آثار استاد فرشچیان را میتوان از ابعاد گوناگون بررسی کرد؛ سبک هنری، تنوع حوزه فعالیت، نوآوریهای هنری و... ولی ما در این گفتوگو قصد داریم درباره آثار دینی او که البته بخش عمده فعالیتهایش را شامل میشود صحبت کنیم. استاد چند سال پیش ضریح مطهر حضرت امام رضا(ع) را طراحی کرد و در طول مراحل ساخت ضریح بر کار نظارت داشت، سال گذشته ضریح ششگوشه سیدالشهدا(ع) را طراحی کرد و این روزها مشغول طراحی ضریح جدید حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) است.
در فرصت کوتاهی که استاد به ایران آمده بود، در یک روز پاییزی خبرنگاران عقیق و همشهری آیه سراغ ایشان رفتند و گفت و گویی انجام دادیم که پیش روی شماست.
*اجازه
دهید گفتوگویمان را از ساخت ضریح حضرت امام حسین(ع) شروع کنیم. چه شد که این کار به شما
پیشنهاد شد؟
سال ۸۵ نامهای از طرف هیات محترم امنای قم بهدستم رسید که در آن نوشته بودند بهدلیل اینکه کار ساخت ضریح مطهر حضرت علی بن موسیالرضا(ع) را بهشکل بسیار خوبی انجام دادهاید، از شما دعوت میکنیم طرحی برای ضریح حضرت اباعبدالله الحسین(ع) ارائه دهید. خیلی خوشحال شدم و در کمتر از پنج ماه، شش طرح متفاوت ارائه دادم و برای آنها فرستادم. آنها برای اینکه بعدها حرف و حدیثی درباره این کار ایجاد نشود برای طراحان دیگر هم نامه نوشتند و از آنها هم خواستند طرحهایشان را در این زمینه ارائه دهند.
آن طور که شنیدم برای ساخت ضریح امام حسین(ع) طرحهای مختلفی ارائه شد و وقتی آنها را بررسی کردند به این نتیجه رسیدند که کار را بنده انجام دهم. به همین دلیل دوباره با من تماس گرفتند و برای انجام کار دعوتم کردند. به همین دلیل طرحهایی را که انجام داده بودم دوباره بررسی و در نهایت یکی از آنها را بر اساس اصول اجرایی بهاندازه کامل طراحی کردم. اینگونه بود که کار ساخت ضریح امام حسین(ع) شروع شد.
در این فاصله چندین بار با هزینه خودم به ایران آمدم. همیشه خدا را شکر میکنم که نیاز نشد کمک بگیرم. باید بگویم که در انجام تمام کارهای مذهبی مسئله مالی هرگز برایم مطرح نیست. حضرت اباعبدالله الحسین(ع) عنایت خاصی به من دارند و همیشه مدیون لطف و عنایت ایشان هستم. باید توجه داشت که اگر نظر خاص آن بزرگواران نباشد، محال است کاری انجام گیرد و مورد قبول واقع شود.
*گویا اساتید ماهر دیگری هم در این کار با شما همکاری داشتهاند.
*گفتید که امام حسین(ع) همیشه به شما عنایت داشته. منظورتان از عنایت چیست؟
بدون شک خدا مسائل خاصی را در وجود هنرمندان میگذارد که بهسادگی قابل بیان نیستند و اصلا نباید گفته شوند.
*ضریح فعلی حضرت سیدالشهدا(ع) چه ویژگیهایی دارد؟
*بعد از اینکه ضریح را ساختید خودتان به کربلا مشرف شدهاید؟
*یعنی قبلا هم به زیارت حرم حضرت امام حسین(ع) نرفته بودید؟
*آن زمان که ضریح حضرت امام حسین(ع) را میدیدید این دغدغه را داشتید که روزی ضریحی برای ایشان درست کنید؟
*حتما فیلم یا تصویر ضریح نصب شده را از طریق رسانهها دیدهاید؟
*پس از نصب ضریح، در دیدارها و ملاقاتهایی که با مردم داشتید، چه نکتههایی شنیدید؟
*زمانی که ضریح را میساختید مشکل خاصی برایتان پیش نیامد؟
*زمان شروع کار یا قبل از آن ذکر یا توسلی هم به امام داشتید؟
همیشه قبل از شروع کارهایم وضو میگیرم.
طبیعی است که برای ساخت ضریح هم این کار را انجام دادم. این کار بخشی از ایمان من
است. من در خانوادهای مذهبی و تاجر بزرگ شدهام. مادرم زنی روشنفکر و مذهبی بود.
در خانه ما همیشه مجلس روضهخوانی برقرار بود و در بیشتر مناسبتهای مذهبی برنامه
داشتیم؛ بهطوری که در مسائل معنوی حل شده بودیم و همیشه دوست داشتیم معنویت و
مذهب بدون هیچگونه تظاهری در زندگیمان باشد. درواقع از کودکی بهنوعی این کارها
را با جان و دل انجام میدادم و میدهم. مادر مرحومم هر زمان که نام امام حسین(ع)
میآمد بدون اختیار اشک از چشمانش سرازیر میشد. یادم هست در مراسمی که برای تولد
حضرت گرفته بودیم با اینکه مداح مولودی میخواند باز مادرم گریه میکرد. یک نفر به
مادرم گفت خانم دارد مدح میخواند؛ روضه که نمیخواند! چرا گریه میکنی؟ مادرم گفت
شما نمیدانید که چه در وجود من میگذرد. نمیدانم چه چیزی در دلش میگذشت که در
هر حالتی اشک از چشمانش جاری میشد. مادرم از نظر ارادات به ائمه اطهار(علیهمالسلام)
حال و هوای خاصی داشت. باز هم میگویم این حس و حال را نمیتوان بیان کرد چراکه
بخشی از وجود انسانها محسوب میشود. بههر
حال بعضی وقتها روح انسان بهدرجهای میرسد که برای عشق به اهل بیت(علیهمالسلام)
قابلیت و آمادگی بسیاری پیدا میکند. حالا هم همینطور است. شما حساب کنید تمام
کارهایی که انجام میدهم از ساخت ضریح حضرت امام رضا(ع) گرفته تا طراحی کاشیکاری
داخل ضریح و حتی داخل سردابی که قبر مطهر حضرت علی بن موسیالرضا(ع) در آنجا قرار
دارد افتخار بسیار بزرگی است که خدا سعادت آن را نصیب من کرده.
*طراحی و ساخت ضریح حضرت امام رضا(ع) چگونه به شما پیشنهاد شد؟
بنابراین اینکار را شما انجام دهید. گفتم این کار درست نیست. بگذارید افرادی که این کار را انجام دادهاند به کارشان ادامه دهند و من آنها را راهنمایی کنم. نمیخواستم باعث رنجش آن اساتید شوم. در نهایت از آنها خواستم دو روزی صبر کنند تا درباره این کار مطالعه و بررسی کنم و ببینم ماهیت کار چطور است. اساتید کار خودشان پیشم آمدند و گفتند ما میدانیم که نمیتوانیم این کار را انجام دهیم. اگر میتوانید خودتان کار ساخت ضریح حضرت امام رضا(ع) را انجام دهید. بدین ترتیب شش ماه در مشهد ماندم و ماکت اصلی را کامل کردم. قلمزن این کار حاج مصطفی حدادزاده بود و خطش را هم استاد موحد برعهده گرفت.
*واقعا افتخار و سعادت بزرگی است که فردی بهطور مستقیم در کاری که مربوط به ائمه اطهار(علیهمالسلام) میشود دخالت داشته باشد. بهنظر میرسد که ارادتمندی و سعادت انجام چنین کارهایی از طرف مادرتان به شما ارث رسیده باشد.
*گویا زمانی که برای طراحی اصلی ضریح امام رضا(ع) با شما در آمریکا تماس گرفتند دستتان آسیب دیده بود و مشکل داشتید.
*برای همین دستمزد طراحی ضریح امام رضا(ع) را به آستان قدس رضوی هدیه کردید؟
*پس موضوع دستمزد یک میلیارد تومانیای که میگفتند شما به حرم امام حسین(ع) هدیه کردهاید چه بود؟
*ماجرای اهدای بعضی از آثارتان به آستان قدس رضوی چیست؟
ارادت خاصی به حضرت امام رضا(ع) دارم. پانزدهمین تابلوی من همین تابلوی «معراج» است. برای این تابلو حدودا یکسال و سه ماه وقت گذاشتهام و تمام تابلوهایی را که به آنجا دادهام از پرکارترین تابلوهای من بوده است.
*ظاهرا محل اقامت اصلی شما آمریکاست. زمانی که آنجا هستید چگونه دغدغههای مذهبی و ارادت به اهل بیت(علیهمالسلام) را تامین میکنید؟
*در مرکز «نور و دانش» علاوه بر مسجد، فعالیتهای مذهبی خاصی هم انجام میشود؟
*چند سال پیش حمیدرضا برقعی، شاعر جوان آئینی کشور در حضور رهبر انقلاب شعری خواند که حتما آن راشنیدهاید. یکی از ابیاتش این بود:«حس کرد پا به پاش جهان گریه میکند/ دارد غروب فرشچیان گریه میکند». کمی از تابلوی «عصر عاشورا» برایمان بگویید.
*بقیه آثارتان چه؛ مثلا طراحی تابلوی «یتیمنوازی حضرت علی(ع)» یا تابلوی «معراج» را هم روز خاصی انجام دادهاید؟
*کار طراحی و ساخت ضریح حضرت عبدالعظیم(ع) در چه مرحلهای است؟
*استاد! بسیار سپاسگزاریم از اینکه وقتتان را در اختیار ما قرار دادید.