به گزارش مشرق، حسن رحیم‌پور ازغدی از اساتید حوزه و دانشگاه در خطبه‌های پیش از نماز جمعه این هفته تهران با اشاره به روایت «کان علیه السلام کل بکرة یطوف فی اسواق الکوفة سوقا سوقا» به بیان ویژگی‌های بازار اسلامی در دوران امامت امیرالمؤمنین(ع) پرداخت و گفت: امام باقر(ع) می‌فرمایند که امیرالمؤمنین در دوران خلافت و حاکمیت خویش مدیریت حقوقی و اخلاقی نسبت به بازار داشتند.

وی اظهار داشت: هر روز صبح هنگامی که موتور فعالیت اقتصادی در شهر روشن می‌شد حضرت امیر(ع) در متن بازار و اقتصاد حضور داشت و این روش دائمی حضرت بود لذا روزی نبود که فعالیت بازار شروع شود و امیرالمؤمنین(ع) به عنوان نماد حاکمیت اسلامی در بازار حضور قانونی، اخلاقی و اقتصادی نداشته باشد.

 این استاد دانشگاه ادامه داد: منظور از «کان یطوف» یعنی علی(ع) در کل فعالیت بنگاه‌های اقتصادی بازار دائم در حال رفت و آمد بود و حضور فعال در صحنه اقتصادی جامعه و امت اسلامی داشت. در کوفه اقسام بازارها اعم از بازار آهن فروشان، ماهی‌فروش‌ها، قصاب‌ها، سبزی و بازار میوه و ... بود تمام فروشنگان یک صنف در آنجا حضور داشتند.

وی با بیان اینکه تجمیع بازار در یک جا و موضوع‌بندی آن فوایدی برای جامعه داشت، تصریح کرد: رقابت سالم‌تر و شفاف‌تری را در این بازارها شاهد بودیم، اعمال قانون ممکن‌تر می‌شد در شهرهای بزرگی مانند تهران نیز می‌توان این کار را انجام داد که بازارهای موضوعی در هر منطقه‌ای از شهر که در دسترس همگان باشد راه‌اندازی شوند. از این رو علاوه بر وجود مغازه‌های پراکنده در شهر، امیرالمؤمنین(ع) تدبیری اندیشیده بودند که بازارها از هر صنفی در شهر کوفه در کنار هم باشند تا علاوه بر نظارت بیشتر، مردم نیز بدانند برای تهیه مایحتاج خود به کجا می‌توانند مراجعه کنند و در جریان تفاوت قیمت‌ها و اجناس مختلف قرار گیرند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: علاوه بر این که امیرالمؤمنین(ع) نیروهای نظارتی خویش را در تمامی بازارها می‌فرستاد خودشان نیز به یک یک بازارها بدون هیچ تبعیضی سر می‌زدند و امام باقر(ع) می‌فرمایند که تازیانه علی(ع) بر شانه‌اش بود؛ قوه قهریه؛ یعنی در عین اینکه اخلاق و حقوق هست اقتدار حاکمیت هم در بازار وجود داشت و حضرت امیر(ع) هر جا که ظلمی، خیانت، کلاهبرداری می‌دید با آنها برخورد می‌کردند.

* ارتباط، توحید، اخلاق، معنویت با حقوق بشر، اقتصاد و بازار اسلامی در سیره امیرالمؤمنین(ع)

رحیم پورازغدی تصریح کرد: امیرالمؤمنین(ع) سر هر بازاری توقف می‌کرد و چند جمله به آنها گوشزد می‌کرد و در واقع بازار اسلامی از اینجا آغاز شد؛ حضرت با صدای بلند فریاد می‌زد، ای بازاریان، تجار، ای فعالان اقتصادی، کسانی که در عرصه تولید و توزیع کالا و خدمات در جامعه اسلامی فعال هستید! کارتان را با طلب خیر از خداوند آغاز کنید، نگاه صرفا مادی به خرید و فروش نداشته باشید و بازارتان را متبرک کنید از طریق آسان گرفتن بر یکدیگر.

وی با اشاره به ارتباط، توحید، اخلاق، معنویت با حقوق بشر، اقتصاد و بازار اسلامی در سیره امیرالمؤمنین(ع) گفت: برخی از افراد فکر می‌کنند تفاوت بازار اسلامی با سایر بازارها در فرمول عرضه و تقاضا است در حالی که تفاوت اصلی بازار و اقتصاد اسلامی از نوع چپ و راست، عقب‌مانده و جدید و ... در این است که اقتصاد اسلامی یعنی اقتصادی علمی به علاوه اخلاق و حقوق و اقتصاد علمی منهای اخلاق و حقوق، اقتصاد غیر اسلامی است.

* وجه اصلی اسلامی‌بودن بازار

این استاد دانشگاه ادامه داد: وجه اصلی اسلامی بودن بازار این است که بازار با فرمول‌ها و قوانین علمی اداره شود به علاوه حقوق و اخلاق، به علاوه مبدأ و معاد، به علاوه خدا. در بازار اسلامی حضرت می‌فرمایند: خدا در بازار اسلامی حضور دارد؛ نه حضور مجازی و تشریفاتی که بر سر و مغازه‌هایمان بنویسیم «هَذَا مِن فَضْلِ رَبِّی» یا دیگر ظواهر مذهبی، این‌ها لازم است اما کافی نیست.

رحیم پورازغدی در توضیح استخاره و طلب خیر کردن بازاریان از منظر حضرت امیر(ع) تصریح کرد: استخاره یعنی اینکه بازاریان سود و ضرر منفعت خویش را با خدا تعریف کنند و توجه اصلی ما به حفظ عدالت و معنویت باشد. حضرت علی(ع) می‌فرمایند: اگر می‌خواهید بازارهایتان برکت داشته باشد و صبح تا شب به دنبال کسب روزی نباشید باید بر یکدیگر آسان بگیرید و به هم پیله نکنید.

وی افزود: در روایات داریم که خریدار و فروشنده اسلامی این‌گونه هستند که فروشنده اسلامی سعی می‌کند کالا را بیش از آنچه که پول گرفته بدهد یعنی اگر یک جنسی را به یک کیلو گرم می‌فروشد یک کیلو و 50 گرم بدهد از طرف دیگر به خریدار نیز می‌گوید: از آن مبلغی که توافق کردید سعی کنید کمی بیشتر بپردازید اگر این‌ها را در بازار با تفکر سرمایه‌ای مقایسه کنیم می‌بینیم که اکثر معاملات ما بر اساس اصالت سود و لذت است متاسفانه فرهنگ سرمایه‌داری در بین ما حاکم است نه فرهنگ اسلامی. ما دو نوع فرهنگ بازار اسلامی و فرهنگ بازار سرمایه‌داری داریم.

* تفاوت بازار اسلامی و بازار کفر

این استاد دانشگاه درباره مؤلفه‌های بازار اسلامی و تفاوت موازین اهل بیت(ع) با سایر افراد، اظهار داشت: بعضی‌ها فکر می‌کنند اگر پیشانی‌ ما داغ ببندد و تسبیح در دستمان باشد و در بازار معامله کنیم، بسم‌الله بگوییم و صلوات بفرستیم این بازار اسلامی است درحالی که این حداقل بازار اسلامی است؛ بازار اسلامی در قرآن و روایات ما این گونه تعریف شده است که وقتی جنسی را می‌خریم چقدر دقت می‌کنیم که این جنس و کالا سالم باشد زمانی هم که آن جنس را می‌فروشیم نیز باید به همان اندازه دقیق باشیم که جنسمان سالم باشد این بازار اسلامی است.

وی ادامه داد: اهل بیت(ع) می‌فرمایند در بازاری که وقتی جنسی را می‌خریم دقت می‌کنیم که سالم باشد اما وقتی همان جنس را زمانی که می‌خواهیم بفروشیم عیوب آن‌ را پنهان کرده و به خریدار نمی‌گوییم و بلکه می‌خواهیم سر خریدار را کلاه بگذاریم، این بازار کفر است. این بازار به قیامت و معاد اعتقادی ندارد، این بازار ایمان ندارد که رزقش به دست خداست و برکتی در این بازار نیست.