سرویس سیاست مشرق - «وبلاگ مشرق» خوانشی روزانه در لابه‌لای اخبار و اتفاقات کشور است. ما درباره این خوانش البته تحلیل‌ها و پیشینه‌هایی را نیز در اختیار مخاطبان محترم می‌گذاریم. هر روز با بسته ویژه خبری-تحلیلی مشرق همراه باشید.

***

ملی‌گرایی یا وطن‌دوستی؛‌ راز رفتار دشمن‌شکن مردم در روزهای جنگ

دکتر علی مطهری، فرزند شهید مطهری و از نمایندگان ادوار مجلس شورای اسلامی در مصاحبه با سایت جماران ضمن تشریح تفاوت ناسیونالیسم با وطن‌دوستی تأکید کرد که رفتار مردم ایران در ایام درگیری ۱۲ روزه مصداق "وطن‌دوستی" بود نه ملی‌گرایی یا ناسیونالیسم!

او گفته است: ملی‌گرایی اگر به معنی ناسیونالیسم و ملت‌پرستی و تعصب نژادی باشد، امری مذموم و نکوهیده و مخالف اسلام است. اما ملی‌گرایی به معنی وطن‌دوستی طبیعی است که مغایرتی با اسلام ندارد. آنچه در جریان جنگ ۱۲ روزه و بعد از آن به طور طبیعی بروز پیدا کرد و از طرف نظام هم تبلیغ می‌شود وطن‌دوستی است، نه ناسیونالیسم و تعصب نژادی، و البته باید مراقب باشیم به سمت ناسیونالیسم و ملت‌پرستی نرویم. ناسیونالیسم ابزاری است که استعمار غرب قرنهاست از آن برای جدایی و تفرقه ملتهای مسلمان استفاده می‌کند و پان‌عربیسم و پان‌ترکیسم و پان‌ایرانیسم را به وجود آورده و همان چیزی است که رژیم شاه دنبال می‌کرد.

مطهری با بیان اینکه کتاب «خدمات متقابل اسلام و ایران» استاد مطهری برای روشن کردن رابطه اسلام و ایران و خنثی کردن این سیاست رژیم شاه به نگارش درآمد، می‌افزاید: پس وقتی که از ملیت ایرانی و وطن‌دوستی سخن می‌گوییم، ضمناً درباره اسلام و اسلام‌دوستی هم صحبت کرده‌ایم و وقتی از اسلام می‌گوییم ملیت ایرانی و وطن‌دوستی هم درون آن است. به همین جهت امام خمینی(ره) همیشه از اسلام سخن می‌گفتند که شامل ایران و وطن‌دوستی ایرانیان هم می‌شود و البته با ناسیونالیسم و ملت‌پرستی و تعصب نژادی مغایر است.

این استاد دانشگاه تصریح می‌کند: مردم ایران چون از رشد اجتماعی و سیاسی خوبی برخوردارند خیلی زود فهمیدند که نه تنها جمهوری اسلامی بلکه اساساً ایران در خطر است و برنامه‌ای برای انهدام ایران دارند، لذا به سرعت وارد صحنه شدند و حس دفاع از ایران و اسلام را بروز دادند. این امر در کنار واکنش قدرتمند نظامی کشور باعث درخواست توقف جنگ از طرف دشمن خبیث شد.

مطهری همچنین در ذکر مشاهدات خود از ایام درگیری ۱۲ روزه گفته است: آنچه که من در آن ۱۲ روز و بعد از آن به طور مستقیم یا از طریق تلویزیون مشاهده کردم، واقعاً غرورآفرین بود و گاهی هم اشکم جاری می‌شد. حرفهایی که جوانهایی که انقلاب و جنگ را ندیده‌اند می‌گفتند یا احساساتی که خانم ها نشان می‌دادند و همین طور پیرمردان و پیرزنان، دل انسان را محکم می‌کرد که این ملت تا آخر ایستاده است. این روزها هم این اظهارات و ابراز احساسات ادامه دارد.[۱]

*ذکر پیوست‌های یک رفتار درست جمعی؛ از وظایف خواص سیاسی و اندیشمندان یک جامعه است.

یعنی همچنانکه دکتر مطهری با ذکر تفاوت وطن‌دوستی و ملی‌گرایی، اسباب عزیمت به سمت تحلیل درست از رفتار مردم ایران را فراهم می‌کند؛‌ بر سایر خواص و اندیشمندان نیز فرض است که وظایف خود را در قبال هدایت جامعه به سمت درست انجام دهند و هرکس به فراخور تخصص و حیطه اندیشه‌ورزی خود به سمت عقلانیت رهنمون باشد.

چه اینکه در فضای "تحلیل صحیح" و نشر عقلانیت است که ایران قوی می‌شود، زمینه رشد بیشتر اجتماعی فراهم می‌شود و دشمن نیز در صورت تهاجم مجدد؛ ولو حتی اگر تلفات بیشتری را به ما تحمیل کند اما ضربات سخت‌تر و سیلی‌های محکم‌تری را دریافت خواهد کرد.

***

"مدنی‌زاده"؛ سکّان‌دار اقتصاد، گمشده در بازار

مجتبی یوسفی، نماینده مجلس و عضو کمیسیون عمران در بخشی از یک مصاحبه با خبرگزاری ایسنا با بیان اینکه موفقیت ایجاد ثبات در بازار ارز نتیجه هماهنگی تیم اقتصادی دولت بود، گفته است:

"همانطور که در ایام جنگ با عملکرد خوب بانک مرکزی و وزیر اقتصاد، نرخ ارز کنترل شد و ثبات اقتصادی داشتیم‌، انتظار می‌رود که پس از پایان جنگ نیز از افزایش قیمت برخی کالاها که ربطی به نرخ ارز ندارد جلوگیری شود."

او همچنین بیان می‌کند: اخیرا شاهد افزایش قیمت برخی از کالاهای سبد خانوار هستیم که انتظار می‌رود مسئولین مربوطه تلاش کنند تا این سبد کوچک نشود.[۲]

*وزیر محترم اقتصاد و همچنین شخص رئیس‌جمهور باید بدانند که دومین دشمن ایران و مردم پس از اسرائیل مقوله "گرانی بیقاعده" است.

اژدهایی که در اثر بی‌دولتی و نظارت نکردن دولت بر بازار و قیمت‌ها هر روز قدرت بیشتری می‌یابد و نیک می‌بینیم که مشغول تکمیل کارهای نکرده اسرائیل علیه ایران است!

باید این هشدار جدی را به وزیر اقتصاد داد که دستاورد مهم دولت و دکتر پزشکیان در کاهش نزدیک به ۱۰ درصدی تورم در سال اول صدارت دولت در خطر محو جدی قرار گرفته و روند فعلی "بی‌دولتی در بازار ایران" اگر همچنان ادامه پیدا کند تجربه تلخ تورم بیش از ۴۰ درصد مجددا تکرار خواهد شد.

تأکید می‌شود که تورم تابع ۴ قاعده مهم بازار، نرخ ارز، تحریم و تورم است. ۴ عامل اصلی که البته مؤلفه‌های دیگری هم در آن تأثیرگذار است. لکن بدانیم و از رکوردشکنی تورم و رسیدن آن به ۴۰ درصد در دولت‌های گذشته درس بگیریم که رها کردن بازار و نبود نظارت کارا بر قیمت‌ها نیز در نرخ رشد تورم تأثیرگذار است و می‌تواند راه‌حل‌های کاهش این آیتم مهم اقتصادی را بی‌اثر سازد.

راه جلوگیری از این قضیه را هم هرگز نمی‌توان در مدل‌ها و فرمول‌های اقتصادی جستجو کرد زیرا اساسا با یک پدیده اقتصادی طرف نیستیم! بلکه ما با "گرانی بیقاعده" مواجهیم که در اثر بروز پدیده بی‌دولتی در اقتصاد رخ‌نمون شده و کانال رقابتی قیمت‌ها را تخریب کرده است.

راه بازگشت قیمت‌ها به کانال رقابتی هم صرفا و فقط "اعمال نظارت کارای دولت بر بازار و قیمت‌ها و مبارزه قضایی قاطع با جرم گرانفروشی" است. فقط در این حالت می‌توان امیدوار بود که روند کاهشی نرخ تورم سالانه که از سال اول دولت پزشکیان آغاز شده؛ همچنان کاهشی بماند وگرنه اوضاعی دیگر پدید خواهد آمد...

***

اژه‌ای اذعان کرد: این گرانی نامتعارف است

حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضائیه به تازگی طی سخنانی در شورایعالی قضایی با اشاره به لزوم مقابله با گرانی‌های غیر متعارف گفت: قابل کتمان نیست که ممکن است بواسطه تحریم‌ها یا کم‌آبی‌ها و یا سایر علل، در برخی از اقلام، گرانی رخ دهد، اما برخی از گرانی‌ها، حقیقتاً غیرمتعارف است.

او در ادامه با اشاره به پرونده‌ای مربوط به گرانی نامتعارف برنج تصریح کرد: من با وزیر جهاد کشاورزی صحبت کردم و موضوعِ برخی گزارش‌های واصله ناظر بر احتکار قابل توجه برنج توسط یک شرکت را مطرح کردم؛ وزیر مربوطه، به سرعت موضوع را رسیدگی کرد و اعلام داشت که همان شرکتِ مدنظر مقدار متنابهی از برنج ایرانی را خریداری کرده و در انبارهایی جدا از سامانه جامع انبارهای کشورنگهداری کرده و به همین سبب و همچنین به جهت عرضه کالای فاقد قیمتِ درج شده در بازار، برای شرکت مزبور در تعزیرات پرونده تشکیل شده است.

اژه‌ای افزود: در همین راستا، خطاب به وزیر دادگستری و سازمان تعزیرات تاکید دارم که نسبت به تعیین تکلیف سریع این پرونده اقدامات عاجل را انجام دهید.

به گزارش مشرق، قاضی‌القضات همچنین بیان داشت: همانطور که صدا و سیما هم در گزارش خبری منعکس کرد؛ در قضیه برنج وارداتی نیز ظاهراً تخلفاتی صورت گرفته است که سازمان تعزیرات در این رابطه نیز ورود داشته؛ بر همین اساس، تاکید دارم که پرونده مربوطه در این حوزه نیز به سرعت و دقت، منتهی به صدور رأی شود.[۳]

*در کنار اژه‌ای؛ محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور پزشکیان نیز اخیراً طی سخنانی در جلسه ستاد تنظیم بازار به وجود "گرانی بیقاعده" اذعان کرد.

به گزارش ایرنا، عارف گفته است: راهبرد دولت و دستگاه‌های نظارتی بر این مبنا بوده است که با توافق و همراهی امور را به جلو ببریم و سازمان تعزیرات و دستگاه‌های نظارت در اسفند ماه سال گذشته و جنگ ۱۲ روزه در مسیر تعامل حرکت کردند اما امروز با پدیده غیرواقعی گرانفروشی روبرو هستیم.

او همچنین تصریح می‌کند: وظیفه دولت و ستاد تنظیم بازار جلوگیری از گرانفروشی و سؤاستفاده از شرایط خاص کشور است که در شرایط حادتر این وظیفه سنگین‌تر می‌شود.[۴]

سبب خوشوقتی است که مقامات ارشد کشور تحت تاثیر اطلاعات ناصحیح عده‌ای از مدعیان اقتصاددانی نشده و اذعان دارند که بخش اعظم گرانی فعلی در بازار کالا و خدمات ایران یک گرانی بیقاعده و نامتعارف است که از هیچ قاعده‌ای پیروی نمی‌کند.

لکن در پیوست این خوشوقتی باید دید اثر درک مقامات از اصل مسئله و تلاش‌های آنها برای رفع معضل چه زمانی محقق می‌شود و نیز آیا برای مردم ملموس خواهد بود یا خیر؟

چه اینکه مثلا چندین سال است که شاهد دستورات مناسبتی قوه قضائیه برای نظارت بر بازار و جلوگیری از گرانی هستیم...

در این باره البته باید هشدار داد که مقوله "گرانی برنج" خدای نکرده رهزن مسئولان نشود و آقایان پس از بازگشت نرخ برنج به کانال‌های رقابتی؛ این عزم جدی برای مقابله با گرانی نامتعارف را کنار نگذارند!

زیرا اثر مبارزه با گرانی بیقاعده هنگامی دائمی و ملموس خواهد بود که اولا شاهد یک مبارزه پیوسته و همیشگی باشیم و ثانیا به رأی‌العین ببینیم که جبهه این مبارزه بسیط است و همه ابعاد بازار کالا و خدمات را در بر گرفته است.

جهت اطلاع مقامات محترم ذیربط باید بیان کرد که امروز بخش عمده‌ای از کالاها و خدمات در ایران دارای نرخ‌هایی غیرواقعی و خارج از فرایندهای رقابتی بازار است و قضیه هرگز منحصر در کالای برنج نیست!

مجددا تأکید می‌شود که مبارزه با گرانی غیر متعارف هنگامی اثربخش و ملموس خواهد بود که اولا همیشگی باشد و ثانیا جبهه‌ای گسترده را در بر بگیرد. به این نحو که یک مرتکب گرانفروشی در حیطه هر کالا یا خدماتی؛ سایه ستبر نظارت و مجازات را بر بالای سر خود ببیند و بداند که در صورت گرانفروشی مورد برخورد شدید و خرد کننده قرار می‌گیرد.

دقت شود که سایر راه‌ها و نگرش‌ها در بحث گرانی غیر متعارف؛ هیچیک به سرانجام نخواهد رسید و عقلانی‌ترین گزینه با نزدیکترین نتیجه صرفا خروج بازار از پدیده بی‌دولتی و "نظارت کارای دولت و قوه قضائیه بر بازار و قیمت‌ها" است تا رقابت در بازار زنده شود.

برخی محافل تحلیلی معتقدند در صورت خروج بازار از پدیده تلخ بی‌دولتی؛ مردم ظرف یک مدت کوتاه و بلکه حتی در چند روز؛ شاهد آغاز اثرات ملموس کاهش قیمت‌ها خواهند بود.

***

1_ https://www.jamaran.news/fa/tiny/news-1676986

2_ isna.ir/xdTS8Z

3_ mshrgh.ir/1738258

4_ https://irna.ir/xjVbHW