به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، توپهای خودکششی از زمان جنگ دوم جهانی به بخش جدایی ناپذیر از ارتشهای جهان بدل شدند. نسل قدیمی تر این توپها به صورت زره پوش و به مانند یک تانک سنگین وزن در میدان نبرد حضور میافتند و البته از محدودیت تانکها نیز در حوزه اندازه و وزن رنج می بردند.

در قرن جدید و خصوصا فضای نبردهای پس از 11 سپتامبر، مؤلفه‌هایی همچون تحرک و توان حمل و نقل هوایی در بخش توپخانه معرفی شده است. این نیازمندی منجر به معرفی نسل جدیدی از سلاح ها در این بخش شده است که برخلاف گذشته بر روی کامیون سوار بود و علاوه بر تحرک بالا از وزن کمتری نیز برخوردار بوده و از نظر حمل و نقل هوایی از توانایی های بالاتری برخوردار هستند. در این مطلب با تعدادی از این گونه توپها آشنا می شویم.


SP

پروژه SP در ارتش چین از سال 2002 میلادی آغاز شد و از آغاز بر اساس دو مدل توپ خودکششی بر روی کشنده چرخ دار کار دنبال شد. مدل SP-1 که کالیبر آن 155 میلی متر و مدل SP-3 که کالیبر آن 122 میلی متر است. وزن مدل 155 میلی متری در حدود 22 تن و در مدل 122 میلی متری کمتر از 20 تن است. این توپها معولا از 4 تا 5 نفر خدمه بهره می برند و توانایی شلیک انواع مهمات هدایت شونده و غیر هدایت شونده در این دو کالیبر را دارا می باشند. در مدل 155 میلی متری برد نهایی 30 کیلومتر و در مدل 122 میلی متری برد در حدود 22 کیلومتر است.


نرخ شلیک برای این دو توپ نیز در حدود 6 تا 8 گلوله در دقیقه است. سامانه کنترل آتش و همچنین هدف گیری خودکار به همراه توانایی دریافت اطلاعات از منابع گوناگون در محیط جنگ شبکه محور از جمله نکات مثبت این سامانه های ساخت چین است.

این نسل از توپهای چینی برای اولین بار در جریان نمایشگاه تسلیحاتی ابوظبی در سال 2007 میلادی به نمایش درآمدند و بر اساس اطلاعات موجود به صورت محدود از سال 2008 به خدمت نیروهای مسلح چین درآمدند. در حقیقت چین تلاش می کند تا این توپها را بیشتر برای بازار صادرات و خصوصا کشورهای خاورمیانه تولید کند.


DANA

اما باید گفت که تمام کشورها در سال های اخیر به سمت طراحی و ساخت این گونه از توپها نرفتند. چکسلواکی سابق، کشوری بود که در دهه 1980 میلادی یک سامانه توپخانه خودکششی 152 میلی متری چرخ دار را برای جایگزینی با توپهای ساخت اتحاد شوروی سابق به تولید انبوه رساند. این سامانه بر روی یک شاسی فلزی 8*8 قرار می گیرد و می تواند بر روی جاده تا 80 کیلومتر بر ساعت سرعت بگیرد.

وزن DANA در حدود 29 تن است و می تواند انواع مهمات شدید الانفجار و ضد تانک را برای ماموریتهای پشتیبانی آتش و شلیک مستقیم ضد تانک به کار برد. این توپ از 4 تا 5 نفر خدمه می برد و در هر دقیقه می تواند 4 تا 6 گلوله را شلیک کند.


این توپ می تواند تا فاصله 20 کیلومتری به اجرای آتش بپردازد. در درون این توپ امکان حمله 60 گلوله توپ وجود دارد. البته برای محافظت در برابر تهدیدات فاصله نزدیک یک قبضه مسلسل سنگین 12.7 میلی متری نیز بر روی این توپ نصب شده است.

بر اساس آمار موجود این توپ حتی به اتحاد شوروی نیز صادر شده بود. در حال حاضر کشورهای جمهوری چک، لیبی، قبرس، گرجستان ، لهستان و اسلوواکی از این توپ استفاده می کنند. این سامانه در جنگ اوستیای جنوبی و همچنین درگیریهای افغانستان نیز به کار رفته است. این توپ همچنین در کالیبر 155 میلی متر نیز با توجه به نیاز مشتری تولید شده است.


Archer

اما یکی از جدیدترین و پیشرفته ترین گونه ها در این خانواده تسلیحاتی سامانه "آرچر یا همان کمان گیر" ساخت کشور سوئد است. کمپانی سوئدی Bofors سازنده این سامانه پیشرفته سوئدی است. کار بر روی این سامانه از اواسط دهه 90 میلادی در سوئد آغاز شد و در نهایت در سال 2008 میلادی دولت سوئد 24 عدد از این سامانه را برای تجهیز دو آتشبار در ارتش این کشور خریداری کرد. سامانه کمانگیر بر روی یک کامیون 6 چرخه ولوو مدل A30D است که می تواند مسافتی در حدود 500 کیلومتر را با سرعت 65 کیلومتر در ساعت طی کند.


 اما نکته جالب در مورد آرچر این است که این توپ را می تواند حتی با استفاده از تنها یک نفر نیز به کار انداخت. کلیه اعمال گلوله و خرج گذاری و همچنین بحث هدف گیری به همراه شلیک از درون خودرو و از طریق یک سامانه کنترلی قابل انجام است.

آرچر می تواند با اهدافی در فاصله 40 و حتی 60 کیلومتری با استفاده از مهمات با برد افزوده درگیر شود. وزن آرچر نیز در حدود 30 تن بوده و می توان آن را به راحتی با استفاده از هواپیماهای ترابری منتقل کرد. آرچر در زمانی در حدود 30 ثانیه آماده به کار می شود و می تواند با نرخی در حدود 8 الی 9 گلوله در دقیقه در حالت تیراندازی سریع شلیک کند. این سامانه به کشور نروژ نیز صادر شده است.


G6

اما سامانه بعدی ما از جنوب قاره سیاه یعنی کشور آفریقای جنوبی می آید. این سیستم توپخانه متحرک در اوایل دهه 1980 میلادی به خدمت وارد شد. این توپ 155 میلی متری توسط شرکت " Denel " در آفریقای جنوبی تولید شده است و به غیر از ارتش آفریقای جنوبی در نیروهای مسلح امارات متحده عربی و همچنین عمان نیز مشغول به خدمت است. این توپ با استفاده از مهمات 155 میلی متری با سیستم پیشرانه می تواند به بردی بیش از 50 کیلومتر دست پیدا کند. این توپ از 5 تا 6 خدمه بهره می برد و می تواند با نرخ 4 گلوله در دقیقه شلیک کند.

وزن سیستم توپخانه ای G6 در حدود 37 تن بوده و می تواند با سرعت 90 کیلومتر در ساعت تا مسافتی در حدود 700 کیلومتر حرکت کند. بدنه این خودرو در برابر شلیک مستقیم گلوله های 20 میلی متری و همچنین ترکشهای گوناگون مقاوم است. این سامانه در فاصله سالهای 1978 تا 1988 میلادی در درگیری های مرزی آفریقای جنوبی و کشور آنگولا نیز حضور داشته و در نبرد شرکت کرده است.


B-52

اشتباه نکنید، در اینجا قصد نداریم تا از بمب افکن معروف 8 موتوره آمریکایی صحبت کنیم بلکه می خواهیم در مورد یک توپ خودکششی 155 میلی متری ساخت صربستان صحبت کنیم. این سامانه توپخانه ای متحرک بر روی یک شاسی 8 چرخه مستقر شده و وزن آن در حدود 28 تن بوده و از 3 تا 5 نفر خدمه بهره می برد. این خودرو به طور کلی در برابر عوامل جنگهای شیمیایی ، میکروبی و اتمی حفاظت شده و همچنین از سامانه آتش خاموش کن خودکار و بدنه مقاوم در برابر انواع گلوله های و ترکشها بهره می برند.

B-52 Nora می تواند با استفاده از گلوله های خود تا فاصله 41 کیلومتری را پوشش داده و با نرخ 6 گلوله در دقیقه به تیراندازی بپردازد. این توپ می تواند بر روی جاده تا حدود 100 کیلومتر بر ساعت سرعت بگیرد و تا مسافتی در حدود 600 کیلومتر را طی کند. این توپ در بازار صادرات نیز موفق ظاهر شده است و توانسته در کشورهای کنیا، میانمار و بنگلادش به خدمت وارد شود. البته مدلهای صادر شده به هر کدام از این کشورها با توجه به نیازهای مشتری دارای تفاوتهایی نیز هست.


تلاش‌های ایران در حوزه توپ‌های خودکششی چرخ‌دار

به گزارش مشرق، سالها پس از جنگ و با پیشرفت صنعت دفاعی کشور و رسیدن به توانمندی های بسیار بالای علمی و صنعتی در آخرین هفته های سال گذشته نمونه مهندسی توپ خودکششی 155 میلیمتری چرخدار ساخت صنایع دفاعی کشورمان رونمایی شد. سلاح به کار رفته در این مجموعه همان توپ 155 میلیمتری HM-41 ایران است و کامیون مورد استفاده نیز قبلآً برای حمل سلاح های دیگری چون راکت انداز 40 تایی استفاده شده بود. بنابراین با ترکیب دو وسیله موجود برای رفع یک نیاز فعلی، وسیله ای جدید با مزیت های تاکتیکی متفاوت پدید آمده است.

 
این توپ خودکششی توان حرکت با سرعت بالای 65 کیلومتر بر ساعت را دارد و با قابلیت های سامانه تعلیق کامیون مورد استفاده امکان حرکت در زمین های ناهموار نیز برای آن وجود دارد. دوربین تیر مستقیم، سامانه دید در شب برای راننده و سامانه NBC(حفاظت در برابر حملات ش.م.ه.) نیز از جمله امکانات آن است که به کمک این سامانه ها قابلیت های عملیاتی آن بیشتر نیز شده است.

توپ استفاده شده یک سلاح استاندارد در نیروهای مسلح کشورمان است که در نتیجه این انتخاب نیاز به طراحی و تولید توپ جدید برای این کاربری از بین رفته و در هزینه ها بسیار صرفه جویی شده است. این توپ با مهمات معمولی بردی در حدود 30 کیلومتر داشته و با بهره گیری از گلوله هایی با فناوری بیس بلید و یا راکتی به بردهای بیش از 40 کیلومتر نیز دست می یابد.

نکته ای که باید به آن توجه داشت مسئله گلوله گذاری مجدد در این توپ است که فعلاً به صورت غیرخودکار و دستی است. با توجه به نیاز به نواخت تیر بالاتر و کاهش خدمه مورد نیاز و استقرار توپ در ارتفاع حدود 2 متری از زمین روی کامیون لازم است تا در آینده این توپ به سامانه گلوله گذار خودکار مجهز شود تا کارایی عملیاتی آن به حد نهایی خود برسد. البته با اعلام اینکه این سامانه رونمایی شده نمونه مهندسی بوده این احتمال تقویت می شود که در نمونه تولیدی شاهد بکارگیری سامانه تغذیه خودکار توپ باشیم در این صورت نواخت تیر نیز از میزان فعلی 4 شلیک در دقیقه نیز بیشتر خواهد شد.

سامانه القای گرا بر روی قبضه توپ نیز از جمله تجهیزاتی است که به افزایش سرعت عمل این توپ منجر خواهد شد که ساخت توپ های تمام خودکار 100 میلیمتری پدافند هوایی در کشور نشان از وجود توانمندی بکارگیری چنین تجهیزاتی بر روی توپ های سنگین دارد.

با توجه به توانمندی های بالای هواپیماهای بدون سرنشین کشور در امور شناسایی و هدفگیری و توانایی ارسال موقعیت اهداف، برقراری خط ارتباط داده ای بین پهپادها و این توپ به افزایش چشمگیر کارایی عملیاتی آن منجر خواهد شد. با این امکان، به محض شناسایی و هدفگیری اهداف با فرستاده شدن اطلاعات به توپ شلیک دقیقی انجام شده و آتش پشتیبانی توپخانه ای مؤثری فراهم خواهد شد.

 آخرین نکته ای که درباره این سلاح می توان ذکر کرد بکارگیری گلوله های هدایت شوند و هوشمند است که در مصاحبه های مسئولین دفاعی کشور و فرماندهان به آن اشاره شده است. این نوع گلوله ها که از توپ های موجود در کشور قابل شلیک هستند قابل هدایت و هوشمند بوده و بنابراین ضمن افزایش چشمگیر دقت شلیک، توانایی ضربه زدن به اهداف متحرک را نیز فراهم می آورند. همچنین با توجه به میزان هوشمندی این گلوله ها ممکن است توانایی تشخیص اهداف متنوع نیز برای آنها ایجاد شده باشد که در نمونه های خارجی این گلوله ها هم وجود دارد.