‌شود که رژیم‌صهیونیستی اگر چه با ابزار لابی‌گری و اعمال فشار دولت‌ها را همچنان با خود همراه نگاه داشته است اما شکست آن در افکار عمومی ملت‌ها غیر قابل انکار است.

گفتنی است موسسه تحقیقات و پژوهش‌های سیاسی علمی ندا از جمله موسسات متخصص در حوزه مسائل فلسطین و صهیونیسم شناسی است که تجربه ای به میزان دو دهه کار در این حوزه را در کارنامه خود دارد.