با توجه به تحولات سریع در منطقه، لازم است هر چه سریع‌تر نسبت به تکمیل ساختارها اقدام شود و شما هم اطلاع دارید که مقام معظم رهبری هم در بیانات‌شان اعلام کردند و از نقش دولت در تعیین سرعت انتخاب وزرا تشکر کردند که با توجه به این شرایط، حتماً تدابیر لازم در خصوص انتخاب دبیر جدید در شورای عالی امنیت ملی اتخاذ خواهد شد.

گروه سیاسی مشرق - "محمدفرهاد کلینی" کارشناس مسائل استراتژیک در گفت‌وگو با مشرق، دلایل تأخیر در انتصاب دبیر جدید شورای عالی امنیت ملی و ویژگی‌های شخص دبیر و همچین فضای فعلی بحران سوریه را بررسی کرد. متن این گفت‌وگو بدین شرح است:

*****

به نظر شما علت تأخیر در اعلام دبیر جدید در شورای امنیت ملی چیست ؟

پیش از هر چیزی باید ابتدا نقش دبیرخانه به عنوان مرکز "هماهنگ‌کننده" و "تصمیم‌پرور" را با نقش شورای عالی امنیت ملی به عنوان "تصمیم‌ساز" و "تصمیم‌گیر" تفکیک قائل شد.

طبیعتاً جناب آقای روحانی به عنوان رئیس فعلی شورای عالی امنیت ملی، با توجه به سوابقی که ایشان در دبیرخانه شورای عالی در دوره دبیری خود تجربه کرده‌اند کاملاً به جایگاه دبیرخانه واقفند؛ البته این به معنای نبود پیگیری‌ها نیست. به نظر می‌رسد که آقای روحانی هم‌اکنون از ظرفیت دبیر فعلی شورای امنیت یعنی آقای جلیلی استفاده می‌کنند تا دبیر اصلی مد نظر خودشان را برای این جایگاه معرفی کنند و خلأ مدیریتی وجود ندارد اما به نظر می‌رسد با توجه به تحولات منطقه لازم است هر چه سریع‌تر نسبت به تکمیل ساختارها اقدام شود و اطلاع دارید که مقام معظم رهبری هم در بیانات‌شان از آقاي روحاني در تعیین سريع وزرا تشکر کردند. فکر می‌کنم با توجه به این شرایط حتماً تدابیر لازم اتخاذ خواهد شد.


به نظر شما تأخیر در انتخاب دبیر شورا به خاطر مسائل سیاسی بوده و یا آقای روحانی نگاه تازه‌ای به دبیرخانه دارد و به دنبال ایجاد تغییراتی در شورای عالی امنیت ملی است؟

این موضوع در چارچوب حدسیات و استدلال‌ها مطرح می‌شود؛ طبیعتاً علت اصلی این موضوع نزد ایشان محفوظ است. آنچه برداشت می‌شود انتظاراتی است که از دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی می‌رود. بالاخره در چارچوب موضوع هسته‌ای اطلاع دارید که بحث هایی مطرح شده بود مبنی بر اینکه موضوع مذاکرات هسته‌ای در اختیار وزارت خارجه قرار بگیرد و نقش وزارت امور خارجه در شرایط فعلی افزایش پیدا کند که به نظر بنده این ایده کاملاً درستی است ولی اینکه در چارچوب تقسیم مأموریت‌ها یعنی از جانب اینکه آقای رئیس‌جمهور می‌تواند این را در چارچوب نماینده خودشان در چارچوب یک نوع اتاق فکر دنبال کنند و یا بخشی از این موضوع می‌تواند در ابعاد دیگر باشد حتماً رایزنی‌هایی با رهبر معظم انقلاب خواهند داشت و طبیعتاً با توجه به جایگاه دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی بحث موضوع نظارت، بررسی و اجرا در موضوعات مختلف با توجه به نوع وظایف در یک تقسیم‌بندی جدیدی قرار گیرد.


با توجه به شرایط منطقه و بحران سوریه و حمله قریب‌الوقوع غرب به این کشور، عدم آغاز به‌کار دبیرخانه شورا را چطور ارزیابی می‌کنید؟

این موضوع مانعی در روند اساسی کشور به حساب نمی‌آید؛ تصمیم‌گیری در سطح ملی در چارچوب نهادها و در چارچوب مسؤولیت‌های در حال پیگیری است و شما شاهد هستید که در مدت اخیر ما شاهد دیپلماسی فعالی در کشور بودیم. سیاست خارجی کشور در پیگیری سیاست‌های پیشگیرانه و همچنین سیاست‌های بازدارنده در مقابل جنگ‌افروزی در منطقه فعال است و مشکل اساسی مشاهده نمی‌شود.

اما همچنانکه اشاره کردم بالاخره نهادهای ما نیز باید تکمیل شود و سؤال شما هم می‌تواند درست باشد. به هر حال اگر قرار  باشد وضعیت منطقه به شکل دیگری تغییر پیدا کند و وارد یک فاز نظامی شود طبیعتاً نهادها موجود باید رصد و نظارت و کنترل و قدرت پاسخ به شرایط را به‌صورت کامل داشته باشند. شما نیز مطلع هستید که همین دیروز وزیر خارجه و دفاع جدید دولت طی تماس‌های تلفنی که داشت تأکیدات خود را پیرامون مسائل به طرف‌های خارجی اعلام کردند و یا ظرف روزهای گذشته فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درخصوص هرگونه ماجراجویی جدید در منطقه هشدارهای جدی جمهوری اسلامی را با صدای روشن اعلام کرد.


با توجه به اینکه دبیرخانه هنوز آغاز به کار نکرده است، چه کسی مسؤول هماهنگی نهادهای امنیتی نظامی سیاسی است؟ آیا هر نهادی باید خود کارها را پیگیری کند یا نه؟

در سؤال قبل هم اشاره کردم؛ هم‌اکنون آقای دکتر سعید جلیلی به عنوان دبیر شورا در حال پیگیری وانجام مسؤولیت‌های خودشان هستند و طبیعتاً دبیرخانه در چارچوب کارکردهای خودش و مسؤولیت‌های خودش در حال پیگیری موضوعات است و این طور نیست که ما در شرایط خلأ مدیریتی قرارداشته باشیم. به نظر می‌رسد که انتخاب دبیر آتی در دبیرخانه شورای عالی امنیت احتمالاً در اینده نزدیک تعیین تکلیف خواهد شد.


ویژگی‌های دبیر شورای عالی امنیت ملی چگونه باید باشد؟

به نظرم در درجه اول باتوجه به نوع جایگاه حقوقی و قانونی که نقش دبیر دارد و از سوی دیگر با توجه به جایگاهی که حدفاصل هماهنگی‌ها بین دستگاه‌ها و مطلوبیتی که در ایجاد هماهنگی و پیگیری برخی موضوعات دارد اهمیت‌ها معرفی می شوند. همچنین با توجه به نقش همسوکننده‌ای که دبیر خانه دارد تا مجموعه نهادهایی که به حوزه رهبری جمهوری اسلامی مربوط می‌شود را با مجموعه نهادها دولتی در یک راستا عمل کنند می‌توان گفت که نهایتاً دبیرخانه حدفاصل دستگاه‌های دولتی با دستگاه‌های حاکمیتی است.

از این منظر باید ویژگی‌های لازم را هم شخص دبیر و هم دبیرخانه داشته باشد تا بتواند این وضعیت را به درستی انجام وظیفه کند. از سوی دیگر نوع چالش‌هایی که جمهوری اسلامی ایران با آنها روبروست تأثیرات خود را دارد و با توجه به نوع سیاست‌ها و تحریم وحشیانه‌ای که از سوی غرب صورت پذیرفته، به نظر می‌رسد که یکی از ویژگی‌های دبیر این است تا با یک بینش راهبردی اقتصادی و امنیتی بتواند درخصوص دفع این تهدیدات نقش مؤثری را داشته باشد. به نظر می‌رسد که ویژگی شخصیتی و سیاست‌هایی که جمهوری اسلامی با آنها مواجه است و چگونگی پیونددادن ساختارها با سیاست‌ها از موضوعات اساسی است.


شما اشاره کردید که باید بین پرونده هسته‌ای و مذاکرات هسته‌ای تفکیک قائل شد. به نظر شما دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در زمان دولت آقای روحانی چه نقشی را می‌تواند ایفا کند؟

نگاه کنید جناب آقای ظریف طی مصاحبه‌هایی که داشتند به‌درستی و مشخص انواع دیپلماسی را معرفی کردند و ما امروز در حوزه دیپلماسی شاهد ابعاد مختلفی هستیم از دیپلماسی عمومی، دیپلماسی رسمی و دیپلماسی پرده دوم گرفته تا انواع دیپلماسی که در حوزه‌های فرهنگی و یا نظامی مطرح می‌شود که لازم است همپا و متمرکز حرکت کنند.

مهم این است که بتوانیم در خصوص انواع دیپلماسی هماهنگی‌های لازم و پیروی از یک مرکزیت واحد را دنبال کنیم؛ به عنوان مثال در حوزه دیپلماسی رسانه‌ای در حوزه هسته‌ای، این موضوعی نیست که با ظرفیت وزارت‌خارجه و یا بر اساس ظرفیت سخنگو و یا سیستم‌های تابع در نظر گرفته شود.

طبیعتاً خیلی از رسانه‌ها موجود هستند که رسانه‌های دولتی نیستند و خصوصی هستند و یا حاکمیتی هستند و نقش دبیرخانه در تنظیم دیپلماسی رسانه‌ای بسیار مهم است.

قطعاً در موضوع هسته‌ای بخشی از این مأموریت‌ها (به عنوان مثال در حوزه ریاست و معاون رئیس جمهور و ریاست سازمان انرژی اتمی) قرار دارد و این به تنظیم سیاست‌های فنی مربوط می‌شود در این خصوص این نقش و مسؤولیت وزارت امور خارجه نیست که به ریاست سازمان انرژی اتمی دستور بدهد؛ ایشان معاون رئیس جمهور و ریاست سازمان انرژی اتمی هستند و تنظیم این امور در حوزه وظایف مقام ریاست شورای عالی امنیت ملی است به همین خاطر برخی از تنظیمات این دبیرخانه است که با توجه به اهمیت بحث اجماع می‌تواند نقش  بسیار مهمی را ایفا کند و در خصوص هماهنگی منطق جمهوری اسلامی ایران و همچنین پیگیری مصوبات شورای عالی امنیت ملی و همچنین به‌روز کردن اسناد استراتژیک کشور اقدام کند. اینها در حوزه وظایف وزارت امور خارجه گنجانده نمی‌شود بلکه اینها مأموریت‌ها و پیگیری ذاتی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی است.


فضای فعلی بحران سوریه را چطور ارزیابی می‌کنید؟


در موضوع سوریه و در هفته گذشته شاهد شدت ادبیات نظامی بودیم و بر طبق مواضع اعلامی تا حدودی از حوزه جنگ به حمله و عملیات محوری تغییر کرده است عملاً شاهد یک شیب ملایم در مواضع غرب هستیم و با عدول از مواضع اولیه سعی کرده‌اند قرائت خود را از وضعیت با دقت دنبال کنند جامع نخبگان غرب تردید راهبردی دارند.

به همین خاطر با توجه به شرایط موجود و اصرارهایی که مطرح می‌شود متمرکز بر یک نوع ضربه و یک نوع فشار محدود است و تلاش می‌شود تا بر اساس سنگین‌کردن مواضع یک نوع نظم مطلوب را در شورای امنیت سازمان ملل و قبل از هر گونه چانه‌زنی سامان دهند. آنها تلاش می‌کنند تا مواضع چین و روسیه را تا حدودی منعطف‌تر کنند تا بتوانند حداقل محصول را در وضعیت پرواز ممنوع، منطقه حائل و تشدید فشارها و تحریم‌ها را به دست آورند.


با توجه به حوادث منطقه مقام معظم رهبری اشاره‌ای داشتند که منطقه مانند انبار باروت است و بعد از فرمایش ایشان ما شاهد این بودیم که ابتدا کاخ سفید، انگلیس و فرانسه در اجماع به اینکه به سوریه حمله کنند یک عقب‌نشينی حساب‌شده داشتند، نظر شما در خصوص موضع‌گیری مقام معظم رهبری و عقب‌نشینی غرب چیست؟

این موضوع از ابتدا در حوزه غرب از اجماع کافی برخوردار نبود؛ به عنوان مثال میزان ادراک از آینده سوریه در نزد کشورهای اروپایی با خود آمریکا متفاوت است؛ نگاهی که انگلیس به ترتیبات امنیتی و چگونگی تغییر تحولات منطقه دارد متفاوت است. انتظاراتی که فرانسه از جای پای خودش در منطقه می‌بیند کاملاً متفاوت است. امروزه احساسی که آلمان دارد حمله به سوریه را حمله به ارزش یورو و بازار بورس و بازار تولید تلقی می‌کند و اروپا مجموعاً متفاوت فکر می‌کند. صحبتی که مقام معظم رهبری کردند پبام راهبردی به کشورهای فرامنطقه‌ای است و فصل‌الخطاب است این مواضع بسیار بسیار با اهمیت است و غرب باید با دقت این مواضع را دنبال کند. به نظر می‌رسد که اشاره به جرقه و انبار باروت این بود که این جنگ یک جنگ محدود نخواهد بود و این جنگ می‌تواند فراگیر و منجر به یک سری تشنجات بزرگ در خاورمیانه شود و این است که غرب باید بفهمد این سیاست ماجراجویانه در چارچوب نظام سود و ضرر و پبامدهای آن به‌درستی معنایابی کند و برآورد جمهوری اسلامی ایران این است که واکنش‌ها به مداخله نظامی آمریکا فراتر از مرزهای سوریه خواهد بود.

ديروز هم وقتی مجلس عوام انگلیس مخالفت خود را با سیاست‌های دولت عنوان کرد بیانگر این است که ادراک آنها از ماهیت و لحظه درگیری در سوریه با آمریکا متفاوت است. آنها نیز در چارچوب ارزیابی از پیامدهای این درگیری محاسبات خود را تنظیم می‌کنند واز این منظر بیانات مقام معظم رهبری یک شوک به روال محاسبات غرب بود و غرب را به یک بازاندیشی تاکتیکی در این شرایط وادار کرد. غرب نباید در دام تحلیل برخی از جریانات و کشورها شود و مردم و تاریخ آمریکا به خاطر تصمیم‌هاي غیرعاقلانه آنها را نخواهد بخشید.


نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

این مطالب را از دست ندهید....

فیلم برگزیده

برگزیده ورزشی

برگزیده عکس