حال که قطار احیای روابط ایران و انگلیس از سوی این کشور به راه افتاده است، با بازخوانی اقدامات ضدایرانی «گس»؛ این سئوال مطرح می شود که: آیا انگلیس در دوره جدید روابط، قرار است تغییر رویه دهد یا خیر؟ آیا واگذاری بخشی از مأموریت احیای روابط توسط دولت انگلیس به «سایمون گس» پیامی برای ایران بوده، این پیام که رفتار مداخله جویانه در امور داخلی ایران، تغییر نخواهد کرد؟
سوابق سیاسی «سایمون گس»
«سایمون گس» از سال 1977 میلادی به استخدام «وزارت امور خارجه بریتانیا» - FCO: ادراه امور خارجه و مشترک المنافع- درآمد و ابتدائاً در اداره سازمان ملل به فعالیت پرداخت. اولین مأموریت های خارجی وی مربوط به «دبیر دومی در دفتر لاگوس» و بدنبال آن، «دبیر اولی در دفتر آتن» می شود. وی از ژانویه 2013، بعنوان «مدیرکل سیاسی وزارت خارجه» و «نماینده ویژه نخست وزیر در امور افغانستان و پاکستان» فعالیت کرده است. «مدیرکل سیاسی وزارت خارجه انگلیس» دارای اهداف ویژه ای در حوزه سیاست خارجی پادشاهی است و مسئولیت ها و مناطق ویژه تحت نظر وی عبارتند از: امور چندجانبه، شرق اروپا و آسیای مرکزی، خاورمیانه و شمال آفریقا، آفریقا و جنوب آسیا و افغانستان.
وی در پست های دیگری نیز در وزارت خارجه انگلیس به فعالیت پرداخته است: «اداره سیاست های امنیتی»، «دستیار خصوصی وزیر خارجه»، «دبیر اول در رم»، «معاون رئیس اداره اتحادیه اروپا» و سپس ریاست آن اداره، «معاون کمیساریای عالی در پرتوریا»، «مدیر امور مالی»، «سفیر علیاحضرت[3] (سفیر بریتانیا) در آتن» و « سفیر علیاحضرت در تهران»[4].
وی همچنین از فوریه 2011 میلادی، بعنوان «نماینده ارشد غیرنظامی ناتو در افغانستان» منصوب شد[5] که یکی از وظایف آن؛ کمک به سازماندهی دوره انتقال نظامیان «آیساف» از افغانستان بوده است.
سایمون گس دارای سوابق امنیتی در دولت انگلیس است
«سایمون»، بازمانده معاهده ننگین "گس - گلشائیان"
«خسرو معتضد»، تاريخ نگار ایرانی در گفتگو با یک خبرگزاري داخلی، از ارتباط فامیلی «سایمون» با «نویل گس» پرده برداشته بود. وی اعلان نمود: «در وزارت خارجه انگلستان، افراد معمولاً بصورت خانوادگي حضور پيدا مي كنند. «سايمون گس»، برادر زاده يا نوه «نويل گس»، عنصر بدنام انگليسي در ايران است كه خاطره خوشي نزد مردم ايران ندارد»[6].
«معتضد» با اشاره به قرارداد نفتي 1312 ه. ش و قرارداد الحاقي 1328 ه.ش (1949 م.) كه امتيازات بيشتري را به طرف انگليسي؛ در مورد برداشت نفت ايران و فروش آن می داد، گفت: ««نويل گس»، با ارائه قرادادی كه بعداً در تاريخ بنام "قرارداد گس – گلشائيان" (گلشائیان: وزير دارايي ايران) معروف شد، تلاش داشت تا اين قرارداد‌ها را تا سال 2010 م. تمديد كند كه با مخالفت مردم، «مجلس شوراي ملي» دوره پانزدهم و شانزدهم مواجه و منتفي شد. وقتي او به ايران آمد، نشريات فرانسوي از او بعنوان يك حيله گر ياد كردند كه براي فريب ايرانيان؛ آمده است. «نويل گس» در زمان «مصدق» نيز در «هيئت جكسون» به ايران آمد و باز هدف حيله گري و اتلاف وقت داشت و چون دولت انگلستان؛ از اين طريق به جايي نرسيد به "طرح اجكس" و سرنگوني دولت مصدق اقدام كرد»[7].
سفارت انگلیس، مرکز فرماندهی آشوب
سابقه سفارت وی در ایران، سال های جنجالی و پرتنشی برای «سایمون» بودند البته خود وی؛ بی علاقه به حاشیه آفرینی سیاسی نبود. ورود «گس» به تهران که همراه روزهای پرالتهاب تبلیغات انتخاباتی «ریاست جمهوری دهم» و سپس مقارن با آشوب آفرینی های فتنه گران بود؛ به اقدامات ضدایرانی سفارت انگلیس در تهران ضمیمه شد و مقدمات خشم مردم و مسئولین ایران از سفیر جدید را فراهم کرد.
متعاقب اوج گیری (فتنه 88) در ایران و طرح ادعای تقلب توسط برخی از عناصر افراطی اپوزیسیون داخلی، علاوه بر اینکه وزارت خارجه انگلیس رسماً؛ شدیداللحن ترین مواضع سیاسی را علیه تهران و دولت جدید ابراز کرد، سفارت این کشور در تهران که تنها کانون تشنجات بود؛ به شکل میدانی به سازماندهی آشوب ها مبادرت ورزید.
«نماينده دادستان عمومي و انقلاب وقت تهران» طی کيفرخواست صادره علیه «رسام» (کارمند محلی سفارت انگلیس) در «دادگاه متهمین اغتشاشات انتخاباتی 88» مورخه 17 مردادماه که براساس گزارش های مستند، تهیه شده بود؛ تصویر روشنی از نقش آفرینی های میدانی سفارت انگلیس برای آشوب آفرینی در خیابان ها را ارائه داده است. در این کیفرخواست رسمی آمده است:
«متهم، «ميرمحمدحسين رسام»، 43 ساله، تحليلگر ارشد «بخش سياسي سفارت انگلستان در تهران»، متهم به جاسوسي براي بيگانگان است. بدين شرح که متهم مزبور به اتفاق «آرش مؤمنيان»، وظيفه ملاقات با فعالين قومي و نمايندگان احزاب و تشکل هاي سياسي، اقليت هاي مذهبي، تشکل هاي غيردولتي، ارتباط گيري با برخي افراد در رده هاي مديريتي و مهم کشور، حوزه هاي علميه و دانشگاه ها را بر عهده داشته و با جمع آوري اخبار و گزارش از نشست هاي خود؛ اقدام به ارسال آن به لندن مي كرده است. در ادامه متهم، با حضور درسطح خيابان هاي تهران (در تاريخ هاي 24، 25 و 28 خردادماه 1388)، اخبار مربوط به وقايع اغتشاشات را جمع آوري و به طريق فوق؛ ارسال مي كرده است. وي به همراه «توماس برن»، «دبير دوم سياسي سفارت انگليس» و «خانم شئون مورفي»، «دپيلمات سفارت استراليا» در دفاتر تبليغاتي آقاي «موسوي» تردد كرده (است). به علاوه، در شهر مقدس قم به اتفاق «آلکس پينفيليد»، «دبير اول سياسي سفارت انگليس» با «علي ماهر» - از اعضاي ستاد مرکزي «ميرحسين موسوي»- ارتباط برقرار كرده و اخبار مربوط به تجمع ها و ناآرامي ها و تصميم هاي آقاي «موسوي» در قبال تحولات را جمع آوري و به خارج از کشور؛ منتقل كرده اند. با عنايت به گزارش و تحقيقات «معاونت ضد جاسوسي وزارت اطلاعات» و اقارير متهم، حسب تحقيقات قضايي انجام شده؛ مجرميت متهم محرز و مسلم است. لذا مستنداً به مواد 501، 505 و 618 «قانون مجازات اسلامي» و با رعايت مواد 46 و 47 همان قانون، محاکمه و مجازات متهم؛ مورد تقاضا است»[8].
روزنامه رسالت: 18مرداد 88: تحليلگر ارشد سفارت انگليس در دادگاه:
ديپلمات هاي انگليس تماس هاي مستمري با ستاد موسوي داشتند
خود «رسام» بعنوان متهم، حین دفاعیات اش
گفته بود: «5 سال پيش در اين سفارت، استخدام شدم و مدرکم فوق ليسانس است. وظيفه
من، جمع‌آوري اخبار مورد نياز انگليس از طريق مرتبطين با سفارت و عناصر حزبي و گروهي
خاص در شهرستان ها و تبادل نظر بود و بعد از آنکه؛ نظرهاي مرتبطين را دريافت مي کردم،
گزارش هاي لازم را به لندن مي فرستادم. سفارت در طول دوره هاي اخير، بدليل سياست
هاي خصمانه عليه نظام و محدوديت هاي شديدي که ديپلمات ها داشتند و ترس از اينکه،
عمليات جمع آوري اطلاعات آنها افشاء شود؛ اقدام به استفاده از "کارکنان
محلي" و براي اين کار،
"شبکه مرتبطين" را ايجاد
و "اداره عمليات" را از
داخل کشور، آغاز کرد ... در طول 5 سال فعاليت در سفارت تا سال گذشته، 130 مرتبط داشتم
که امسال با افزايش 50 نفري، تعداد مرتبطين بنده 180 نفر شد ... بيشتر ارتباط ما با
اصلاح طلبان روشنفکر، از جمله «عطريانفر»، «شمس الواعظين» و «سعيد ليلاز» بود. سفارت،
تعيين کرد که شبکه هاي ارتباطي خود را گسترش دهد و براي اين کار، در کنسولگري سفارت،
بخشي را بنام VIP ايجاد کرد.
در اين بخش، ديپلمات هاي سياسي به همراه
ديپلمات هاي بخش ويزا حضور داشتند و افرادي که تقاضاي ويزا مي کردند؛ آنها را به VIPدعوت
مي کردند و از اين طريق؛ يک ارتباط اوليه برقرار مي شد و ... ملاقات ها بعد از آن،
در بيرون سفارت صورت مي گرفت ... از حدود چهار ماه قبل انتخابات رياست جمهوري در سفارت،
جلسه اي با حضور ديپلمات ها و کارمندان محلي بخش سياسي سفارت خانه؛ برگزار شد. در اين
جلسه، با توجه به دستورالعمل دريافتي از لندن، تحولات بعد از انتخابات، در دستورکار
کارمندان محلي بخش سياسي قرار گرفت. در اين چارچوب، با دفاتر برخي فعالان سياسي
بويژه اصلاح طلبان، ارتباط برقرار و اطلاعات لازم درباره انتخابات؛ جمع آوري شد.
در سفارت در اين زمينه، جلسات روزانه داشتيم که اخبار و اطلاعات جمع آوري شده؛ بعد
از دسته بندي شدن به لندن ارسال مي شد ... اين اطلاعات و اخبار، درباره ميزان مشارکت
مردم هر استان و نوع گرايش آنها به نامزدهاي مختلف بود که در سفرهاي استاني ديپلمات
ها و کارمندهاي محلي؛ جمع آوري مي شد.
دستورالعمل لندن، حوزه هاي مختلفي را پوشش مي
داد. از ديگر فعاليت هاي ديپلمات هاي انگليسي، تلاش براي يافتن مرتبطاني در ستاد نامزدها
بود که در اين زمينه، آقاي «الکس پينفيلد» (دبير اول سياسي سفارت) با برخي اعضاي
ستاد انتخاباتي نامزدها؛ ملاقات هايي داشت و «دبير دوم سفارت» هم، تحت پوشش توريست
به ستاد انتخاباتي چند تن از نامزدها رفت. از ديگر برنامه ها، ملاقات «دبيراول سفارت»
با برخي اعضاي «حزب اعتماد ملي» و دفاتر تبليغاتي يکي از نامزدها بود که در اين چارچوب؛
با برخي مسئولان اين ستاد درباره اغتشاش ها، تماس هايي داشتيم ... طبق دستور، سفارت
از کارمندان محلي خواسته بود تا در تجمعات و اغتشاشات، به همراه آقاي «تامبرن» از بخش
سياسي و آقاي «کلبروني» از بخش ويزا، دو ديپلمات اخراج شده از ايران؛ حضور داشته باشد. «تامبرن» (دبير دوم سياسي سفارت)، در درگيري
24 خردادماه 88 در «خيابان سنايي» و «مطهري» حاضر شد و «دبير اول سفارت» نيز در اين
درگيري، حضور داشت.
«کاردار سفارت»، در راهپيمايي «خيابان انقلاب» تا «دانشگاه صنعتي شريف» حضور داشت. «ساموئل اورگان» - دبير سوم سفارت- نيز در 25 خردادماه، حد فاصل خيابان هاي «مطهري» و «شريعتي» در بين تجمعان حضور داشت. «تامبرن» در 28 خردادماه، در راهپيمايي «خيابان انقلاب» حضور داشت و آقاي «پل بروني» (معاون بخش ويزاي سفارت) نيز از تجمع «خيابان فردوسي» مقابل «خيابان منوچهري»؛ عکس گرفت. در 27 خرداد، «دبير اول سياسي سفارت» از کارمندان محلي درخواست کرد، تا فرداي تجمع «ميدان بهارستان»، از آثار تخريب شده توسط اغتشاشگران عکس تهيه کنم. سفير انگليس به همراه «کاردار سفارت» در 28 خرداد، براي مشاهده راهپيمايي طرفداران «موسوي»، اقدام کرده بودند ... سفير انگليس، هر روز ساعت 9 صبح، با اعضاي «بخش سياسي سفارت» و ديپلمات ها و کارمندان محلي، جلسه داشت و آخرين اخبار را دريافت و به لندن؛ گزارش مي کرد ... گزارش هاي سفارت انگليس، به آمريكا هم ارسال مي شد و از آنجا که دولت آمريكا، فاقد هرگونه امکاناتي براي دسترسي به اخبار داخل ايران است؛ اين گزارش ها بعنوان يک منبع غني، مورد استفاده مي گرفت ... من به علت فعاليت هايم، به همراه هشت کارمند محلي ديگر، بازداشت شدم و دو ديپلمات سفارت؛ بنام «تام برلي» و «پل بروني»، از کشور اخراج شدند»[9].
«رئیس جمهور اسلامی ایران» و تحقیر «گس»
قاعدتاً، رفتارهای تحریک آمیز و خارج از عرف دیپلماتیک مجموعه تحت مدیریت «گس»، از نظر دولت ایران و نهادهای نظارتی حکومتی، پنهان نمانده بود و این مسئله؛ باعث افزایش خصومت ها بین دو دولت گردید. از آنجا که پیام های دولت انگلیس حاکی از عدم به رسمیت شناختن دولت جدید ایران بود، این موضوع، واکنش های بعدی «دولت دهم» را در پی داشت.
«سایمون» كه از فروردين ماه 1388 ه.ش و بعنوان سفير جديد انگليس در تهران، جايگزين «جفري آدامز» شده بود، سرانجام توانست پس از 5 ماه؛ در 22 شهريورماه برای اولین بار به حضور «رئيس جمهوري اسلامي ايران» برسد و همراه سفراي جديد چهار كشور ديگر، استوارنامه خود را تقديم «محمود احمدي نژاد» كند[10]. گفته می شد که یکی از دلایل عدم پذیرش «گس» توسط رئیس جمهوری و تعلل در این رابطه، مربوط به اقدامات تنش زای میدانی سفارت انگلیس بوده است.
رئیس جمهور بدلیل اقدامات مداخله جویانه سفیر انگلیس در ایران، علیرغم پروتکل های دیپلماتیک به طرف گس قدم برنداشت
این واکنش بجا، برای اولین بار گزارش شده بود
بالاخره، «سایمون گس» توانست به حضور رئیس جمهور برود و استوارنامه خود را تسلیم وی کند اما این مراسم با حواشی تاریخی روبرو شد که تا آن زمان؛ بی نظیر بود. بر این اساس در جريان تقديم استوارنامه، علیرغم عرف دیپلماتیک که هنگام تقدیم استوارنامه توسط سفراء خارجی، همزمان با حرکت سفیر به سمت رئیس جمهور، رئیس جمهور نیز به سمت سفراء قدم بر می دارد؛ «احمدی نژاد» سر جای خود ایستاد و استوارنامه «گس» را تحویل گرفت[11].
همچنین، «احمدی نژاد» حین گفتگوي كوتاه خود با «گس»، در واكنش به بخشي از اظهارات «گس» که گفته بود: "دولت بريتانيا قصد دخالت در امور ايران را ندارد"، تأكيد كرد: «ملت ايران، اساساً اجازه دخالت به بيگانه را نمي دهد البته در مسير توسعه روابط، نگاه ما به آينده است و اميدواريم؛ دولت انگليس از گذشته خود تجربه خوبي گرفته باشد و در مسير اصلاح رفتارهاي گذشته، گام بردارد. از اين رو، مهمترين مأموريت شما بعنوان يك سفير، اين است كه اين خاطرات منفي را به خاطره مثبت؛ تبديل كنيد»[12].
در مقابل، سفیر انگلیس که احیاناً انتظار چنین برخوردی را نداشت، مجبور شد که مواضعی برای نرم تر کردن رئیس دولت را در پیش گیرد. بنابراین، «گس» در جواب «احمدی نژاد» گفت: «انگليس به آنچه در گذشته بين دو كشور اتفاق افتاده است، به هيچ عنوان؛ افتخار نمي کند ... با اين اظهارات نيز كاملاً موافقم كه در توسعه روابط؛ بايد به آينده نگاه كنيم»[13].
تکذیبیه تنش آفرین!
«سایمون گس» در 28 آبانماه 88، سعی نمود در خلال یک مصاحبه اختصاصی با «Persian BBC»، اقدامات مداخله آمیز دولت انگلیس و سفارت این کشور در اغتشاشات تهران (فتنه) را توجیه کند و مثلاً باعث جلوگیری از چالش های بیشتر شود. وی که در «برنامه صفحه دو» شبکه سلطنتی سخن می گفت، تأکید کرد: «بعد از انتخابات، بعضی افراد اتهاماتی مطرح کردند مبنی بر اینکهّ بریتانیا به نحوی مقصر ناآرامی و اغتشاشی است که در خیابان های شهرهای ایران دیدیم. این اتهام ها هرگز حقیقت ندارد. ایران باید به تعهدات خود مبنی بر رعایت معیارهای بین المللی حقوق بشر عمل کند و به همین دلیل؛ عجیب نیست که بریتانیا در کنار سایر دولت های اروپایی، به سرکوب تظاهرات در ایران اعتراض کرد. بریتانیا در اینکه چه کسی بر ایران حکومت می کند، دخالت نمی کند، آنچه بعد از انتخابات گفتیم؛ این بود که ملت ایران تردیدهایی درباره نتیجه رأی گیری مطرح کردند و بر اساس داوری ما در مقام ناظری بیرونی درباره این پرسش ها؛ باید تحقیق و به آنها پاسخ داده شود».
سایمون گس همزمان با ابراز تمایل برای افزایش روابط با ایران، ادعاهای
توهینی ثابت نشده ای علیه ملت و حکومت ایران مطرح نمود!
«گس» در پاسخ به این پرسش مجری که گفت: "اگر بریتانیا منتظر بررسی تردیدها در مورد انتخابات بود، چرا به رغم انتقادهایی که در برخی روزنامه های بریتانیایی مطرح شد، در «مراسم تحلیف احمدی نژاد» حضور پیدا کردید؟"، می گوید: «ما باید با دولت ها همانگونه که هستند، تعامل داشته باشیم، «محمود احمدی نژاد»؛ رییس جمهوری ایران است ... احمقانه است که تظاهر کنیم، دولت ایران، به نحوی؛ دولت ایران نیست».
وی همچنین، با طرح این ادعا که بازداشت کارکنان محلی سفارت، "مسلما اقدامی سیاسی بود، نه اقدامی قضایی" گفت: «آنان ایرانیان وطن پرستی هستند که همانند خیلی های دیگر در جهان؛ برای یک سفارتخانه کار می کنند»[14]. این تکذیبیه وی قانع کننده نبود و همانطور که مشخص است، بیش از آنکه تنش زدا باشد؛ تنش زا بود. بنابر این، «سایمون گس» در دیماه 1388 ه.ش، برای اولین بار به وزارت خارجه ایران احضار شد و مراتب اعتراض «جمهوري اسلامي ايران» در خصوص دخالت هاي انگلیس در امور داخلي ایران؛ به وي ابلاغ شد[15].
«سایمون گس» و بایکوت راهپیمایی 22 بهمن 88 ایران
11 فوریه 2010 م. - 22 بهمن ماه 1388 ه.ش- «روزنامه تایمز» انگلیس، گزارشی درباره "بایکوت جشن سالگرد انقلاب اسلامی: 22 بهمن" توسط سفیر این کشور در تهران را مخابره نمود. «تایمز» این خبر را با تیتر: "سفیر بریتانیا سایمون گس، جشن انقلاب ایران را تحریم کرد"، منتشر کرده بود: «سفیر بریتانیا در تهران و چهار همتای اروپایی دیگرش، به تحریم "جشن 31 امین سالگرد انقلاب اسلامی" مبادرت ورزیدند که مخالفین به نوبه خود امیدوارند به یک تظاهرات گسترده دیگر علیه رژیم تبدیل شود. وزارت خارجه انگلیس اعلام کرد که «سایمون گس» در رویدادهای رسمی در «میدان آزادی»، بدلیل "طیف وسیعی از مشکلات" بین بریتانیا و ایران؛ حضور نیافت.
مقامات ایران نیز متقابلاً، تمامی دیدارهای وی را بایکوت کردند
در مقابل، رژیم پذیرفتن معاون سفیر را رده کرده است و تهدید کرده که از ملاقات های آینده سفیر با مقامات و وزراء؛ جلوگیری کند ... از آن زمان (مراسم تحلیف احمدی نژاد)، روابط بدتر شده است و ایران مکرراً، بریتانیا را به دامن زدن به ناآرامی ها متهم کرده است و وزیر خارجه ایران؛ به تازگی اعلام کرده است که بریتانیا سزاوار "سیلی محکمی به دهان" است»[16].
چنانچه در ادامه این گزارش مشخص خواهد شد، تهدیدی که «تایمز» آن را مبنی بر بایکوت دیدارهای سفیر انگلیس در تهران، مطرح کرد؛ بزرودی توسط ایران و بعنوان مقابل به مثلی در برابر بایکوت جشن انقلاب، به اجراء در آمد.
ادعاهای «گس»
درباره دولت نامشروع و تدابیر امنیتی شدید در ایران
در 18 تیرماه 1388 ه.ش – 9 جولای 2010 میلادی- «شورای محافظه کاران خاورمیانه» (Conservative Middle East Council)، اقدام به برگزاری یک نشست توجیهی و محرمانه با «سایمون گس» کرد.
این شورا (باختصار: CMEC) یک سازمان انگلیسی است که بوجود آمده تا اطمینان حاصل شود، نمایندگان محافظه کار مجلس عوام انگلیس و همتایان آنها در مجلس عیان نسبت به ماهیت خاورمیانه - آسیای غربی و شمال آفریقا- توجیه هستند[17]. شورا با دعوت از کارشناسان برجسته و نمایندگان محافظه کار، اقدام به بحث درباره سیاست های خارجی بریتانیا در خاورمیانه می کند و بدنبال آن است که درباره درک عمیق و منحصر بفرد از پیچیدگی های این منطقه؛ اطمینان حاصل شود[18].
تصویری از بیانیه مأموریت شورای محافظه کاران خاورمیانه
سایمون گس در نشست محرمانه شورای محافظه کاران خاورمیانه شرکت کرد
این شورا، وظیفه دارد که نسبت به درک عمیق نمایندگان محافظه کار از شرایط خاورمیانه اطمینان یابد
«پایگاه اطلاع رسانی شورای محافظه کاران خاورمیانه»، ضمن حفظ محرمانگی جلسه اقدام به انتشار محورهای سخنرانی «گس» نمود. این شورا در این مورد نوشت: «در هشتم جولای CMEC، «سایمون گس» - سفیر علیاحضرت در ایران- را برای توجیه اعضای شورا درباره وضعیت جاری دقیق در ایران؛ دعوت نمود. این رویداد، یک بینش کاربردی نسبت به جامعه ایران در 6 ماهه گذشته را ارئه و پشتیبانی کرد. نگرانی ویژه نمایندگان نسبت به حکم سنگسار «سکینه محمدی آشتیانی» (که هنوز سنگسار نشده)، دخالت های ایران در افغانستان و مبارزات انتخاباتی مجلس ایران بود.
سایمون گس در نشست محرمانه در شورای محافظه کاران خاورمیانه،
ادعاهایی درباره تدابیر شدید امنیتی و دولت نامشروع در ایران، مطرح کرد
«سفیر گس» همچنین، درباره شدت عمل امنیتی در حال اعمال در ایران و اقتصاد رو به وخامت گذاشته این کشور، صحبت کرد. بخشی از رویداد به توضیح درباره موارد گزارش شده از حملات در بازار تهران، واکنش شدید طبقه بازرگانان به مشمولیت در مالیات ]بر ارزش افزوده[ و بررسی دقیق در مورد آنچه آنها آن را دولت نامشروع می نامیدند؛ گذشت»[19].
مصاحبه دردسرساز
وی در یکی از اقدامات حاشیه ساز دیگرش که بحث های زیادی برانگیخت، طی تیرماه 1389 ه.ش و در گفتگو با «BBC» اظهاراتی را مطرح کرد که از سوی رسانه های ایران، گستاخی جدید سفیر انگلیس معرفی شد[20].
وی گفته بود: «مهمترین مسئله این است که هزینه سرپیچی ایران از خواسته های جامعه بین المللی را باید بالا برد. آن وقت امیدواریم، رهبران ایران به این نتیجه برسند که در ازای رسیدن به توافقی با جامعه جهانی، چه امتیازات و منافعی در انتظارشان است ... تحریم ها در وضعیت کنونی اقتصاد ایران، نقش بسزایی دارد اما همه گرفتاری های اقتصادی این کشور؛ ناشی از تحریم های «شورای امنیت سازمان ملل» نیست ... اگر بپذیریم که تحریم ها برای ایران مشکلاتی را ایجاد کرده و اگر برنامه هسته ای ایران، صرفأ اهدافی صلح آمیز و غیر نظامی دارد، پس چه نیازی است که این کشور این همه هزینه را تحمل کند و اورانیوم غنی کند؛ وقتیکه هیچ راکتور هسته ای غیرنظامی ندارد که بتواند در آن از سوخت هسته ای استفاده کند ]؟![ ... آینده ایران در گرو توانمندی اقتصادی، ارتباط با دنیای خارج و حل و فصل برنامه بحث انگیر هسته ای اش است»[21].
این اظهارات که به معنای زیرسئوال بردن
حق هسته ای ایران بود، موجی از انتقادات را برانگیخت. سوم مردادماه 1389 ه.ش، «اداره
كل اطلاعات و مطبوعات وزارت امور خارجه» اعلان کرد که در پي اظهارات اخير «گس» در
مصاحبه با «BBC»، «پاتريك ديويس»
- كاردار انگليس در تهران- در غياب سفير اين كشور؛ توسط «رئيس اداره اول غرب اروپاي
وزارت خارجه ایران»، احضار[22]
و مراتب اعتراض ایران در خصوص اظهارات سفير انگلیس به وي ابلاغ شده است[23]. همچنین
«علاءالدین بروجردی» (رئيس كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس)، اظهارات «سایمون
گس» درباره ايران را مصداق "عنصر نامطلوب شدن
در عرصه بين المللي" عنوان نمود[24].
سایمون گس در مصاحبه خود، صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران را زیر سئوال برد
مصاحبه ای که دردسرهای زیادی برای سفیر ایجاد کرد
این اظهارات چالش برانگیز در حالی بود که سفیر انگلیس برای مدت ها، با چالش بزرگ «طرح قطع روابط ایران- انگلیس» در «کمیسیون امنیت ملی مجلس»، دست و پنجه نرم می کرد و علی الصول؛ نباید به اقدامات حساسیت برانگیز مبادرت می ورزید. چند ماه قبل تر، پس از آنكه نمایندگان مجلس در اعتراض به مداخلات دولت انگليس، طرح قطع كامل روابط را ارائه كرده بودند؛ «سایمون گس»، رايزني هاي خود را با نمايندگان و اعضاي «كميسيون امنيت ملي» را برای توقف طرح، آغاز كرده بود. از آن جمله، می توان به ارسال نامه برای «بروجردی» و درخواست عدم کاهش روابط[25] و همچنین، تلاش براي ديدار با نمايندگان اشاره نمود که نهایتاً؛ به تبدیل طرح قطع روابط به "كاهش سطح روابط فرهنگي و آموزشي با بریتانیا" منجر گردید.
اقدامات متناقض «گس»، باعث شده بود که احساسات ضد انگلیسی در بین مردم و مسئولین ایران افزایش یابد و به نوعی؛ مانع فروکش کردن تنش ها شود، در واقع، «گس» به خودی خود یک عامل تنش زا به حساب می آمد. حتی «روزنامه شرق» - وابسته به کارگزاران سازندگی- که یک سایت نزدیک به اصلاحات و اپوزیسیون داخلی به شمار می آمد، درباره اقدامات تنش آفرین «گس» نوشت: «سفراء روابط خود را با مقامات ميزبان به هم نمي زنند تا تاثير مثبتي در روابط دو كشور بگذارند اما «سايمون گس»؛ به نظر مي رسد که علاقه اي به پايبندي به عرف ديپلماتيك ندارد و در مصاحبه هاي خود با رسانه هايي چون «خبرگزاري دولتي ايرنا» و ... نشان داده برخلاف انگليسي ها؛ محافظه كار نيست و علاقه اي به سنت ها و عرف بين الملل ندارد»[26].
با این وجود، مصاحبه حاشیه ساز «سایمون»، دردسرهای دیگری نیز برای وی بوجود آورد. در این راستا طی دو مرتبه در کمتر از یک هفته، درخواست های ملاقات سفیر بریتانیا با حجت الاسلام «احمد خاتمی» (عضو شورای خبرگان رهبری و امام جمعه موقت تهران) و «فراکسیون زنان مجلس»؛ رد شد و بدین ترتیب، «گس» با یک بایکوت مواجه گردید[27].
بعد از آن نیز، «دفتر رئيس جامعه مدرسين حوزه عمليه قم» - آیت الله محمد یزدی- گزارش داد که درخواست ديدار «سایمون گس»؛ توسط دفتر وی رد شده است. رد درخواست ملاقات سفیر انگلیس با اعضاي «حزب مؤتلفه اسلامی» نیز در اول شهریورماه، خبر شد. «حميدرضا ترقي» (معاون امور بين الملل این حزب) طی نامه اي به وزارت خارجه ایران نوشت: «با توجه به مواضع خصمانه كشور انگليس عليه ملت ايران در حوادث پس از انتخابات و بويژه مواضع اخير سفير انگليس عليه «سپاه پاسداران انقلاب اسلامي»[28] و ارتباط آن سفارتخانه با عناصر فتنه گر؛ از پاسخ به اين درخواست معذوريم»[29]. همچنین، «زریبافان» درخواست رسمي «گس» برای ملاقات را رد نمود[30].
اسناد "ویکی لیکس" از رصد اقدامات تخریبی «گس»
«سایت ویکی لیکس» که بخاطر انتشار برخی اسناد محرمانه در دنیا، معروف شده است، در 23 جولای 2010 م. - 1مردادماه 1389 ه.ش- به انتشار ایمیل محرمانه «واحد مانیتورینگ بین الملل BBC» به «مرکز برآورد اطلاعاتی- راهبردی استراتفور»، درباره سرمقاله «روزنامه قدس» - چاپ مشهد- از حساسیت اقدامات تخریبی «سایمون گس» در ایران؛ اقدام نمود. «واحد مانیتورینگ BBC» ترجمه مقاله این روزنامه را به «واحد ترجمه استراتفور» فرستاده بود و آن را بعنوان یک "هشدار"؛ معرفی می کرد.
سند ویکی لیکس از مرکز اطلاعاتی استراتفور: هشدار نسبت به تنش آفرینی های گس
«ویکی لیکس» در مقدمه این سند افشایی نوشته بود: ««ویکی لیکس» در تاریخ 27 فوریه 2012 م.، شروع به انتشار "اسناد اطلاعات جهانی" کرد، بیش از پنج میلیون ایمیل از کمپانی "اطلاعات جهانی" موسوم به "استراتفور" که در تگزاس مستقر است. این ایمیل ها از تاریخ ژوئیه 2004 م. تا اواخر دسامبر 2011 م. هستند و سازوکار داخلی کمپانی را نشان می دهند که بعنوان یک ناشر اطلاعاتی؛ مطرح می‌شود اما خدمات محرمانه اطلاعاتی به کمپانی های بزرگ مثل "دوو کمیکال"، شهر "بوپال" هند، کمپانی نظامی "لاکهید مارتین" (تولید کننده موتور جت و تجهیزات ارتباطاتی)، "نورثروپ گرومان" و "ریتون" (تولید کننده تجهیزات نظامی) و همچنین آژانس های دولتی؛ مثل «دپارتمان امنیت داخلی آمریکا»، «نیروهای تکاور دریایی آمریکا» و «آژانس اطلاعات دفاعی» این کشور ارائه می دهد. ایمیل ها همچنین شبکه مخبرها، ساختار پرداختی، تکنیک های پول شویی در پرداخت ها و روش های روانی «استراتفور» را افشاء می کنند:
شناسه ایمیل: 835527
هشدار مانیتورینگ BBC- ایران
تاریخ: 23/07/2010، ساعت 06:41:06
فرستنده: marketing@mon.bbc.co.uk
گیرنده: translations@stratfor.com
انتقاد روزنامه ایرانی از "دخالت" های انگلیس؛ سخنان سفیر انگلیس در «شبکه BBC Persian»
تیتر این مقاله سردبیری "دخالت لندن؛ عامل جنگ نرم"[31] بود که 22 ژوئیه در روزنامه ایرانی «قدس»، به چاپ رسید»[32].
«ویکی لیکس»، سپس کل محتوای ایمیل که شامل ترجمه انگلیسی متن سرمقاله بود را چاپ نمود که نشان دهنده؛ افزایش حساسیت های ایران نسبت به اقدامات «گس» بود.
دیدار با فتنه‌گران در حصر
اواخر مردادماه همان سال، پایگاه اطلاع رسانی یک روزنامه داخلی از دیدار یکی از فتنه گران در حصر با «سایمون گس» خبر داده و نوشت: «یکی از سران فتنه که اخیراً در تقسیم کار با دیگر سران فتنه، قصد نزدیکی به نظام را دارد؛ در هفته گذشته ملاقات با آقای «سایمون گس»، سفیر پرتحرک انگلیس در ایران داشته است. این دومین ملاقات اضطراری این فرد با سفیر انگلیس در طول یک ماه گذشته می باشد و این جدای از تماس های رابطین و نمایندگان آنها می باشد. گفته می شود این ملاقات، بی ارتباط با تحریم های اخیر و نقش آفرینی سران فتنه در بی ثبات نمودن جامعه (نیست)»[33].
دو روز بعد، سایت های حامی فتنه، به حمایت از این دیدار پرداخته و با اشاره به نام «محمد خاتمی»؛ این دیدار را توجیه نمودند. برای نمونه، «سایت مسير سبز» ضمن حمايت از دیدار «خاتمي» و «گس»، از «موسوی» و «کروبی» هم خواست که دیپلماسی خارجی جنبش سبز را فعال نمایند و نوشت: «ما از ديدار با مقامات هر کشوري که بتواند جنبش سبز را ياري کند؛ حمايت مي نماييم»[34].
پس از این بود که «شبکه ایران» - متعلق به روزنامه دولتی ایران- در خبری نوشت: «پس از منتشر شدن خبر دیدار «محمد خاتمی» با سفیر انگلیس، گفته می‌شود که آقای سفیر؛ از انتشار این خبر ناراحت شده است. به گفته یکی از منابع آگاه، سفیر انگلیس پس از آشکار شدن خبر این دیدار، برای آقای «خاتمی» پیغام فرستاده که انتشار خبر این دیدار؛ توسط نزدیکان وی انجام شده و کسی در سفارت، از دیدار مطلع نبوده است. این منبع افزوده است که تکذیب خبر این دیدار توسط «سایت کلمه»، با اصرار سفیر انگلیس انجام شده و این اقدام «سایت کلمه» در فرمانبری از سفیر انگلیس، بخاطر حمایت های مالی- فنی انگلیس از سایت مذکور؛ می باشد»[35].
اهانت آقای سفیر؛ زمینه ساز کاهش روابط
در حالیکه دولت و پلیس انگلیس در آذرماه همان سال، درگیر سرکوب اعتراضات مردمی این کشور موسوم به "اشغالش کن" بودند و تصاویر و گزارش های مربوط به نقض گسترده حقوق بشر شهروندان انگلیسی توسط سازمان های امنیتی و پلیس این کشور برای ماه ها؛ توسط رسانه های انگلیسی زبان و رسانه های محلی مستقل مخابره می شد، سفیر این کشور در ایران، به انتقاد از وضعیت حقوق بشر در ایران پرداخته و ادعاهایی علیه دولت و حکومت ایران را مطرح نمود!
«گس» در مطلبی که خود آن را نوشت و سایت سفارت انگلیس آن را تحت تیتر: "جرم نسرين ستوده دفاع شجاعانه است"، در 9 دسامبر منتشر نمود؛ مي نويسد: «اخيراً يكي از كساني كه پيام هايم را در توئيتر دنبال مي كند، از من پرسيده بود؛ چرا تا اين اندازه، از وضعيت حقوق بشر در ايران - كشوري كه بعنوان ديپلمات در آن فعاليت دارم- انتقاد مي كنم. اين شخص، اشاره كرده بود كه جايگاه ديپلمات، اشاعه و ترويج درك و هماهنگي بين دو كشور است و نه برجسته كردن تفاوت ها و نكات افتراق. به نظرم، سؤال را اين طور هم مي‌شود پرسيد: چرا مواردي [درباره مسائل حقوق بشر] را كه مطرح مي شوند، لايق و شايسته پاسخگويي مي دانم؟ ... يكي ديگر از وظايف ديپلمات ها، توضيح و تشريح ديدگاه هاي دولتي است كه براي آن كار مي كنند؛ براي عموم. در مسئله حقوق بشر، تفكرات ايران و بريتانيا بسيار متفاوت از يكديگر است. براي مثال، به عقيده ما اصولي را كه در "اعلاميه جهاني حقوق بشر" و همچنين در «كنوانسيون بين المللي حقوق سياسي و مدني» ذكر شده و مورد تكريم قرار گرفته اند؛ نمي‌شود بنا به فرهنگ، تفسير و تعبير كرد ... دولت بريتانيا به فعاليت هاي خود براي جلب توجه عمومي، به موارد حاكي از عدم بهره مندي مردم از اين آزادي ها، ادامه خواهد داد. دولت بريتانيا از ايران خواسته، از دستگيري هاي خودسرانه خودداري كند. امروز، "روز بين المللي حقوق بشر"، مناسبتي است براي يادآوري كساني كه در سراسر دنيا؛ براي احقاق حقوق ديگران برخاسته اند، وكلاء، روزنامه نگاران و اعضاي سازمان هاي مردم نهاد كه براي دفاع از هموطنانشان؛ خود را در معرض خطر قرار داده اند. اينگونه افراد در هيچ جاي دنيا، به اندازه ايران در خطر نيستند. از سال گذشته تاكنون مدافعان حقوق بشر مورد آزار و اذيت قرار گرفته و زنداني شدند. يك نمونه از آنها، «نسرين ستوده» است ... امروز، او در بازداشت است و ... دادستان هاي ايران، اتهام مبهم "اقدام عليه امنيت ملي" را عليه او مطرح كردند، اما اتهام اصلي او در واقع؛ دفاع شجاعانه و آشكار كردن بي عدالتي هايي است كه حكومت ايران، ترجيح مي دهد که پنهان بمانند. دولت بريتانيا، [پيش از اين] از ايران خواسته تا به وظايفي كه آزادانه پذيرفته است، عمل كند؛ از دستگيري هاي خودسرانه خودداري و محاكمات عادلانه، برگزار كند. آزادي «ستوده»، نقطه شروع خوبي است»[36].
براحتی می شد، حدس زد که این مطلب نگارش یافته سراسر توهین علیه حکومت ایران که میزبان «گس» بوده است؛ موج جدیدی از اعتراضات و احساسات ضد انگلیسی را به راه خواهد انداخت. همین هم شد و سفیر انگلیس و دولت این کشور، شاهد حجم انبوهی از اعتراضات رسانه ای، اقشار مردمی (مدنی) و رسمی شدند.
گس بجای تلاش برای بهبود روابط، خود عامل تنش زا بین دو کشور بود
همزمان با احضار «سایمون گس» به وزارت خارجه ایران[37] برای ادای توضیحات درباره این یادداشت توهینی، جمعی از دانشجویان کشور نیز با تجمع در مقابل سفارت این کشور در تهران؛ دست به اعتراض زدند. علاوه بر این، نمایندگان مجلس که بعنوان یک نهاد دموکراتیک در سراسر دنیا شناخته می شود؛ شدیداللحن ترین بیانیه ها را علیه اقدامات مداخله آمیز دولت بریتانیا در ایران، ایراد نمودند.
«علاءالدین بروجردی» (رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس) طی بیانیه ای، یادداشت «گس» را گستاخانه و مداخله جویانه توصیف کرد و گفت که به نظر می‌‌رسد؛ مأموریت وی در تهران، بجای تنظیم روابط دوجانبه، تخریب روابط است، چرا که اظهارات وی؛ نشان‌دهنده این واقعیت است که او، باید ادب سفیر بودن را بیاموزد. «کاظم جلالی» (سخنگوی کمیسیون مزبور) نیز اعلام کرد: «با توجه به گستاخی های مکرر سفیر انگلیس در ایران، دخالت ها و تهدیدهای «ساورز»، «رئیس سرویس اطلاعاتی انگلیس» که منجر به شهادت دکتر «شهریاری» شد و عملکرد مغرضانه «BBC» بعنوان بازوی رسانه ای فتنه؛ کاهش روابط، ضروری به نظر می رسد»[38].
دامنه اعتراضات ایران با گمانه زنی‌هایی نیز همراه گردید، برای نمونه، «روزنامه فایننشال تایمز» نوشت: ایران روابط خود با بریتانیا را با جایگزین نکردن سفیر قبلی، کمرنگ تر خواهد کرد[39]. حساسیت های ویژه ای که افکار عمومی به این مسئله نشان داد، باعث گردید که فشارها به مجلس شورای اسلامی برای تسریع در فرآیند تصویب "طرح کاهش روابط با انگلیس"؛ افزایش یابد و بحث درباره این طرح بار دیگر در کانون توجه ها قرار گرفت.
با وجود این اعتراضات، دولت بریتانیا اما قصد نداشت که چالش جاری را از بین ببرد، در همین راستا، «آليستر برت» ـ معاون وزير خارجه انگليس در امور خاورميانه- برغم درخواست ايران براي خارج کردن «گس» توسط خود انگلیس؛ در بیانیه اي رسمی گفت: «كارهاي مهمي كه توسط سفارت انگليس در تهران، انجام مي‌گيرد؛ از حمايت كامل دولت انگليس برخوردار است. تنها از طريق گفتگوي مستقيم و صريح است كه مي توانيم، مشكلاتي كه با آن روبرو هستيم را حل كنيم»[40].
"ملکه"، عنصر تنش زا
کمی بعد و در حالیکه مقامات تهران انتظار داشتند که وزارت خارجه انگلیس، حداقل به «گس» تذکر دهد، گزارش اعطای لقب "سر" به وی توسط ملکه انگلیس که یک نشان ملی باارزش در این کشور است؛ همه را وارد شوک کرد. در اینباره، «روزنامه فايننشال تايمز» نوشت: ««سايمون گس»، سفير انگليس در تهران، شب گذشته نشان "سنت مايكل" و "سنت جرج" را از ملكه انگليس دريافت كرد و به اين ترتيب؛ لقب "سر" به ابتداي نام و نام خانوادگي وي، اضافه شد. اين لقبي است كه «سلمان رشدي»، نويسنده كتاب «آيات شيطاني» نيز پيش از اين، از ملكه دريافت كرده بود»[41].
این اقدام ملکه انگلیس، بعنوان بالاترین مقام رسمی این کشور، خود معماء را پیچیده تر کرد و موجبات افزایش تنش را اینبار؛ تندتر از گذشته، فراهم نمود.
طرح قطع روابط و فراخوانی محترمانه "عنصر نامطلوب"
اواخر بهمن ماه، رسانه ها از حکم جدید «ناتو» برای «سایمون گس» خبر دادند، حکمی که به معنای فراخوانی محترمانه وی از ایران بود. این اقدام، نشان می داد که دولت انگلیس، علاوه بر اینکه قصد عذرخواهی از تنش آفرینی های سفیرش در تهران را ندارد؛ سعی دارد که با فراخوانی محترمانه وی، از تیرگی بیشتر روابط خودداری نماید.
«خبرگزای دولتی ایرنا» به نقل از منابع دیپلماتیک در لندن، نوشت: «منابع ديپلماتيك در لندن، انتصاب «سايمون گس» - سفير انگليس در تهران- بعنوان «نماينده ارشد سياسي ناتو در افغانستان» را "بركناري محترمانه" وي از مسئوليت سفارتخانه آن كشور در ايران؛ مي دانند. مواضع «جمهوري اسلامي ايران» در برابر اظهارنظرهاي خارج از عرف ديپلماتيك سفير انگليس كه از مدت ها قبل جريان داشت، سرانجام باعث شد؛ دولت انگليس به مأموريت وی در تهران پايان دهد كه نشان مي دهد، حتي لندن نيز عملكرد وي را قابل دفاع ارزيابي نكرده است. اظهارات مداخله جويانه چند ماه گذشته «گس»، افزون بر تنش آفريني در روابط دو كشور، ناخرسندي افكار عمومي ايران را در پي داشت؛ بگونه اي که سفير انگليس، كاملاً منزوي شد. یك منبع موثق در اينباره گفت: تقاضاي ملاقات «گس» با مقامات ايراني در يك سال گذشته، عملي نشد»[42]. رسانه ها اعلام نمودند که طبق بیانیه «ناتو»، «گس» رسماً در 25 فرودین ماه، مأموریت خود در افغانستان را آغاز خواهد نمود[43].
دولت انگلیس بدون هیچ عذرخواهی از اقدامات تخریبی گس،
وی را بواسطه مسئولیت جدیدش در ناتو؛ محترمانه از ایران فراخواند
این خبر بعد از آن منتشر شده بود که چند روز پیش، 35 نفر از نمایندگان مجلس با امضای "طرح قطع کامل روابط ایران با انگلیس" و ارسال آن به هیئت رئیسه مجلس، آن را با یک فوریت به جریان انداختند. این طرح از دیماه 1388 ه.ش پیشنهاد شده بود و فراز و فردوهای بسیاری داشت اما بدلیل یادداشت توهینی سفیر انگلیس و مخصوصاً بعد از اعطای لقب "سر" به وی؛ دوباره در مرکز تصمیم گیری قرار گرفته بود[44].
استمرار تخاصم
جالب اینکه، «گس» حتی بعد از ترک ایران و وقتیکه در سمت «سرپرستی تیم مذاکراتی انگلیس در 5+1» قرار گرفت نیز بطور واضحی؛ سعی کرد که تخاصم خود با ایران را به هر نحو ممکن، نشان دهد.
سایمون گش، در حالیکه عضو تیم مذاکراتی انگلیس در 5+1 بود،
در جریان آلماتی؛ فقط با رسانه های ضدایرانی مصاحبه کرد
برای نمونه، در حالیکه مذاکرات «آلماتی 1» بین ایران و 5+1 پایان یافته بود و طرفین این مذاکرات را موفق نامیده بودند، انتشار خبر مصاحبه سِر «سایمون گس» با رسانه های اپوزیسیون خارجی ایران، از جمله سه سایت ضد ايراني و غیر معتبرِ «جرس»، «روز» و «ميهن» و همچنین پاسخ به پرسش های «رادیو فردا»؛ با توجه به پست جدید «گس» بعنوان مسئول تیم مذاکراتی انگلیس، اقدامی غیر معمول و خارج از عرف دیپلماتیک برداشت شد[45].
حمایت از تحریم ایران در اراضی اشغالی
طی آذرماه 1392 ه.ش و پس از امضای توافقنامه ژنو، «روزنامه صهیونیستی هاآرتص» گزارش داد[46] که «سایمون گس» - نماینده انگلیس در مذاکرات هسته ای- برای ارائه گزارش درباره این توافق به سرزمین های اشغالی رفت و به مقامات اسرائیل؛ اطمینان داد که "تحریم های اصلی علیه ایران"، همچنان پا برجا خواهند ماند. «گس» که بعد از دیدار با «یوال اشتاینیتز» - وزیر اطلاعات و امور راهبردی رژیم صهیونسیتی- در بیت المقدس با رسانه های صحبت می کرد، گفت: «تحریم ها، "تحت نظارت و کنترل" خواهد بود».
سایمون گس بعد از دیدار با مقامات رژیم صهیونیستی:
تحریم های اصلی، باید تحت کنترل و نظارت باقی بمانند
«اشتاینیتز» هم طی بیانیه ای درباره محتوای این دیدار، گفت: «طرفین در مورد اختلافات موجود، بحث کردند. در این دیدار همچنین، در مورد جزئیات و بندهای توافق ایران، گفتگو شد. توافق جامع با ایران نیز، از دیگر موارد بحث در جلسه بود»[47].
مدیریت نیاز؟
برخی خیال می کنند که امروز، این ایران است که مشتاق برقراری روابط با انگلیس است. شاید هر دو طرف مشتاق باشند اما حقیقت این است که اشتیاق لندن برای نزدیکی به تهران؛ بیش از اشتیاق برخی در تهران است. این اشتیاق زاید الوصف بریتانیا، البته شواهد رسمی و واضحی دارد:
«جک استراو» - وزیر خارجه سابق انگلیس- بعد از اعلان نتایج انتخابات ایران، در گفتگو با «شبکه سلطنتی BBC» از خوشبینی خود نسبت به انتخاب «روحانی» سخن گفت و اعلام کرد که قصد دارد؛ با هدف بهبود روابط ایران و بریتانیا، به تهران سفر کند[48]. سفری که از جانب ایران پذیرفته نشد. بعدها «ویلیام هیگ» - وزیر خارجه انگلیس- در در «کمیته روابط خارجی مجلس عوام» (در 25 تیرماه)، مواضع نرمی نسبت به مسئله هسته ای ایران گرفت و گفت که «بریتانیا» دیگر؛ سفر نکردن به ایران را توصیه نمی کند و کشورش به هرگونه اقدام «روحانی» برای بهبود روابط پاسخ خواهد داد[49]. «هیگ» گفت: «بازسازي روابط و همکاري قبل از بازگشايي سفارت ها ضروري است»[50]. خبری که بطور ویژه، مورد توجه «شبکه VOA» (صدای آمریکا) قرار گرفت.
از همه مهمتر اینکه، «مرضیه افخم» (سخنگوی وزارت خارجه ایران) در رابطه با دیدار «ظریف» و «هیگ» در «نیویورک» گفت: «پیرو مذاکرات دو وزیر خارجه در «نیویورک»، دوشنبه (15 مهرماه) آقای «هیگ» طی تماس تلفنی با آقای دکتر «ظریف»؛ پیشنهاد داد که دو کشور، نسبت به تعیین کاردار غیرمقیم اقدام کنند»[51]. اینها بوضوح، نمایشی از عطش لندن برای افزایش روابط با ایران هستند.
بنابر این، یک سئوال کانونی در حال حاضر مطرح می شود، اینکه: آیا وزارت خارجه بدرستی این نیاز طرف انگلیسی را مدیریت خواهد کرد و بعد از گرفتن امتیازهای باارزش است که اجازه افزایش سطح رابطه را می دهد؟ آیا ایران، اقدام به اخذ ضمانت های لازم و کافی از انگلیسی ها درباره اصلاح رویه سفرای شان؛ می کند؟ یا اینکه قرار است، انگلیس دوباره با وجهه طلبکارانه و تکرار رویه سفرای پیشین اش مانند "سایمون گس نامطلوب"، پا به تهران بگذارد؟
یک ضرب المثل قدیمی هست که می گوید: "گربه را شب حجله بکش"، موضوع دقیقاً همین است: "جنگ اول به از؛ صلح آخر است"؛ آیا ما امروز به این توصیه ها عمل خواهیم نمود؟
[1] «یک مقام مسئول در وزارت امور خارجه خبر داد: "سایمون گس" دوشنبه به تهران می آید»- «خبرگزاری فارس»- 7/2/1393
[2] ««سخنگوی وزارت خارجه انگلیس» طی بیانیه ای، سفر «سایمون گس» به تهران را گامی دیگر، در راستای بهبود روابط دو کشور خواند. این بیانیه، با اشاره به سفرهای موفقیت آمیز «آجی شارما» - کاردار غیرمقیم این کشور در ایران- سفر «گس» به ایران را گامی دیگر؛ در جهت بهبود تدریجی روابط دو کشور دانست»- «انگلیس: سفر "سایمون گس" گامی در جهت بهبود روابط تهران- لندن است»- «خبرگزاری فارس»- 8/2/1393/ «مرضیه افخم» (سخنگوی وزارت خارجه ایران) در پاسخ به سئوالی درباره سفر «سایمون گس»، تصریح کرد: ایران و لندن در روند بهبود تدریجی و گام به گام روابط قرار دارند، در ابتدا رایزنی هایی در سطوح مختلف صورت گرفت و کاردان غیرمقیم معرفی شدند ... این مسیر گام به گام بوده و بدنبال پیدا کردن راه هایی برای رفع موانع؛ هستیم»- «مرضیه افخم: روابط با انگلیس در مسیر بهبود تدریجی قرار دارد»- «پایگاه خبری- تحلیلی مشرق»- 9/2/1393/ همچنین رجوع شود به: «"سایمون گس" در تهران چه می کند؟»- «علی شاهدیان»- «پایگاه برآورد راهبردی ایران هسته ای»- 8/2/1393
[3] عنوان رسمی سفرای انگلیس در کشورهای دیگر: HMA: Her Majesty’s Ambassador: سفیر علیاحضرت او
[4] سوابق کاری «سایمون گس»- ترجمه از «پایگاه اطلاع رسانی وزارت خارجه بریتانیا»
[5] سوابق کاری «سایمون گس»- ترجمه از «پایگاه اطلاع رسانی پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)»
[6] «سفير انگليس در ايران نواده امضاءكننده قرارداد ننگين "گس- گلشائيان" است»- مصاحبه «خسرو معتضد» با «خبرگزاری فارس»- 12/10/1389
[7] همان
[8] «تحليلگر ارشد سفارت انگليس در دادگاه متهمان حوادث اخير تشريح کرد/ نقش گسترده سفارت انگليس در آشوب هاي تهران»- «سایت جهان» به نقل از «خبرگزاری ایرنا»- 17/5/1388
[9] همان
[10] «سفیر انگلیس با احمدی نژاد فردا دیدار می کند»- «پایگاه خبری- تحلیلی تابناک»- 21/6/1388
[11] «گزارش از رفتارهای غیردیپلماتیک مهمانان خارجی در دولت روحانی/ ۴ توهین دیپلماتیک به مقامات ایرانی در ۵ ماه»- «خبرگزاری فارس»- 20/11/1392
[12] «برخورد متفاوت و قاطع احمدی نژاد با سفیر دولت مداخله گر انگلیس»- «پایگاه خبری- تحلیلی رجاء»- 22/6/1388
[13] «سفير جديد انگليس در ديدار احمدي نژاد/ انگليس به گذشته روابط خود با ايران، افتخار نمي كند»- «خبرگزاری فارس»- 22/6/1388
[14] «سفیر بریتانیا در تهران: بریتانیا مایل به همکاری با ایران است»- «BBC Persian»- 28/8/1388
[15] «سایمون نامطلوب»- «روزنامه شرق»- ص 6- 2/5/1389
[16] «British Ambassador Simon Gass to boycott Iran Revolution celebrations»- By Martin Fletcher- «Times Newspapers»- 11Feb, 2010
[17] ترجمه از: دانشنامه آزاد «ویکی پدیا» نسخه انگلیسی
[18] ترجمه از: «پایگاه اطلاع رسانی شورای محافظه کاران خاورمیانه»
[19] «Briefing with HMA Simon Gass»- «Conservative Middle East Council»- 9Jul, 2010
[20] برای نمونه: «اظهارات گستاخانه سفیر انگلیس در ایران»- «سایت بولتن» به نقل از «خبرگزاری برنا»- 30/4/1389
[21] «سفیر بریتانیا در ایران: همه مشکلات اقتصادی ایران ناشی از تحریم ها نیست»- مصاحبه اختصاصی «سایمون گس» (سفیر انگلیس در ایران) با «BBC Persian»- 29/4/1389
[22] پیش از این و در خردادماه همان سال، خود «سایمون گس» برای ادای توضیحات، درباره ارتباطات دو تن از اعضای گروهک منافقين كه قصد بمبگذاري در ایران داشتند با دولت انگلیس؛ به وزارت خارجه ایران احضار شده بود- برگرفته از: «سایمون نامطلوب»- «روزنامه شرق»- ص 6- 2/5/1389
[23] «كاردار انگليس به وزارت خارجه احضار شد»- «خبرگزاری فارس»- 3/5/1389
[24] «بروجردی: اظهارات سفيرانگليس مصداق عنصر نامطلوب شدن است»- «خبرگزاری فارس»- 1/5/1389
[25] «سفير انگليس در تهران، با ارسال نامه اي براي «علاءالدين بروجردي» (رئيس کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس) از وي خواسته است تا تهران؛ سطح روابط دو کشور را کاهش ندهد. وزارت خارجه انگليس، نامه سرگشاده اي از «سايمون گس» به يکي از اعضاي پارلمان ايران را منتشر کرد. «خبرگزاري رويترز»، از لندن گزارش داد: «سايمون گس» در نامه اي به «بروجردي» اعلام کرد، هرگونه تصميم پارلمان ايران براي کاهش سطح روابط با انگليس؛ تأسف انگيز خواهد بود ... اين مسئله که انگليس يا سفارت اين کشور، در امور داخلي ايران مداخله مي کنند؛ به هيچ وجه صحيح نيست»- «خبرگزاری ایرنا»- 20/11/1388
[26] «سایمون نامطلوب»- «روزنامه شرق»- ص 6- 2/5/1389
[27] «بایکوت سفیر»- «مریم جمشیدی»- «روزنامه جام جم»- ص 2- 2/5/1389
[28] 28 تيرماه 1389 ه.ش، «انستیتو بين المللي مطالعات راهبردي لندن» (IISS)، نشستي خصوصی و محرمانه درباره اوضاع ايران برگزار کرد که سفير وقت انگليس در آن حضور یافت. «گس» در این نشست راهبردی به بررسی نقش «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» در منطقه و همچنین در انتخابات ریاست جمهوری 88، پرداخته بود و عنوان سخنرانی وی: "ايران: چشم انداز‌هاي ديپلماتيک، يک سال پس از انتخابات"؛ انتخاب شده بود. پایگاه اطلاع رسانی این اندیشکده انگلیسی، تنها محورهای سخنرانی وی را منتشر نمود و به نقل از «سایمون گس» نوشت: يک سال پس از انتخابات بحث برانگيز رياست جمهوري 2009 م. در ايران، [برقراري] رابطه با ايران؛ همچنان در اولويت توجه سياست سازان سراسر دنيا قرار دارد. وی درباره اوضاع سياسي، اقتصادي و هسته اي ايران بطور مشروح سخن گفت و ارتباط ميان اين حوزه ها را تبيين کرد. وي درباره مسائل ديگري از جمله روابط ايران با کشورهاي مختلف منطقه، نقش «سپاه پاسداران انقلاب اسلامي» و تأثيرات تحريم ها نيز مطالبي را عنوان کرد- برگرفته از: «سخنراني محرمانه سفير انگليس درباره سپاه»- «پایگاه خبری- تحلیلی مشرق»- 24/5/1389
[29] «ناكامي هاي يك سفير»- «روزنامه سیاست روز»- 3/6/1389
[30] ««رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران» در نامه ای خطاب به «منوچهر متکی» - وزیر امور خارجه- نوشت: با توجه به اينکه، نتوانستم به نقطه مشترکي براي قبول درخواست ملاقات و گفتگوي چهره به چهره با آقاي «سايمون گس»، دست پيدا کنم؛ لذا پذيرش درخواست ملاقات وي براي اينجانب مقدور نيست»- «زريبافان هم درخواست سفير انگليس را رد کرد»- «پایگاه خبری- تحلیلی مشرق»- 7/6/1389
[31] رجوع شود به: «مداخله جويي لندن؛ مؤلفه جنگ نرم»- «پایگاه خبری- تحلیلی مشرق» به نقل از سرمقاله «روزنامه قدس»- 31/4/1389
[32] «The Global Intelligence Files»- «WikiLeaks»- 18Oct, 2012
[33] «دیدار یکی از سران فتنه با سفیر انگلیس»- «پایگاه اطلاع رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی» به نقل از «روزنامه جوان»- 25/5/1389
[34] «استقبال از ديدار خاتمي با سفير انگليس»- «سایت صراط»- 27/5/1389
[35] «خشم سفیر انگلیس از منتشر شدن خبر دیدارش با سران فتنه»- «شبکه ایران»- 31/5/1389
[36] «يادداشت گستاخانه و توهين آميز سفير انگليس عليه ايران»- «خبرگزاری فارس»- 21/9/1389
[37] «پیشتر وزارت خارجه ایران گفته بود: «جمهوری اسلامی ایران»، تحولات انگلیس را با دقت تحت نظر دارد و همزمانی ضرب و شتم دانشجویانی را که در پی طرح خواسته های صنفی خود بودند با "روز جهانی حقوق بشر"؛ مایه تأسف می داند»- «سفیر بریتانیا در تهران به وزرات خارجه ایران احضار شد»- «BBC Persian»- 22/9/1389
[38] «عصر يخبندان در روابط ايران و انگليس»- «ارسلان مرشدی»- «روزنامه جام جم»- 30/9/1389
[39] همان
[40] «حمايت دولت انگليس از اظهارات مداخله جويانه "سایمون گس"»- «خبرگزاری ایسنا» به نقل از «خبرگزاری فرانسه»- 23/9/1389
[41] «به "سايمون گس" بخاطر تيره كردن روابط، لقب سر اعطاء شد/ هوراي ملكه درآسمان ابري روابط ايران و انگليس»- «روزنامه سیاست روز»- 11/10/1389
[42] «سفيرانگليس در تهران؛ از بركناري محترمانه تا نماينده ناتو در افغانستان»- «روزنامه ابتکار» به نقل از «خبرگزاری ایرنا»- 24/11/1389
[43] «"سايمون گس"، نماينده ناتو در كابل شد»- «روزنامه کیهان» به نقل از «خبرگزاری فارس»- 23/11/1389
[44] «طرح الزام «دولت جمهوري اسلامي ايران» به قطع رابطه كامل سياسي با دولت انگلستان: ماده واحده- دولت موظف است، از تاريخ تصويب اين قانون، كليه روابط سياسي خود با دولت انگلستان را متوقف و به حالت تعليق درآورد. تبصره 1- دولت موظف است، همزمان با توقف ارتباطات سياسي، دعاوي خود مبني بر ضرر و زيان هاي مادي و معنوي به ملت ايران در طول ساليان گذشته را در مجامع داخلي و بين المللي دنبال نموده و هر شش ماه؛ از نتيجه اقدامات خود، مجلس شوراي اسلامي را مطلع كند. تبصره 2- چنانچه دولت انگلستان از اقدامات خود عليه دولت و ملت ايران عذرخواهي رسمي و علني نمايد، برقراري ارتباط مجدد؛ موكول به نظر مجلس شوراي اسلامي است»- «متن كامل طرح قطع رابطه دولت جمهوري اسلامي ايران با انگليس»- «خبرگزاری فارس»- 18/11/1389
[45] «چرا "سایمون گس"، به رسانه های ضد ايرانی جواب پس داد؟»- «پایگاه خبری- تحلیلی مشرق»- 24/12/1391
[46] «سایمون گس در اورشلیم: تحریم ها باید "تحت کنترل و تحت اقدامات پلیسی" باشد» - «British envoy to Iran talks tells Israelis bulk of sanctions will stay in place»- By Barak Ravid- «Haaretz Daily Newspaper»- 27Nov, 2013
[47] «"سایمون گس" در فلسطین اشغالی: تحریم های اصلی، به قوت خود باقی می ماند»- «خبرگزاری فارس» به نقل از «روزنامه هاآراتص»- 6/9/1392
[48] «واکنش های متفاوت به علاقه مندی جک استراو به سفر به ایران»- «خبرگزاری دویچه وله آلمان»- 28/4/1392
[49] «چراغ سفارتخانه ها در تهران و لندن دوباره روشن می شود»- «خبرگزاری فارس»- 17/7/1392
[50] «شبکه خبری Press Tv»- 16/7/1392
[51] «خبرگزاری فارس»- 16/7/1392
