گروه بین‌الملل مشرق - به نظر می رسد، با توجه به تهدیدات گسترده غرب و در راس آنها آمریکا در قبال سوریه، بحران این کشور در حال ورود به مرحله جدیدی است که اگرچه بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران بر این باورند، با توجه به توان و قدرت نظامی سوریه هیچ گاه عملی نخواهند شد و در حد سخن و گفته باقی می ماند، با این حال مناسب دیده شده، باتوجه به فضای حاکم و شرایط پیش آمده نگاهی به ساختار نظامی ارتش سوریه داشته باشیم تا در صورت تجاوز غرب به سوریه شناخت بهتری از رویارویی های آینده داشته باشیم.

البته در این مطلب نگاهی نیز به توانمندی های نظامی حزب الله نیز شده است، اگرچه اطلاعات زیادی به دلیل محرمانه بودن آنها وجود ندارد، اما به همین اندک اطلاعات نیز اکتفا شد، چون حزب الله تاکید کرده است، در قبال هرگونه تجاوز نظامی به سوریه دست بسته نخواهد بود و موضع نظاره گر را به خود نخواهد گرفت.


سوریه

نیروهای مسلح سوریه (القوات المسلحة العربیة السوریة) شامل نیروی زمینی، نیروی دریایی، نیروی هوایی، پدافند هوایی و نیروهای شبه نظامی است. مطابق قانون اساسی، رئیس جمهور سوریه، فرمانده کل قوا محسوب می شود.

 مساحت سوریه، 185180 کیلومتر مربع است و جمعیت آن در سال 2012 حدود 22 میلیون و 530 هزار نفر برآورد می شود. سوریه با دارا بودن 304000 نفر پرسنل فعال نظامی و 342500 نفر نیروی ذخیره، از لحاظ تعداد پرسنل نظامی در رده سیزدهم جهان و از نظر توان نظامی در رتبه 35 دنیا قرار دارد.

نیروی زمینی بزرگ ترین بخش از نیروهای مسلح سوریه محسوب می شود که شامل 220 هزار نفر نیروی فعال و 280 هزار نفر نیروی ذخیره است. نیروی زمینی سوریه دارای 4950 دستگاه تانک ( شامل 1150 دستگاه ذخیره)، 1127 دستگاه خودروی زرهی آبی - خاکی، 2950 دستگاه خودروی رزمی پیاده نظام، 1860 نفربر زرهی، 2130 عراده توپ خودکششی، 1675 توپ ضدهوایی، 1136 عراده توپ خودکششی ( شامل 485 هویتزر و 650 توپ ضد هوایی)، 6890 لانچر موشک هدایت شونده ضدتانک، بیش از 500 سامانه راکت انداز چندلول و 4235 لانچر موشک سطح به هواست. ارتش سوریه به انواع مختلف سلاح های ضدتانک از قبیل AT - 14 (کورنت)، میلان و RPG - 29 مجهز است. در زرادخانه سوریه، موشک های بالستیکی از قبیل فراگ 7، انواع اسکاد، زلزال 2 و شهاب 2 نیز یافت می شود.

 پدافند هوایی سوریه، از لحاظ تسلیحات یکی از قوی ترین واحدهای پدافند زمین پایه در سطح خاورمیانه به شمار می رود که علاوه بر سامانه های پدافند توپخانه ای، انواع سامانه های زمین به هوای سام (از قبیل S - 300P)، تور –ام - 1، بوک – ام - 1 و پنتسر را در اختیار دارد.

نیروی هوایی سوریه، دارای 60 هزار نفر پرسنل (شامل 20 هزار نفر نیروی ذخیره) است. با توجه به سطوح بالای رازداری در ارتش سوریه، آمار دقیقی از تعداد هواپیماها و بالگردهای آن موجود نیست، اما با جمع بندی آمارهای مختلف، تعداد پرنده های بال ثابت نیروی هوایی سوریه بین 458 تا 752 فروند و تعداد بالگردهای آن بین 176 تا 214 فروند تخمین زده می شود.

نیروی دریایی سوریه با داشتن 4000 نفر پرسنل فعال و 2500 نفر ذخیره، کوچکترین نیرو در جمع قوای مسلح سوریه به شمار می رود که تحت فرماندهی محلی ارتش در بندر لاذقیه قرار دارد. ناوگان دریایی سوریه در بنادر بانیاس، لاذقیه، مینات البیضا و طرطوس مستقر است. این ناوگان شامل دو فروند زیردریایی کلاس رومئو (در حال حاضر غیرفعال)، 2 فروند ناو محافظ، 30 قایق موشک انداز، 14 فروند شناور گشتی و تعدادی شناور دیگر است


نیروی هوایی سوریه
 
پس از جنگ جهانی دوم و با کاهش قدرت کشورهای انگلیس و فرانسه آنها نیروهای خود را از بخش هایی از خاورمیانه و از جمله سوریه خارج کردند. با خارج شدن نیروهای بیگانه و پس از فارغ التحصیل شدن اولین سری خلبانان آموزش دیده در مدرسه پرواز (در انگلستان) در سال 1948 نیروی هوایی این کشور تاسیس شد.

نماد نیروی هوایی سوریه شباهت زیادی با نماد نیروی هوایی مصر دارد. عمده تفاوت این دو وجود دو ستاره سبز رنگ ( ستاره های حزب بعث) بر روی دایره سفید رنگ نماد نیروی هوایی سوریه است که از روی ستاره های پرچم این کشور گرفته شده است.
 
در سال 1950 دو کشور سوریه و مصر در صدد برآمدند تا در هم ادغام شده و جمهوری متحد عربی (United Arab Republic) را پایه ریزی کنند. در نتیجه این تصمیم نیروی هوایی سوریه شروع به رشد کرد. این نیرو با استخدام پرسنل بیشتر و به خدمت در آوردن هواپیماهای بیشتر توان خود را افزایش داد. با این حال حافظ اسد (رییس جمهور وقت سوریه) تنها به این قرارداد اکتفا نکرد و روابط تنگاتنگی با کشورهای عضو پیمان ورشو برقرار کرد. هدف از این اقدام نزدیک تر شدن هر چه بیشتر به اتحاد جماهیر شوروی (سابق) بود. پس از این اقدام سیل تسلیحات روسی به سوریه سرازیر شد که نیروی هوایی این کشور نیز از آن بی بهره نماند.

علی رغم دریافت این امکانات، نیروی هوایی سوریه هیچ وقت در مقابل نیروی هوایی اسراییل خوش اقبال نبود (چه از لحاظ مهارت خلبانان و چه از لحاظ توانمندی).

در جنگ 6 روزه، نیروی هوایی سوریه بارها از نیروی هوایی اسراییل شکست خورد و در نهایت نیز دو سوم نیروی خود را از دست داد و مجبور شد از بعضی از پایگاه های خود عقب نشینی کند. شکست نیروی هوایی سوریه بعدها زمینه ساز شکست نیروی زمینی این کشور شد و جنگ به نفع اسراییل به پایان رسید.

در جنگ یوم کپور نیروی های مصری و سوری در ابتدا به موفقیت هایی رسیدند، ولی مجددا نیروی هوایی اسراییل توانست بر نیروی هوایی سوریه غلبه کند و نتیجه جنگ مجددا به نفع اسراییل رقم خورد. پس از پایان این جنگ نیروی هوایی این کشور همچنان از تسلیحات روسی استفاده می کرد، در حالی که نیروی هوایی مصر از تجهیزات روسی ناامید شده و به تجهیزات غربی روی آورد.

در جریان جنگ یوم کیپور، نیروی هوایی پاکستان 16 نفر از خلبانان خود را به سوریه و مصر فرستاد تا در این جنگ از آنها پشتیبانی کند. ولی این خلبانان زمانی رسیدند که مصر قرارداد آتش بس را امضا کرده بود. با این حال سوریه همچنان به جنگ ادامه می داد. 8 تن از خلبانان پاکستانی پروازهای جنگی خود را با هواپیماهای Mig - 21 آغاز کردند. اولین موفقیت خلبانان پاکستانی توسط خلبان ستار علوی (Sattar Alvi) به دست آمد. وی موفق شد در یک نبرد هوایی یکی از میراژهای اسراییلی را نابود کند. به خاطر این اقدام، دولت سوریه از او تقدیر به عمل آورد.

خلبانان عراقی در جریان جنگ یوم کپور موفق شدند تعدادی F - 4 Phantom اسراییلی را نابود کنند. هیچ یک از خلبانان پاکستانی در این جنگ کشته نشدند و هیچ هواپیمایی را از دست ندادند. با این حال این خلبانان موفق ترین خلبانان نیروی هوایی سوریه نبودند و خلبانان آلبانیایی و چکسلواکیایی و  بلغاری که در خدمت نیروی هوایی سوریه بودند، موفق شدند تعداد بیشتری هواپیمای اسراییلی را ساقط کنند.

 خلبانان پاکستانی و آلبانیایی و چکسلواکیایی و بلغاری تا سال 1976 در نیروی هوایی سوریه باقی ماندند و به تربیت خلبانان سوری و آموختن هنر رزم در هوا به آنان مشغول بودند.
این آموزش ها به همراه خرید تجهیزات جدید باعث شد تا نیروی هوایی سوریه در جنگ لبنان (1980) موفق تر عمل کند: 87 هواپیمای از دست رفته در مقابل نابودی 64 فروند هواپیمای اسراییلی.

نیروی هوایی سوریه بعد از جنگ لبنان نیز به تجهیز خود به وسیله تجهیزات شرقی ادامه داد. پس از این جنگ اطلاعات کمی در مورد این نیرو منتشر شده و حتی در مورد تعداد بعضی از مدل ها هم تردید وجود دارد، اما بعضی از اطلاعات منتشر شده نشان می دهد که نیروی هوایی این کشور تعدادی MiG -29 و Su - 24 خریداری کرده است. همچنین گزارش هایی وجود دارد که از تمایل دمشق به خرید Su - 27 حکایت دارد. آخرین و شاید مهمترین خرید این نیرو نیز سفارش 8 فروند رهگیر Mig - 31 است.


یک فروند Mig-23 نیروی هوایی سوریه که توسط اسراییل به غنیمت گرفته شده است.
 
پایگاه های هوایی نظامی سوریه

1- Abu ad Duhor
2- Afis
3- Al Qusayr
4- An Nasiriya
5-As Suwayda  
6-Dumayr  
7- Hamah
8- Jirah
9- Khalkhalah
10- Marj As Sultan
11- Marj Ruhayyil
12- Minakh
13- Qabr as Sitt
14- Saiqal
15- Shayrat
16- Tiyas
 

دارایی های نیروی هوایی سوریه
 
جنگنده ها :

Mikoyan-Gurevich MiG-29 : مجموعا 56 فروند (مدل  B: چهل و دو فروند و مدل SMT : چهارده فروند)
 
Mikoyan-Gurevich MiG-23 : 173 فروند
 
Mikoyan-Gurevich MiG-25 : 37 فروند
 
 Mikoyan-Gurevich MiG-21: 142 فروند
 
هواپیماهای پشتیبانی زمینی :

Sukhoi Su-24 20 فروند
 
Sukhoi Su-22
50 فروند
 
هواپیماهای آموزشی :

Aero L-39 Albatros : 23 فروند
 
 MBB 223 Flamingo: 35 فروند
 
MFI-17 Mushshak : 6 فروند
 

هواپیماهای ترابری و  VIP:

 Antonov An-26: 4 فروند
 
Ilyushin IL-76 : 4 فروند
 
Dassault Falcon 20 : 2 فروند
 
 Dassault Falcon 900: 1 فروند
 
 Tupolev Tu-134: 4 فروند
 
Yakovlev Yak-40 : 6 فروند

بالگردهای هجومی :

Mil Mi-24 : 46 فروند
 
 Aérospatiale SA-341 Gazelle: 42 فروند
 
Mil Mi-2 :  20 فروند
 

بالگردهای ترابری:  

 Mil Mi-8: 55 فروند
 
 Mil Mi-17: 45 فروند
 
موشک ها:
 
هوا به هوا:

Vympel AA-2 Atoll
Bisnovat AA-6 Acrid (از خدمت خارج شده است)
Vympel AA-7 Apex
Molniya AA-8 Aphid
Vympel AA-9 Amos  (برای MIG-31 های سفارش داده شده است)
Vympel AA-10 Alamo
 
هوا به زمین:

Zvezda AS-7 Kerry
Zvezda AS-10 Karen
Raduga AS-11 Kilter
Zvezda AS-12 Kegler
Molniya AS-14 Kedge
Euromissile HOT

زمین به هوا (SAM) :

Lavochkin SA-2 Guideline : 275 لانچر
 
Isayev SA-3 Goa : 143 لانچر
 
 Almaz SA-5 Gammon: 48 لانچر
 
SA-7 Grail : 200 لانچر
 
SA-8 Gecko : 60 لانچر


حزب الله

بدون تردید آگاهی از توانمندی های نظامی حزب الله کار بسیار مشکلی است، به دلیل اینکه بسیاری از این اطلاعات جنبه محرمانه دارند، با این حال برای بیان گوشه ای از توانمندی ها نگاهی به برخی مطالب منتشره در روزنامه های صهیونیستی داریم که اگرچه نمی تواند بیانگر تمام حقایق باشد، اما می تواند، بخشی از آن باشد.

روزنامه صهیونیستی "اسرائیل الیوم" در گزارشی درباره توانمندی های حزب الله چنین می نویسد، یکی از اساسی ترین موضوعاتی که حزب الله بر آن تمرکز کرده، افزودن توان سامانه های موشکی اش است که شامل 60 هزار موشک می شود که به طور جدی و حقیقی تهدیدی مستقیم برای جبهه داخلی اسرائیل محسوب می شود. بر اساس ارزیابی های اسرائیلی، اکثر این موشک ها موشک های کوتاه برد هستند و در حدود 5000 موشک دیگر نیز بردی تا 250 کیلومتر را دارند، این موشک ها می توانند تلاویو و اطراف آن را هدف قرار دهند، 300 موشک دوربرد نیز در اختیار حزب الله است که می تواند سراسر خاک اسرائیل را هدف قرار دهند.

این روزنامه عبری در ادامه به نقل از سازمان های امنیتی اسرائیلی می نویسد که حزب الله در سال 2006 توانایی پرتاب موشک هایی را به مطقه غوش دان (تلاویو و اطراف آن) داشت که می توانستند کلاهک هایی به وزن حداقل 300 کیلوگرم را حمل کنند، و امروز می تواند ده ها برابر این تعداد موشک را به وسط اسرائیل شلیک کند.

اما آن چه برای افسران ارتش اسرائیل سردرد آورده تعداد موشک های غیر متعارف حزب الله نیست بلکه میزان دقت آنها است. در گذشته مسئولان اسرائیلی می گفتند که آماری از موشک های حزب الله در اختیار دارند که نشان می دهد اکثر آنها از دقت بسیار پایینی برخوردار هستند در حالی که در سال های اخیر حزب الله توانسته است موشک های دقیقی مثل M 600 ساخت .
سوریه دریافت کند که یک درجه پایین تر از موشک های "فاتح 110" که اسرائیل هفته گذشته در نزدیکی دمشق آنها را بمباران کرد، است.

همچنین حزب الله تعدادی موشک های اسکاد در اختیار دارد که نسبتا از دقت بسیار بالایی برخوردار هستند. این موشک ها توانایی هدف قرار دادن تمامی تاسیسات زیربنایی ملی و نظامی اسرائیل از جمله فرودگاه ها، اردوگاه های نظامی، مراکز فرماندهی و اتاق های عملیات ارتش را دارند. بر اساس ارزیابی های موسسه امنیتی اسرائیل اگر تغییری در روش کار حزب الله رخ ندهد، این حزب می تواند عملا تا پنج سال آینده صدها موشک با دقت بالا در اختیار بگیرد.

اسرائیلی ها می گویند که حزب الله تا این لحظه موشک های پیشرفته زمین به دریا نظیر یاخونت روسی در اختیار ندارد. به رغم این که این موشک ها در حال حاضر در اختیار سوریه هستند. اگر حزب الله بتواند به چنین موشک هایی دست یابد آن گاه ممتلکات استراتژیک دریایی اسرائیل و تمامی کشتی ها و ناوهایش مورد تهدید قرار خواهند گرفت و این مساله ای است که از بابت آن اسرائیل احساس نگرانی شدید می کند.

از لحاظ نیروی انسانی نیز برآوردهای اسرائیلی ها حاکی از آن است که حزب الله دست کم بین 20 تا 40 هزار نیروی نظامی تازه نفس و آماده به رزم در اختیار دارد. "شمعون شابیرا" در این باره می گوید: "نیروهای حزب الله در همه زمینه ها خبرگی لازم را دارند. در کنار امکانات پیشرفته نظامی توانایی بالای آنها قدرتی مضاعف به حزب الله داده است. آنها متخصصان دریایی، غواص های خبره، نیروهای خبره در امور هوایی، نیروهای مراقب و امنیتی در اختیار دارند. همچنین نیروهایی امنیتی ای در اختیار دارند که خیلی خوب عبری می دانند و تاسیسات امنیتی بسیار پیشرفته ای در اختیار دارند که عموما از ایران به دست آنها رسیده است.

امکانات امنیتی آنها در جنگ 33 روزه به خوبی محک خورد. این در حالی است که هزاران نیروی ذخیره نیز در استخدام حزب الله هستند که این حزب می تواند به روی آنها حساب ویژه ای باز کند. حزب الله همچنین بر جنوب لبنان کاملا تسلط دارد و مرزهای خود با اسرائیل را کاملا تحت کنترل خود در آورده است".

اما برآوردهای ناتو نشان تاکید می کند که قدرت حزب الله به ۶۵ هزار نيروی سازماندهی شده مي‌رسد كه 15 هزار نفر از آنها نظامي و آموزش ديده هستند و بقيه ارتش مردمي قوي و آموزش ديده و مجهز هستند، اما نخبه نيستند، ولي ايمان شان بسيار قوي است به همين علت بين نيروهاي نظامي و مردمي تفاوتي وجود ندارد.

همچنین به نوشته روزنامه ایروسنتر ( Aerocenter.ir ) ، یکی از مهم ترین موضوعاتی که حزب الله بر آن تمرکز کرده، افزودن توان سامانه های موشکی خویش است که شامل 60 هزار موشک می شود که به طور جدی و حقیقی تهدیدی مستقیم برای جبهه داخلی اسرائیل محسوب می شود. بر اساس ارزیابی های اسرائیلی، اکثر این موشک ها موشک های کوتاه برد هستند و در حدود 5000 موشک دیگر نیز بردی تا 250 کیلومتر را دارند، این موشک ها می توانند، تلاویو و اطراف آن را هدف قرار دهند، 300 موشک دور برد نیز در اختیار حزب الله است که می تواند سراسر خاک اسرائیل را هدف قرار دهند.

همچنین اطلاعاتی وجود دارد که نشان می دهد، تعداد موشک های حزب الله در بخش کاتیوشا 36 هزار فروند تخمین زده می شود که در جنگ 2006 نزدیک به 4 هزار فروند به اسراییل شلیک شد.


موشک های مهم حزب الله عبارتند از:

کاتیوشا فجر 122 م. م،    
شاهین 2 333 م. م
فجر 5 333 م. م
فاتح 110
آرش 122 م. م
عقاب 230م. م
زلزال 2 610 م. م

زلزال دارای بردی معادل 100 تا 400 کیلومتر است و مخرب ترین موشک حزب الله با کلاهک جنگی 600 کیلوگرم محسوب می شود.حزب الله در جنگ 2006 قصد شلیک این موشک به تل آویو را داشت که با صدور قطعنامه 1701 شورای امنیت و آتش بس این اتفاق نیفتاد.

سایر موشک های حزب الله بردی بین 45 تا 75 کیلومتر دارند.موشک فاتح 110 نیز200 کیلومتر برد و 500 کیلوگرم سر جنگی که بعد از زلزال در رده دوم قرار می گیرد.

موشک های حزب الله دارای سیتم هدایت تلویزیونی ساخت ایران هستند. تعداد زلزال های حزب الله نیز 30 فروند تخمین زده می شود.

در رابطه با پدافند حزب الله تحلیل های متناقض بسیار است ولی گفته شده حزب الله مجهز به توپ های زد- بو- 23 و نیز و دوش پرتاب های ساخت ایران از عمده تجهیزات آن به شمار می روند.

درباره سیستم موشکی ضد ناو حزب الله نیز باید گفت، حزب الله در جنگ 2006 یک ناوچه اسراییلی هانیت از کلاس ساعر را با موشک نور و در برخی منابع موشک کوثر مورد اصابت قرار داد. نیروی دریایی اسراییل معتقد است، افسران نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در شلیک این موشک نقش داشته اند.

اما در سیستم ضد تانک حزب الله نیز باید گفت، حزب الله دارای تجهیزات ضد زره قدرتمند ساخت ایران مانند موشک های توسن – طوفان - رعد و موشک ضد زره صاعقه است.

حزب الله دارای هواپیماهای بدون سرنشین مرصاد 1 که نسخه ای از پهپادهای مهاجر 4 ساخت ایران است را به تولید انبوه رسانده است و قبل از قطعنامه 1701 به پروازهای شناسایی از خاک اسراییل می پرداخت.