به گزارش مشرق، چند سالی است که کشورهای عربی برای ماه مبارک رمضان به سراغ ساخت سریال رفته‌اند؛ آن هم با سوژه‌هایی که در جهان اسلام دارای حاشیه هستند و می‌تواند تفرقه‌ای را میان مسلمانان ایجاد کند.

ماه مبارک رمضان سال گذشته سریال حشاشین کشور مصر ساخت که در آن روایتی از حسن صباح بود. در این سریال هم به سراغ فرقه نزاری رفت. اما عربستان با بودجه‌ای نزدیک به ۱۰۰ میلیون دلاری برای امسال سریال معاویه را که ۲ سال توقیف بود، برای ماه مبارک منتشر کرد.

عراق پخش سریال را ممنوع کرد

از سال ۲۰۲۳ که خبرهایی برای انتشار این سریال پخش شد صدای انتقادات فراوانی از سوی مراجع سیاسی و دینی بلند شد. مقتدی صدر در بیانیه‌ای در همان‌ سال‌های ابتدای تولید صادر کرد و معاویه را رئیس نزاع فرقه‌ای توصیف کرد و هشدار داد که پخش این سریال می‌تواند منجر به افزایش تنش‌های فرقه‌ای شود.

البته از ابتدای ماه مبارک هم کشور عراق پخش این سریال را به دلیل ممنوع اعلام کرد. در این بیانیه تأکید شده است که پخش آثار تاریخی بحث‌برانگیز ممکن است باعث ایجاد تنش‌های فرقه‌ای شود، که این امر می‌تواند صلح اجتماعی را به خطر انداخته و بر انسجام اجتماعی به‌ویژه در ماه رمضان، تأثیر بگذارد.

ادعای نویسنده: می‌خواهیم انسان پشت سیاست را نشان دهیم

خالد صلاح روزنامه‌نگار مصری و نویسنده این سریال در صفحه شخصی خود این‌طور نوشته است که ما می‌خواهیم در این سریال تاریخ را براساس منطق پیروز و مغلوب ننوشتیم و قصد ما دیدن انسان پشت سیاست است.

در بخش دیگری این‌طور نوشته است:« معاویه نه مرد شمشیر مانند خالد بن ولید بود، نه زاهدی چون علی بن ابیطالب، و نه حافظ قرآن مانند عبدالله بن مسعود، و نه مانند حذیفه بن الیمان یا عمار بن یاسر به پیامبر نزدیک‌تر، بلکه اهل تأمل و تأمل بود. او از کودکی متوجه شد که همه پیروزی‌ها در میدان جنگ نیست و جنگ همیشه راه حل نیست، اما گاهی جنگ دامی است که عجولان در آن می‌افتند. بیاموزید که پیروزی واقعی این است که در هنگام سقوط دیگران محکم بایستید و نبرد را با دلیل مدیریت کنید نه با عصبانیت.»

معاویه از جمله شخصیت‌های جنجالی تاریخ اسلام است. او بنیانگذار حکومت اموی و اولین خلیفه اموی است. سریال معاویه که به زبان عربی فصیح پخش خواهد شد، به وقایع و حوادث مرتبط با معاویه بن ابی سفیان بعد از قتل عثمان بن عفان (خلیفه سوم)، حکومت تا شهادت امام علی (ع)، حکومت امام حسن (ع)، حکومت معاویه و پسرش یزید تا شهادت امام حسین (ع) در کربلا می‌پردازد. در این سریال، نقش معاویه را «لجین اسماعیل» بازیگر سوری و نقش امام علی را «ایاد نصار» هنرمند اردنی بازی می‌کند.

سریال به لحاظ تاریخی و روایتی که از معاویه دارد مانند حشاشین مورد انتقادات فراوان است. در این سریال معاویه را کاتب نشان داده درصورتی که در منابع اسلام این نکته مورد بحث است و اکثریت هم قائل بر این هستند که معاویه فقط کاتب نامه‌های معمولی حضرت رسول (ص) بود.

از هشتگ‌های اعتراضی تا انتقادات تاریخی

در فضای مجازی هم انتقادات فراوانی صورت گرفت و حتی هشتگی با عنوان «معاویه دمپایی مومنان» راه افتاده است و برخی از کاربران عرب زبان برش‌هایی از سریال امام‌علی(ع) در جنگ صفین که عمروعاص برای فرار از دست امیرالمومنین فرار کند لخت می‌شود را پست کرده‌اند.

کاربری عرب‌ زبان هم نظرش را اینطور بیان کرد: «هدف از سریال معاویه که از شبکه ام بی سی عربستان پخش می‌شود ترویج اندیشه وراثت از اسلام و این سریالی است که با ماهیت آل سعود همخوانی دارد.» البته اسلام اشرافی هم در تاریخ از سوی معاویه برجامانده است.

هدف عربستان از ساخت سریال چیست؟

این سریال، مثل بسیاری از آثار تاریخی بحث‌برانگیز، فراتر از یک روایت صرفاً تاریخی است و به یک ابزار رسانه‌ای در جهت شکل‌دهی به افکار عمومی و منافع سیاسی تبدیل شده است. سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیون دلاری برای ساخت این سریال نشان می‌دهد که عربستان آن را یک پروژه استراتژیک می‌داند، نه صرفاً یک درام تاریخی.

با توجه به حساسیت‌های تاریخی و مذهبی، واکنش‌های تند به این سریال طبیعی است. معاویه یکی از چهره‌های جنجالی تاریخ اسلام محسوب می‌شود و نحوه به تصویر کشیدن او می‌تواند برداشت‌های مختلفی را برانگیزد. به نظر می‌رسد که این سریال تلاش دارد تصویری متفاوت از معاویه ارائه دهد؛ تصویری که با روایت‌های شیعه و منابع تاریخی اهل سنت هم تفاوت دارد.