آنجا که می‌فرماید: اگر در راه خدا
بمیرید یا کشته شوید (غم مدارید، که به رحمت ایزدی پیوسته و به کمال ایده
آل دست یافته) و به سوی خدا محشور خواهید شد،(1) طبق این آیه کسی که در راه
خدا توسط دیگری کشته شود و یا در این راه اجل او برسد و به مرگ طبیعی
بمیرد به درجه شهادت رسیده است.
این مقدمه دلیلی بود بر اینکه در فضای
مجازی شبهاتی پیرامون شهادت همه انبیای الهی مطرح شده است و برخی این گونه
استدلال می‌کنند که پس طبق این قاعده پیامبر اکرم(ص) نیز باید به شهادت
رسیده باشند، مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم، در پاسخ به
این شبهه چنین می‌گوید:
اولاً اطلاع ما از سر گذشت حدود 124
هزار پیامبر خیلی ناچیز است، پس اگر بخواهیم فقط نام پیامبران را بشماریم،
شاید بیش از چند صد نفر را نتوانیم نام ببریم، ثانیاً، با توجه به آیه‌ای
که در مقدمه ذکر شد، می‌توان گفت که همه پیامبران هر چند به مرگ طبیعی از
دنیا رفته باشند، به مقام و درجه شهادت رسیده‌اند، چرا که همه پیامبران
تمام هستی و زندگی و خانواده‌شان را حتی در برخی مواقع حاضر می‌شدند که
فرزند خود و عزیزترین کس خود را در راه اجرای فرامین الهی قربانی کنند.
آماده فدا کردن در راه خدا و دعوت مردم
به خدا پرستی و توحید بودند، لذا طبق روایات و آیات قرآن چنین اشخاصی هر
چند که با شمشیر و زهر و ... دشمن کشته نشده‌اند، ولی چون در راه خدا
مرده‌اند، همان صواب و پاداش را دارند.
از پیامبر گرامی اسلامی(ص) وارد شده است
که فرمود: «کسی که در راه تحصیل علم از دنیا برود، شهید مرده است»،(2)
امام علی(ع) فرمود: «کسی که در بستر از دنیا برود، امّا معرفت حق پروردگار و
معرفت واقعی پیامبر او و اهل بیتش را داشته باشد، شهید از دنیا رفته
است».(3)
بنابراین با توجه به اینکه اطلاعات ما
از همه پیامبران ناچیز است، امّا از همین داده‌های کم نیز می‌توان دریافت
که برخی پیامبران به اجل طبیعی و مرگ از دنیا رفته‌اند، چنان‌که قرآن در
مورد حضرت سلیمان می‌فرماید: هنگامی که مرگ را بر او (سلیمان) مقرر داشتیم،
کسی آن‌ها را از مرگ وی آگاه نساخت، مگر جنبنده زمین(موریانه) که عصای او
را می‌خورد (تا شکست و پیکر سلیمان فرود افتاد) هنگامی که بر زمین افتاد،
جنیّان فهمیدند که اگر از غیب آگاه بودند در عذاب خوار کننده باقی
نمی‌ماندند.(4)
و اینکه در روایتی از امام صادق(ع) آمده
است که حضرت نوح(ع) بعد از 2500 سال عمر کردن در آفتاب خوابیده بود که
عزرائیل آمد که او را قبض روح کند، گفت: به من مهلت بده که به سایه روم؛
آنگاه برخاست و در حین رفتن گفت: تمام عمر من مانند آمدنم از آفتاب به سایه
است، فرشته مرگ او را قبض روح کرد.(5)
امّا برخی از پیامبران هم بودند که به
وسیله دشمنان خود کشته شدند و به شهادت رسیدند که اکثرشان از انبیای
بنی‌اسرائیل بودند که توسط قوم یهود به شهادت رسیدند.
و در اینجا به نمونه هایی از این گونه شهادت‌ها اشاره می‌شود:
خداوند در قرآن در این باره می‌فرماید:
«کسانی که نسبت به آیات خدا کفر می ورزند و پیامبران را به ناحق می‌کشند، و
(نیز) مردمی را که امر به عدالت می‌کنند، به قتل می‌رسانند به کیفر دردناک
بشارت ده».(6)
این آیه و آیات مشابه با توجه به روایات
تاریخی بیان‌گر این است که یهود تعداد زیادی از پیامبران الهی را به شهادت
رساند که حضرت اشعیا(ع) و حضرت یحیی(ع) که به خاطر مخالفت با پادشاهی که
می‌خواست با محارم خود ازدواج کند، به شهادت رساندند و حضرت زکریا(ع) را با
اره دو نیم کردند.(7)
بنابراین می‌توان گفت که تعدادی از پیامبران توسط دشمن به شهادت رسیدند و تعدادی نیز به مرگ طبیعی از دنیا رفته‌اند.
*پی‌نوشت‌ها:
1-آل عمران، آیه 157.
2-هیثمی، نورالدین، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1408قمری، جلد1، صفحه 124.
3-شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، قم، آل‌البیت، 1414قمری، جلد15، صفحه 56.
4-نبأ، آیه 14.
5-راوندی، قطب‌الدین، قصص الانبیاء، قم، موسسه الهادی، 1418قمری، صفحه91.
6-آل عمران، آیه 21.
7-رواندی، همان، صفحه 218 ـ 223.
*معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1ـ تاریخ انبیا، عماد زاده.
2ـ تاریخ انبیا، رسول محلاتی.
3ـ سیرت حضرت رسول الله، رفیع الدین همدانی.
4ـ تاریخ پیامبران(ص)، ابراهیم آیتی.
