به گزارش مشرق به نقل از ايران، تکنولوژي، مرزهاي فرهنگي، اجتماعي و حتي جغرافيايي را دستخوش تغييرات کرده به نحوي که از تکنولوژي‌هاي نام برده در برخي از کشورها به عنوان انفجار اطلاعاتي يا بحران اطلاعات نام برده مي‌شود.
کارشناسان علوم اجتماعي و بسياري از روان‌شناسان معتقدند گستردگي اين وسايل بخصوص ماهواره به عنوان ابررسانه جمعي در بين جوامع مختلف به عنوان وسيله‌اي ارتباطي است همچنين تخريب فرهنگي در جوامع امروزي با رسانه‌هاي نوشتاري نيز صورت گرفته است.
کارشناسان درباره روش بهره‌گيري از اين رسانه‌هاي جمعي و حفظ فرهنگ در خانواده‌ها توصيه‌ها و راهکارهايي را پيشنهاد کرده‌اند.
رسانه‌هاي جمعي و تداخل فرهنگ
رسانه‌هاي جمعي مانند ماهواره، اينترنت و بسياري از بازي‌هاي رايانه‌اي در عصر حاضر نقش قابل‌توجهي در انتقال اطلاعات و پيام‌ها به عهده دارند.
برقراري ارتباط در دنياي امروز از طريق امواج ماهواره‌اي امکان‌پذير است و هر آنچه را که برنامه‌هاي ماهواره‌اي ارائه مي‌دهند همزمان براي تمامي افراد گيرنده يکسان است. اما مسئله‌اي که بايد مورد توجه قرار گيرد گروه‌بندي‌ها و طبقات اجتماعي، سنين مختلف بينندگان و همچنين تفاوت درک و سليقه افراد در محتواي اين برنامه‌ها است. دکتر کاظم قجاوند، جامعه‌شناس درباره ضرورت اين رسانه‌ها در زندگي اجتماعي افراد مي‌گويد: باتوجه به اينکه رسانه‌هاي ارتباط‌جمعي در عصر تکنولوژيک فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي در جهان امروز امري ضروري تلقي مي‌شود اما افراد جوامع هنوز نتوانسته‌اند براي جلوگيري از استفاده نادرست از اين وسايل رسانه‌اي و پخش برنامه‌هاي آن فکري انديشيده و راهکارهاي مناسبي را براي جوامع مختلف ارائه دهند.
همچنين عصر ارتباطات علاوه بر افزايش رسانه‌هاي ارتباط جمعي، نمادها و باورهاي جوامع را دچار تغيير و تحول کرده و همزمان با افزايش رسانه‌هاي جمعي تأثيرات آنها بر هويت و فرهنگ جوامع ارتباط داشته و در واقع تأثيري که رسانه‌هاي جمعي بر فرهنگ و ساختار اجتماعي زندگي افراد داشته‌اند سبب شده به نوعي همه دنيا با چالشي به نام بحران هويت روبه‌رو شود.
دکتر شمس‌الدين کهاني، روان‌شناس باليني و مدرس دانشگاه مي‌افزايد: با پيشرفت تکنولوژي، چشم‌انداز جديد و تازه‌اي براي افراد جوامع مختلف ابداع شد.
از آنجايي که اين ابزارهاي پيشرفته رسانه‌اي هيجانات زيادي را براي گروه‌هاي سني مختلف ايجاد مي‌کند و باعث شده در سراسر دنيا مخاطبان فراواني را جذب کند بنابراين روان‌شناسان متعدد از اين نوع رسانه‌ها به نوعي تروريسم فرهنگي و يا ترور فرهنگي و خانوادگي در بين جوامع ياد مي‌کنند.
دکتر کاظم قجاوند، جامعه‌شناس ادامه مي‌دهد: اين رسانه‌هاي تصويري با برنامه‌هاي تفريحي و سرگرم‌کننده براي افراد در مدت طولاني باعث يکسان‌سازي سليقه قشرهاي مختلف يک جامعه شده و از سوي ديگر ايجاد شکاف‌هاي عميق و جديد طبقاتي کرده و به دليل ارتباط اين وسيله‌ها با تمام دنيا فرهنگ قالب‌بندي شده، فرستنده اين نمادها و پيام‌ها، بدون محدوديت در اختيار گيرنده قرار مي‌گيرد و سپس وارد کانون خانواده و بعد از آن وارد جامعه مي‌شود.
پيامدهاي استفاده از رسانه‌هاي جمعي
دکتر کهاني، روان‌شناس مي‌گويد: بسياري از بازي‌هاي کامپيوتري و استفاده بيش از حد رسانه‌هاي جمعي به دليل داشتن صفحات گرافيگي، تنوع رنگ و شبکه باعث تأثيرات منفي روي مغز و اعصاب کودکان و نوجوانان شده همچنين باعث عصبانيت‌هاي بدون دليل در افراد شده و وضعيت تحصيلي کودکان و نوجوانان را نيز تحت تأثير قرار مي‌دهد. همچنين آسيب‌هاي رواني و اجتماعي اين وسايل به مرور زمان در کودکان باعث منزوي شدن آنها مي شود به طوري که کودکاني که از بدو تولد و در دوران کودکي به دليل کمبود و نداشتن فضاهاي تفريحي و آموزشي در منزل و محيط خانواده به بازي‌هاي کامپيوتري، اينترنت و تماشاي ماهواره علاقه‌مند شده به مرور زمان نوعي انزواطلبي در آنها ايجاد مي‌شود که در نتيجه اين انزواطلبي‌ها باعث دور شدن آنها از اجتماع شده در حالي که اين کودکان در اين سنين نياز دارند که با هم‌سن و سالان خود بازي‌هاي گروهي انجام داده تا سطح مهارت‌هاي اجتماعي‌شان تقويت شود.
اين روان‌شناس ادامه مي‌دهد: کودکاني که بطور مدام تصاوير و صحنه‌هاي خشونت‌آميز فيلم‌هاي ماهواره را مي‌بينند اين تصاوير در ذهن آنها ثبت شده و گاهي اوقات، کودک خود را به جاي قهرمان فيلم جايگزين کرده و به مرور تأثيرات منفي از لحاظ فرهنگي، اجتماعي، روحي و رواني در آنها پديدار شده و اين مسئله باعث افزايش پرخاشگري در کودکان و نوجوانان مي‌شود.
همچنين با ادامه اين روند کاربران اين ابزارها به نوعي وابستگي و يا اعتياد رسانه‌اي دچار شده و اين مسئله در يک خانواده باعث به‌وجود آمدن بحران خانوادگي در بين جوامع مي‌شود و گاهي اوقات در برخي موارد در ميان کاربران ايجاد حساسيت‌زدايي در فرهنگ کرده يعني بعد از يک مدت فرد استفاده‌کننده حساسيت‌هاي فرهنگي و اخلاقي را از دست داده و به نوعي فرد مغلوب آن فرهنگ مي شود.
مطالعات متعدد نشان داده ادامه اين معضلات فردگرايي در جامعه و در بين خانواده را گسترش مي‌دهد و در يک خانواده فرزندان به جاي آنکه اوقات فراغت را با يکديگر سپري کنند به صورت انفرادي در کنار اين نوع ابزارها اوقات فراغت را سپري مي‌کنند.
راهکارهاي مناسب
دکتر قجاوند مي‌گويد: از بهترين راه‌هاي مقابله با آسيب‌هاي ماهواره و ابزار رسانه‌اي، تقويت فرهنگ خودي، بومي، ملي و دفاع از ارزش‌هاي ملي، ارتقاي سطح آگاهي خانواده، برنامه‌ريزي مناسب براي اوقات فراغت جوانان، ترويج الگوهاي رفتاري مناسب در خانواده و اجتماع است.
خانواده بايد با آگاهي‌بخشي و فرهنگ‌سازي به موقع و صحبت پيرامون آثار مثبت و منفي اين ابزار رسانه‌اي سعي کند فرهنگ و اعتقادات مذهبي را آموزش دهند. از سوي ديگر خانواده بايد با افزايش سطح دينداري در بين فرزندان و اعضاي خانواده و نيز افزايش سطح درک و فهم فرزندان اثرات منفي و مخرب اين ابزارها را کاهش دهد.
دکتر کهاني ادامه مي‌دهد: با ترويج کتابخواني، قصه‌گويي، نقاشي، تهيه کاردستي ميان اعضاي خانواده باعث مي شود کودکان کمتر سراغ اين ابزارها رفته و همچنين آسيب‌هاي روحي و رواني در ميان کودکان و نوجوانان کاهش پيدا مي‌کند و بهتر است رسانه‌هاي خودي هنجارها، ارزش‌ها و ميراث فرهنگي جامعه تحت‌عنوان فيلم، داستان، مقاله و گزارش‌هاي مستند را به نسل جوان معرفي کنند.
