سرویس دفاع و امنیت مشرق _ در روزهای اخیر پس از پایان بی نتیجه دیدارهای ترامپ با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه، زلنسکی و رهبران اروپایی، حملات موشکی و پهپاد دوطرفه میان روسیه و اوکراین بار دیگر شدت گرفته است.

ارتش روسیه همچنان با ترکیبی از موشک های کروز کالیبر و خا۱۰۱، موشک های بالستیک اسکندر و کینژال و پهپادهای انتحاری گران۲ دست به حملات عمیق به شهرهای اوکراین می زند.

اما ارتش اوکراین نیز به تازگی از تسلیحاتی رونمایی کرده که نرخ موفقیت بسیار بیشتری نسبت به حملات گذشته به خاک روسیه را برای این کشور به ارمغان آورده است؛ به گفته منابع هر دو طرف درصد موفقیت و اصابت پهپادهای اوکراینی در نیمه دوم سال ۲۰۲۵ میلادی نسبت به ماه های گذشته و سال ۲۰۲۴ افزایش چشمگیری داشته است.

پهپادی که بلای جان پالایشگاه‌های روسیه شده است

شرکت تسلیحاتی اوکراینی Firepoint که از همکاری های تکنولوژیک سطح بالای متحدان اروپایی برخوردار است به تازگی رسما اعلام کرد که پهپادهای FP-۱ ساخت این کمپانی وارد چرخه تولید انبوه و جانشین مدل های قدیمی تر شده اند.

به ادعای شرکت سازنده، اکنون آنها ماهانه ۳۰۰۰ فروند پهپاد انتحاری FP-۱ تولید می کنند که برابر با نرخ تولید پهپادهای شاهد/گران در تاسیسات آلابوگا در خاک روسیه است.

پهپاد FP-۱ اوکراینی حدود ۱۶۰۰ کیلومتر برد دارد، قادر به حمل سر جنگی ۶۰ تا ۱۲۰ کیلوگرمی (بسته به شعاع عملیاتی تا هدف) و مقاوم به جنگ الکترونیک است؛ با توجه به تولید انبوه این پهپاد قیمت آن تا حدودی کاهش یافته و به ۵۵ هزار دلار به ازای هر فروند رسیده است.

این پهپاد به شکل ویژه برای حمله به تاسیسات انرژی روسیه به خصوص پالایشگاه های این کشور به کار گرفته می شود؛ در روزهای گذشته تصاویر زیادی از انهدام واحدهای مختلف پالایشگاهی در بخش اروپایی روسیه و حتی پایانه های صادرات نفت این کشور در ساحل دریای سیاه و دریای بالتیک را شاهد بوده ایم که عمده این حملات موفق اوکراینی ها با پهپادهای FP-۱ یا AQ-۴۰۰ صورت گرفته است.

بحران کمبود سوخت در مناطق مختلف روسیه

یک منبع روسی در مطلبی به تشریح بحران بی سابقه در تامین سوخت مورد نیاز در روسیه به دلیل حملات گسترده اوکراین به پالایشگاه‌های این کشور پرداخته است:

تنش‌ها در بازار سوخت روسیه در حال افزایش است: در Primorye صف‌های کیلومتری در پمپ بنزین‌ها وجود دارد و قیمت عمده‌فروشی بنزین و گازوئیل به بالاترین حد خود رسیده است. پالایشگاه‌ها پس از حملات اوکراین در حال تعطیلی هستند. در روزهای اوج مصرف تابستان، تا ۱۴ درصد از ظرفیت فرآوری غیرفعال بود.

در سال ۲۰۲۵، تاکتیک‌های حملات اوکراینی تغییر کرده است. پیش از این، این حملات یک‌باره بودند: یک واحد آسیب می‌دید، کارخانه تولید را کاهش می‌داد، اما ظرف چند هفته بهبود می‌یافت. اکنون، حملات به صورت پیاپی انجام می‌شوند و در همان تأسیسات تکرار می‌شوند؛ پالایشگاه‌های ریازان، نووکویبیشفسک، سایزران، ولگوگراد، آفیپسکی.

این امر مانع از احیای واحدهای فرآوری اولیه و هیدروکراکینگ و کراکینگ کاتالیزوری می‌شود. به عنوان مثال، پس از یک سری حملات، نیمی از فرآوری پالایشگاه ریازان (۵٪ از ظرفیت روسیه) متوقف شده است، در حالی که پالایشگاه نووکویبیشفسک (۳٪) دچار آسیب فرآوری اولیه شده است. بزرگترین پالایشگاه در جنوب روسیه، لوک اویل ولگوگراد، و همچنین پالایشگاه‌های سامارا و سیزران، دریافت نفت خام را متوقف کرده‌اند.

اوکراین به طور گسترده از پهپادهایی با برد ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ کیلومتر (مانند AQ-۴۰۰ تولید شده توسط FirePoint) استفاده می‌کند که قادر به رسیدن به منطقه ولگا هستند. همزمان، پهپادها و قایق های بدون سرنشین انتحاری پایانه‌های صادراتی را هدف قرار می‌دهند - حملات به اوست-لوگا و نووروسیسک موقتاً حمل و نقل فرآورده‌های نفتی را متوقف کرده است. گروه 'پرندگان ماگیار' از هدف قرار دادن خط لوله دروژبا خبر داد که نفت را از روسیه به سرزمین تاریخی خودشان (مجارستان) منتقل می‌کند.

انتخاب پالایشگاه‌ها به عنوان هدف، با آسیب‌پذیری تکنولوژیکی آنها توضیح داده می‌شود. پالایشگاه‌های مدرن روسیه با استفاده از تجهیزات Shell، Axens، UOP و Haldor Topsoe ساخته شده‌اند - هیدروکراکینگ، اصلاح کاتالیزوری، ایزومریزاسیون و تولید فرآورده های یورو-۵.

پس از سال ۲۰۲۲، تحویل تجهیزات، نرم‌افزار و کاتالیزورها متوقف شد. کاتالیزورها مواد مصرفی هستند که هر ۱ تا ۳ سال تعویض می‌شوند؛ بدون تأمین‌کنندگان غربی، روسیه به قطعات قدیمی یا نمونه‌های مشابه چینی با عملکرد پایین‌تر متکی است. راکتورها و کمپرسورهای هیدروپروسس تنها در چند کشور تولید می‌شوند و زمان تحویل آنها تا یک سال است.

چین تنها می‌تواند بخشی از این کسری را پوشش دهد: پمپ‌ها، مبدل‌های حرارتی و کاتالیزورهای ساده. با این حال، برای فرآیندهای پیچیده، فناوری آن عقب مانده است و جایگزینی قطعات غربی با قطعات چینی مستلزم بازسازی کل واحد پالایشگاه است. در نتیجه، هر حمله اوکراینی در یک واحد هیدروکرکینگ یا رفرمینگ منجر به ماه‌ها تعطیلی می‌شود.

نقشه پالایشگاه‌های روسیه یک مشکل استراتژیک کلیدی را آشکار می‌کند: ظرفیت‌های اصلی فرآوری در بخش اروپایی این کشور متمرکز شده‌اند، در حالی که مصرف سوخت در خاور دور رو به افزایش است. زنجیره‌های لجستیک سوخت به مناطق شرقی هزاران کیلومتر امتداد دارند و هزینه‌ها و خطرات اضافی ایجاد می‌کنند. صف‌های چند کیلومتری در پریموری نتیجه مستقیم این عدم تعادل بین تولید غرب و مصرف شرق است. پالایشگاه‌های بزرگ - از کریشی تا ولگوگراد - در دسترس پهپادهای اوکراینی هستند. موشک فلامینگو، در صورت تأیید مشخصات آن، می‌تواند به بزرگترین پالایشگاه روسیه در اومسک برسد.

با افزایش برد، تأسیساتی که قبلاً دور از دسترس در نظر گرفته می‌شدند، اکنون مورد تهدید قرار می‌گیرند و این امر مشکل بزرگی را برای پدافند هوایی ایجاد می‌کند - محافظت از همه پالایشگاه‌ها در سراسر قلمرو، از کالینینگراد تا خاور دور، عملاً غیرممکن است.

در نتیجه، صنعت نفت و گاز روسیه، که زمانی منبع قدرت اقتصادی بود، به نقطه‌ای آسیب‌پذیر تبدیل شده است.