به گزارش مشرق ، یک سند منتشر شده توسط ناتو نشان می دهد این سازمان نظامی برای آموزش، شبیه سازی وقایع و آماده سازی نیروهای خود برای عملیات نظامی از نقشه ایران استفاده می کند.

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) در گزارش خود با عنوان "چگونگی بهبود اهداف: سنجش کارایی اقدامات مرتبط با نفوذ در نگرش‌ها و رفتار افراد" بخشی را با عنوان بسته توجیهی دولت اسلامی ماریچا قرار داده و پرچم این کشور را که دقیقا در استان سیستان و بلوچستان ایران است ترسیم کرده است.

پرچم دولت اسلامی ماریچا

نقشه دولت ماریچا در استان سیستان و بلوچستان ایران

نکته جالب توجه آن است که نامهای دیگر کشورها در نقشه نامهای واقعی بوده و فقط نام این بخش از ایران تغییر یافته است.

همانطور که در عکس مشاهده می شود زبان افراد این کشور خیالی فارسی و عربی اعلام شده و پایتخت آن شهر چاربهار( بسیار شبیه چابهار) عنوان شده است. همچنین در این سند تاکید می شود این کشور از دولتی با نام کوراس KURAS  در سال 1992 جدا شده است. در واقع کوراس نامی است که این سند به ایران اطلاق می کند و به نظر می رسد از نام خراسان گرفته شده است.

در ادامه این گزارش با متن و محتوای این گزارش ناتو آشنا می شوید:

وقتی نیروهای ناتو سال گذشته در لیبی برای سرنگونی قذافی مداخله کردند، طراحان نظامی از این مسئله آگاه بودند که یکی از جبهه‌های مهم این درگیری نه جنبه نظامی، بلکه جنبه ایدئولوژیک آن است: توجیه مشروعیت اقدام این پیمان، هم برای لیبیایی‌ها و هم مخاطبان گسترده بین‌المللی. چارچوب ارتباطات استراتژیک برای عملیات ناتو به مسئولان این سازمان خاطرنشان می‌کند: مدیریت محیط اطلاعاتی برای فهماندن تلاش‌های این سازمان به مخاطبان و در نهایت جلب حمایت آنها، از اهمیت بسزایی برخوردار است. ناتو به منظور اطمینان یافتن از این حمایت می‌بایست "از طیف گسترده‌ای از توانمندی‌های اطلاعاتی و ارتباطی" برای یکپارچه ساختن پیام‌های خود استفاده کرده و برای مقابله با ارائه اطلاعات گمراه کننده احتمالی و جلب حمایت عمومی عمومی، افکار را مدیریت و کنترل کند.

برای مخاطبان بین‌المللی این به معنای بیان و ابلاغ تعهد، مشروعیت و عزم ناتو و آمادگی مواجهه با انتقاد از سیاست‌های نظامی آن است. این چارچوب به سخنگوی ناتو پیشنهاد می‌کند: در صورتی که درباره تلفات غیرنظامیان از وی سوال شد، در پاسخ صریحاً به این نکته اشاره کند که این سازمان حداکثر تلاش خود برای هدف قرار دادن دقیق اهداف نظامی صرف و ممانعت از هدف قرار گرفتن غیرنظامیان را انجام می‌دهد. همچنین پیشنهاد شده در صورتی که درباره پذیرش ناتو در افکار عمومی جهان عرب از وی سوال شود؛ در پاسخ، ضمن تاکید بر مبنای قانونی این عملیات و تایید آن از سوی جامعه بین‌المللی ( از جمله اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس ) بر این مسئله پافشاری کند که "ناتو به طور قانونی در حمایت از مردم لیبی وارد این جنگ شده است."

اما برای مخاطبان لیبیایی، ارتباطات استراتژیک شامل تولیدات رسانه‌ای برای نفوذ در وفاداران به قذافی و ترغیب آنها به کنارگذاردن سلاح‌های خود و متوقف ساختن کشتار غیرنظامیان است. در اعلامیه‌هایی که حوالی ماه اوت سال 2011 در طرابلس پخش شد، خطاب به نیروهای ارتش لیبی گفته شده که "بسیاری از افسران و پرسنل ارتش از اجرای دستورات قذافی سرباز زده و از جنگ علیه غیرنظامیان بی‌گناه اجتناب ورزیده‌اند." یک طرف این اعلامیه‌ها که آرم ناتو نیز بر آن نقش بسته است، سربازان را به پیوستن به مخالفان به منظور ساختن آینده‌ای روشن و آرام برای لیبی ترغیب می‌کند. در روی دیگر اعلامیه‌های مذکور، عکسی از یک پهپاد نشان داده شده که بر فراز یک تانک در پرواز بوده و آن را در دوربین خود هدف‌گیری کرده است. علاوه بر این، پیمان آتلانتیک شمالی [در طول عملیات خود] برای علاقمندان به رادیو در اروپا و در ایالات متحده نیز برنامه‌های رادیویی پخش می‌کرد. در این برنامه‌ها نیروهای لیبیایی به ترک خودرو‌های خود و فرار از جنگ ترغیب می‌شدند: ناتو قصد کشتن شما را ندارد؛ ولی چنانچه به عملیات، نقل و انتقالات، حفظ یا ماندن در هرگونه وسیله نظامی ادامه دهید، از سوی نیروهای این سازمان هدف قرار خواهید گرفت.

فهم ارتباطات استراتژیک

مجموعه اسنادی که تازه به دست آمده، رهنمودهای کاملی را برای روند آموزشی ناتو در زمینه فعالیت‌های مربوط به ارتباطات راهبردی ارائه می‌دهد. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به دیپلماسی عمومی، امور(روابط) عمومی، عملیات اطلاعاتی و عملیات روانی اشاره کرد. این اسناد برای شرکت کنندگان در دوره آموزشی ناتو تهیه شده و ضمن توضیح نظریه اصلی در پس ارتباطات راهبردی، نمونه‌های عملی از کاربرد آن در برخی از درگیری‌های اخیر ( در لیبی و افغانستان ) را ذکر کرده است. این فعالیت‌ها در زمینه ارتباطات راهبردی، برای کمک "مستقیم و موثر به اجرای موفقیت آمیز اقدامات، وظایف و عملیات ناتو" وعلاوه بر این، به منظور "نفوذ در برداشت، نگرش و رفتار مخاطبان موردنظر ... با هدف دستیابی به اهداف نظامی و سیاسی در نظرگرفته شده است." خط مشی ناتو در رابطه با ارتباطات راهبردی هدف این عملیات را تشریح می‌کند:

امروزه، محیط اطلاعاتی دارای ویژگی‌هایی چون چرخه خبری بیست و چهار ساعته، ظهور شبکه‌های اجتماعی در اینترنت، در هم تنیدگی مخاطبان در ملل عضو پیمان ناتو و ورای آن است؛ این موضوع مستقیماً بر طرز تلقی مخاطبان حساس از اقدامات ناتو تاثیر می‌گذارد. میزان موفقیت عملیات و سیاست‌های ناتو به این برداشت‌ها مرتبط است و از تاثیری مستقیم بر آن برخوردار است. پیمان آتلانتیک شمالی می‌بایست با استفاده از مجاری مختلف ( از جمله رسانه‌ها مرسوم، رسانه‌های اینترنتی و مشارکت عمومی ) در ایجاد آگاهی، مفاهمه و حمایت از تصمیمات و عملیات خود تلاش کند.

نمونه اعلامیه مربوط به عملیات روانی که از سوی نیروهای ناتو در خلال عملیات "حامی متحد"[1] در لیبی پخش شده است.

مفهوم نظامی ارتباطات راهبردی ناتو اعلام می‌دارد: از آنجایی که "ارتباطات راهبردی، فعالیتی فرعی به شمار نرفته و می‌بایست جزو ذاتی طرح‌ها و اجرای تمامی عملیات و اقدامات نظامی در نظر گرفته شود؛ هدف، گنجاندن آن در بطن تمامی سطوحِ خط مشی، برنامه‌ریزی و اجرای [دستورات] نظامی است.

ارتباطات استراتژیک در سطح سیاسی شامل دیپلماسی عمومی و امور عمومی است که این کارکردها به منظور انتقال واقعیت‌ها و اطلاعات به مردم - ضمن حفظ اعتبار و پذیرفتاری - است. بنا به تعریف "دستورالعمل عملیات فرماندهی ائتلاف در زمینه امور عمومی"[2] ناتو: میزان حمایت عمومی از وظایف و ماموریت‌های نیروهای ناتو به طرز تلقی عمومی از اهمیت این اتحاد برای صلح و امنیت بین‌المللی بستگی دارد. اگر از منظر محتوا به این قضیه نگریسته شود، دستورالعمل امور عمومی خاطرنشان می‌سازد که: جلب حمایت بیشتر از این پیمان از طریق حفظ و کسب اعتبار، از جمله پیامدهای این کارکرد محسوب می‌شود. راهبرد ناتو برای دیپلماسی عمومی در سال 2010 مقرر می‌دارد که: هدف اصلی کنش‌‌های ارتباطی، بیان و انتقال ارزش‌هایی است که ناتو برای دستیابی به آن شکل گرفته – و نخستین و برجسته‌ترین آن، اصل همبستگی ائتلاف به شمار می‌رود – و این ارزشها می‌بایست به نحو بارزی در فعالیت‌های امدادرسانی و ارتباطی ناتو ( و به ویژه در برابر نسل جوان ) به نمایش گذاشته شود.

نمودار ترسیم کننده ارتباط میان اجزای مختلف فعالیت‌های ناتو در زمینه ارتباطات استراتژیک

در سطح نظامی نیز، ارتباطات راهبردی دربرگیرنده تمامی موارد – از عملیات روانی گرفته تا نبرد الکترونیک – است. عملیات فریب[3]، عملیات [در] شبکه‌های رایانه‌های و حتی مشارکت با رهبران محلی، تماماً در مقوله عملیات اطلاعاتی دسته‌بندی می‌شود. در "کتاب مرجع عملیات اطلاعاتی فرماندهی استراتژیک دوجانبه" ناتو با در نظرگرفتن مسائل پیچیده محیط امنیتی جهان که مستلزم توجه و یکپارچه ساختن سازه‌های اطلاعاتی در تمامی روندها – تحلیل، طرح، اجرا و ارزیابی – است؛ عملیات اطلاعاتی مهمترین مورد در میان عملیات‌های مدرن قلمداد شده است: به دلیل اهمیت کلِّ محیط اطلاعاتی در تعیین پیامدهای جنگ، لازم است تا تمامی تصمیم گیرندگان در تمامی مواقع، به خوبی از نتایج ( احتمالی ) اقدامات خود در این محیط آگاه باشند: این مسئله تنها درباره کنش‌های عمدی و حساب شده در استفاده از اطلاعات - از طریق ابزار ارتباطی - نیست، بلکه حاصل پیوند گفتار و کردار است که منتج به نتیجه نهایی می‌شود.

اسناد سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در زمینه ارتباطات راهبردی، به اهمیت روزافزون نقش طرز تلقی افراد و اطلاعات در تعیین نتایج اقدام نظامی اذعان می‌کند. در خط مشی عملیات روانی ناتو در سال 2003 آمده است: به کارگیری هرکدام از عناصر "قدرت افکنی"[4] – به ویژه عناصر نظامی – همیشه از جنبه روانی نیز برخوردار بوده است. این تاثیرات روانی چیز جدیدی نیست؛ ولی به دلیل ظهور و رواج تکنولوژی‌های نو و رسانه‌های اجتماعی، اثرات گسترده‌تری نیز پیدا کرده است:

از عملیات روانی در طول تاریخ برای تحت تاثیر قرار دادن نگرش و رفتار افراد، رهبران و رابطان اصلی استفاده شده است. فشردگی و فراگیر بودن و اهمیت محیط اطلاعات امروزی در جهان، در کنار دخالت ناتو در عملیات واکنش به بحران[5] – که در ماده 5 این پیمان ذکر نشده – اهمیت و نیاز به عملیات روانی را به شدت افزایش داده است. در عصر اطلاعاتی حاضر، ناتو می‌بایست برای عملیات در زمان طولانی و در موقعیت‌هایی که رسانه‌های بومی و پیشرفته امروزی برای تحت تاثیر قرار دادن تلقی مخاطبان محلی رقابت می‌کنند، خود را آماده سازد. سازمان، دولت یا ارگانی که بتواند طرز تلقی افراد از بحران یا درگیری را بیشتر تحت تاثیر قرار دهد ( و به ویژه برداشت مخاطبان خاصی را مدیریت کند ) با احتمال موفقیت بیشتری نیز روبرو است. عملیات روانی برای انتقال و بیانِ اطلاعات و شواهدی منتخب به دولت‌ها، سازمان‌ها، گروه‌ها یا افراد و با هدف تحت تاثیر قرار دادن احساسات، نگرش‌ها، انگیزه‌ها، برداشت‌ها، استدلال‌ها و در نهایت رفتار و تصمیمات آنها انجام می‌شود.

برای دستیابی به نتایج دلخواه، ارتباطات استراتژیک مستقیماً در روند طرح‌ریزی، تعریف اهداف و استراتژی‌های همه‌ جانبه ناتو - برای اعمال نفوذی که قرار است در حمایت از یک عملیات صورت گیرد - ادغام شده است. چارچوب ارتباطات راهبردیِ عملیات‌های ناتو توسط کارگروهی در ستاد ناتو ایجاد می‌شود تا از هماهنگ بودن تمامی جنبه‌های ارتباط ( از سطح دیپلماتیک گرفته تا عملیات اطلاعات نظامی در حال انجام ) در چارچوب یک روایت واحد اطمینان حاصل شود. دستورالعمل جامع برنامه‌ریزی ناتو پس از بررسی نتایج و اهداف استراتژیک نظامی و راهبردی سازمان آتلانتیک شمالی برای طراحان نظامی مقرر می‌دارد تا ضمن ارزیابی اثرات اقدام نظامی در محیط اطلاعاتی موجود، روایت‌ها، درونمایه‌ها و پیام‌های اصلی را برای مخاطبان ایجاد کنند.

ارتباطات راهبردی براساس درک خود از چشم‌اندازهای گوناگون و جانبداری مخاطبان مختلف، می‌بایست روایتی غالب و پرطنین ایجاد کند که بتوان مضامین و پیام‌های اصلی را بر آن بنا کرد. ارتباطات استراتژیک پس از آن می‌بایست موضوعات و پیام اصلی را بسته به شرایط استراتژیک، در نظرگرفتن [میزان] پذیرش مخاطبان، آسیب‌پذیری و استعداد ایجاد آن نسبت به مسائل تاریخی، فرهنگی و مذهبی مختلف اصلاح کند.

این مدیریت همچنین به طراحان فوق‌الذکر توصیه می‌کند تا سازوکارهای مورد نیاز برای در نظر گرفتن مسائل راهبردی و یا دارای اهمیت سیاسی ( مانند تلفات غیرنظامیان ) را تعیین و ایجاد کنند تا از صدمه دیدن سریع اعتبار ناتو در صحنه نبرد و یا حتی در جامعه بین‌المللی جلوگیری شود. جلب حمایت بیشتر افراد از اقدامات ناتو مستلزم دخالت و شرکت دیگر بازیگران، رهبران فکری و نخبگان بین‌المللی دیگر است که می‌توانند در چنین رویکردی از طریق یک استراتژی مشارکت هماهنگ – در تمامی سطوح و در چارچوب گروه محلی، منطقه ای و بین‌المللی گسترده‌تر- ادغام شوند.

بیان درگیری‌ها

بررسی چارچوب‌های ارتباطات راهبردی ناتو در چندین درگیری اخیر، نمونه‌های ملموسی از تلاش این سازمان برای ایجاد و حفظ روایت مطلوب برای اهداف نظامی و سیاسی خود ارائه می‌دهد. در این چارچوب که از سوی دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی امضاء شده و در اختیار نمایندگان دیپلماتیک کشورهای متحد درگیر در جنگ قرار گرفته، پیام اصلی و مضامین حمایتی گوناگون برای تقویت روایت ایجاد شده از سوی ناتو تشریح شده است.

برای مثال، چارچوب ارتباطات راهبردی سال 2011 برای افغانستان، به موضوعاتی چون عزم و پایداری و شتاب برای حفظ حمایت بین‌المللی و افغان‌ها از ادامه این ماموریت تاکید می‌کند. چارچوب ارتباطات استراتژیک برای مداخله ناتو در لیبی نیز ضمن مدیریت انتظارات و تاکید بر ارائه کمک‌های بشردوستانه، بر مشروعیت و این مسئله که "ناتو تحت دستور قانونی و آشکار بین‌المللی و در هماهنگی با گروه تماس لیبی و با حمایت منطقه‌ای گسترده عمل می‌کند" اصرار می‌ورزد.

در این میان، سخنگوی این سازمان با تقویت روایت‌هایی که از سوی مسئولان ناتو تصمیم‌گیری شده و واکنش به اطلاعات گمراه کننده، در اجرای چارچوب ارتباطات راهبردی نقشی مهم ایفاء می‌کند. فایلی تصویری ( با اهداف آموزشی برای ارائه رهنمودها به سخنگوی ناتو در افغانستان ) چگونگی "کنترل محیط رسانه‌ای خود" با پیشبرد پیام‌های "تبلیغاتی" حامی اهداف ارتباطات استراتژیک در جنگ را تشریح می‌کند.

این فایل مسائلی ظاهری مانند ژست و کنترل حرکات دست را برای سخنگو فهرست کرده و حتی استفاده از اصطلاحاتی ربطی[6]، از جمله "نخست اجازه دهید بگویم..." یا "مسئله اساسی در اینجا عبارت است از..." را برای یادآوری پیام تبلیغاتی سخنگو به مصاحبه کنندگان پیشنهاد کرده است. فایل مذکور همچنین چگونگی منحرف شدن از سوالات دشوار پیرامون موضوعاتی مانند تلفات غیرنظامیان را آموزش می‌دهد: چنانچه درباره مسئولیت ناتو در قبال تعداد زیادی تلفات غیرنظامیان سوال شود، پیشنهاد شده که سخنگو با اشاره به تلاش ناتو برای به حداقل رساندن تلفات غیرنظامیان و با ذکر این نکته که: "از طریق اقدامات مختلفی از نیروهایمان درخواست کرده‌ایم تا در خلال عملیات، از خود خویشتن‌داری دلیرانه‌ای نشان دهند." به این سوال واکنش نشان دهد.

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی حتی چارچوبی برای ارزیابی تاثیر اقدامات خود در زمینه نفوذ در [افکار] افراد ایجاد کرده است. ناتو در فاصله زمانی سه ساله ( از سال 2007 تا سال 2010 ) چندین گروه تحقیقاتی – که افرادی از ایالات متحده، انگلستان، بلژیک، هلند، سوئد و آلمان عضو آن بوده‌اند – را برای صورت‌بندی برنامه‌ای با هدف سنجش کارایی اقدامات مرتبط با ارتباطات استراتژیک ( به منظور نفوذ در مخاطبان مورد نظر ) تشکیل داده است. این گروه‌ها، گزارشی در سال 2011 با عنوان: "چگونگی بهبود اهداف: سنجش کارایی اقدامات مرتبط با نفوذ در نگرش‌ها و رفتار افراد" را منتشر کرد که اقدامات ناتو برای تعیین موفقیت یا ناکامی چنین فعالیت‌هایی در دستیابی به نتایج مطلوب را مورد ارزیابی قرار می‌داد. تمامی عملیات نظامی ( از جمله کارکردهای ارتباطی ) در جهت درک نتیجه‌ای خاص که می‌تواند "عینی، مربوط به شیوه نگرش و یا رفتاری" باشد، تطبیق یافته است. این گزارش به دنبال ایجاد روشی برای کنترل رسانه‌ها، انجام تحقیق و تایید کارآمدی عملیات نفوذ از طریق مشاهده و بررسی شواهد تاثیرگذار خاص و قابل شمارش است. این نشانه‌ها به تشخیص دستیابی به اهداف مورد نظر و یا عدم حصول نتیجه و تهیه بازخورد برای طرح‌ریزی عملیات آتی کمک می‌کند. مطالعه و اجرای ارتباطات راهبردی اکنون به جزء ضروری عملیات نظامی ناتو (به عنوان وسیله‌ای برای نفوذ در افراد، هم در صحنه نبرد و هم خارج از آن ) تبدیل شده است. از آنجایی که توسعه دکترین کنترل طرز تلقی افراد بیش از پیش پیچیده شده، توانایی افراد برای تشخیص واقعیت و تصمیم‌گیری نیز به طور روزافزونی دشوار شده است. بنا به دکترین مشترک ائتلاف در زمینه عملیات اطلاعاتی ناتو، محیط اطلاعاتی جایی است که انسان‌ها و سیستم‌های خودکار، اطلاعات را مشاهده، جهت‌گیری و براساس آن تصمیم‌گیری و عمل می‌کنند. از این رو محیط اطلاعاتی، حوزه اصلی تصمیم‌گیری است. وقتی دولت‌ها یا ارتشیان هدف بنیادین خود را نه کنترل و فریب ساده دشمن، بلکه جلب حمایت افرادی که سرمایه و سرپرستی خود را در اختیار دشمن گذاشته‌اند، قرار می‌دهد، تشخیص واقعیت جنگ برای رهبران غیرنظامی و به طور کلی برای عموم افراد به طور فزاینده‌ای دشوار می‌شود. این مسئله به طور موثری مشارکت دموکراتیک آنها در ادامه جنگ - که پول، شهرت و حتی جان آن‌ها در گرو آن است - را ناممکن می‌سازد.

برای مطالعه سند ناتو برای تاثیر گذاری بر افکار عمومی اینجا کلیک کنید.

نمونه‌ای از ماتریکس نتایج که از آن در طرح‌ریزی و ارزیابی عملیات روانی و دیگر فعالیت‌های مرتبط با نفوذ در افراد استفاده می‌شود.این جدول در گزارش مطالعاتی محدود ناتو در سال 2011 باعنوان "چگونگی بهبود اهداف: سنجش کارایی اقدامات مرتبط با نفوذ در نگرش‌ها و رفتار افراد" ارائه شده است.