به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، استفاده از مواد کامپوزیت امروزه به عنوان یکی از اصلی ترین مواد تشکیل دهنده در ساختار ابزار آلات نظامی، در سالهای اخیر رونق بسیاری یافته است و امروزه وسایل بسیار گوناگونی از کولاهخود سربازان تا بدنه موشکهای قاره پیما، از مواد کامپوزیتی بهره می برند. عواملی همچون عمر بالا، مقاومت در برابر شرایط بد محیطی ، پایین بودن وزن و کاهش تشعشعات فروسرخ و راداری از جمله دلایل استفاده بالا از این مواد در صنایع نظامی است.

حوزه صنایع دریایی نیز یکی از مهمترین عرصه های استفاده از این مواد است و یکی از دلایل محبوبیت مواد کامپوزیتی در این عرصه، بحث مقاومت بالا دربرابر خوردگی است. باید گفت که در بسیاری از پهنه های آبی در جهان میزان نمک موجود در آب به همراه نیروی حاصله از برخورد امواج با بدنه کشتی از جمله عواملی هستند که به بدنه های معمول فلزی که از موادی همچون فولاد و یا آلومنیوم هستند را دچار پدیده خوردگی می کنند که تعمیر و مرمت آنها بسیار مشکل است.

بحث مهم بعدی، مسئله شکل پذیری بالای این مواد است که در طراحی شناورهایی با طراحی بدنه های پیچیده است. در عین حال مواد کامپوزیتی در زمان تعمیر نیز بسیار بهتر عمل کرده و می تواند با هزینه های کمتر و  بحث کاهش وزن و افزایش سرعت با استفاده از توان موتور پایین تر نیز از دیگر نکات مثبت مورد نظر در بحث استفاده از مواد کامپوزیت در صنایع دریایی است.

شناورهایی مثل ناوچه موشک انداز کلاس "Skjold" متعلق به نیروی دریایی نروژ و همچنین شناور رزمی کلاس "Visby" ساخت سوئد از جمله شناورهای جدیدی هستند که در حجم زیادی از مواد کامپوزیت در آنها بهره برده شده است. این مسئله باعث شده است تا سطح مقطع راداری این شناورها بسیار کاهش یافته و از آنها به عنوان شناورهایی پنهان کار یاد شود.


در ایران یکی از مشهورترین و خبرساز ترین شناورهای نظامی، یک قایق تندرو است که از جنس کامپوزیت ساخته شده است. شناور تندرو و موشک انداز "سراج 1" متعلق به نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یکی از موفق ترین پروژه های دفاعی ایران تا به امروز بوده است. ایران موفق شد تا یک فروند قایق مدل "بلید رانر" را بدست آورده و با مهندسی معکوس و استفاده درست از مواد کامپوزیت در آن، به یکی از سریعترین شناورهای رزمی جهان دست پیدا کند.

سردار احمدی وحیدی وزیر وقت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در زمان رونمایی از این دستاورد مهم دفاعی گفته بود که "براي طراحي و ساخت اين شناور از پيشرفته ترين و جديدترين فناوري ها استفاده شده است. سرعت،  کارآيي و قدرت مانور اين شناور بالاست و بدنه سراج 1 فايبرگلاس و مجهز به امکانات پيشرفته بومي مخابراتي و ناوبري الکترونيکي است."


فایبر گلاس،‏ کامپوزیتی از الیاف شیشه با مواد پلیمری است که از پشم شیشه به عنوان ماده تقویت کننده و از مواد پلیمری به عنوان مواد زمینه استفاده می ‌شود.

اما کامپوزیت ها، تنها در حوزه قایق ها تاثیر مثبتی بر تاون دریایی و دفاعی کشورمان نداشته و اکنون متخصصان ایرانی موفق شده اند با توسعه استفاده از این مواد، دیگر تجهیزات دریایی را نیز ارتقاء دهند.

حوزه هاورکرافتها به عنوان بخشی از شناورهای سطحی که حجم زیادی از فعالیتهای نیروهای دریایی خصوصا در عملیاتهای آبی – خاکی را بر عهده دارند نیز در سالهای اخیر با فناوری مواد کامپوزیت گره خورده است. البته این فناوری به هاورکرافتهای نظامی محدود نبوده و در حوزه تجاری و تفریحی نیز از این مواد بهره گرفته می شود.

برای نمونه گونه M10 ساخت شرکت انگلیسی ABS هاورکرافتی نظامی است که به کشورهایی چون آمریکا ، سوئد و سریلانکا صادر شده است. از سوی دیگر  پروژه " SSC " به عنوان برنامه هاورکرافت آینده نیروی دریایی آمریکا هاورکرافتی است که در ساخت آن در مقدار زیادی از مواد کامپوزیت استفاده خواهد شد.


شرکتهای بزرگ و معروفی همچون Universal Hovercraft و یا شرکت Griffon  از جمله سازندگان معروف و پیشرو در این صنعت هستند که امروزه در محصولات جدید خود از مواد کامپوزیت استفاده های زیادی می کنند. محصولات این شرکت نه فقط در حوزه هواناوها بلکه در حوزه قایق های پرنده نیز است. در این بخش نیز استفاده گسترده ای از مواد کامپوزیتی می شود.

اما در کشور ما ایران سابقه استفاده از هاورکرافتها به قبل از انقلاب باز می گردد. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی با خرید دو مدل هواناو " SR.N6" و "BH.7" از انگلستان یگان هواناو ایران تشکیل شد. در سالهای پس از دفاع مقدس و با توجه به نیاز تجدید قوای ناوگان هواناو نداجا طرح هایی به انجام رسید. طرح هواناو یونس 6 یکی از این طراح ها بود که اساس آن طراحی و ساخت هواناوی کوچک برای واحدهای کم تعداد پیاده است و از جنس کامپوزیت ساخته شده است. این هواناو توسط وزارت دفاع به تولید انبوه رسیده و به نیروهای مسلح تحویل شده است.

طرح دیگری که در ایران در بخش هاورکرافتها دنبال شد، پروژه تندر بود که بر اساس هواناو انگلیسی "SR.N6" بود. در این پروژه این هاورکرافت از لحاظ سامانه های الکترونیکی و تسلیحاتی تحت برنامه های ارتقاء و به روز رسانی قرار گرفت. اما شکل کلی بدنه و ظاهر شناور بر اساس مدل قدیمی انگلیسی بود.

اما به تازگی متخصصان دفاعی کشورمان در حوزه هاورکرافتها، فعالیت های جدیدی را انجام داده و به طراحی و ساخت دو مدل هاورکرافت با جنس کامپوزیت در نمونه نظامی و غیر نظامی اقدام کرده اند.


نمونه غیر نظامی این هاورکرافتها مخصوص جستجو و نجات است. این هواناو ایرانی از مواد کامپوزیتی ساخته شده و مشخصات آن شامل "طول : 20 متر ، عرض : 8.4 متر ، ارتفاع: 4.55 متر ، قابلیت حمل 22 مسافر و 20 تن بار" است. این هاورکرافت ایرانی می تواند با سرعت 80 کیلومتر بر ساعت حرکت کند.

اما نمونه ترابری نظامی این هاورکرافت نیز توسط نیروهای مسلح کشورمان ساخته شده است. مشخصات این وسیله به این شرح است: 25.8 متر ، عرض: 13 متر ، ارتفاع: 5.9 متر و توان حمل 8 تن بار را دارد.

ماده اصلی سازنده این شناور نیز کامپوزیت بوده و می تواند به سرعت 90 کیلومتر بر ساعت دست یابد.


البته ذکر یک نکته در اینجا لازم است و آن اینکه هاورکرافتهای قبلی موجود در ایران از نمونه های نفربر بودند و عمدتا به این امر تعلق داشتند اما نمونه جدید به شکل اختصاصی به امر باربری و پشتیبانی از نیروها می پردازد.

بر اساس اطلاعات موجود، نمونه های اصلی این دو هواناو ایرانی ساخته شده و در حال حاضر به مشتریان مختلف داخلی برای سفارش ارائه شده است. با توجه به اینکه امروزه حمل و نقل دریایی از رونق بسیارزیادی برخوردار بوده و کشورهای دارای خطوط ساحلی و جزایر از جمله مشتریان بلقوه این وسیله ها هستند، می توان این هواناوهای ایرانی را به عنوان منبع خوبی به جهت کارآفرینی، صادرات و ارزآوری برای کشور در شرایط تلاش برای خودکفایی به حساب آورد.